بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مقاله بررسی تاثیر استراتژی تکامل دانش بر عملکرد سازمانی و تناسب استراتژیک می باشد. این پژوهش از نوع مطالعات مروری بوده و با هدف گردآوری نظریه ها و الگوهای طبقه بندی شده در حوزه تکامل دانش و ارائه یک مدل مفهومی که بتواند راهگشا و راهنمایی جهت پژوهش های آتی باشد صورت پذیرفته است. جهت جمع آوری ادبیات و مبانی نظری، از روش مطالعات کتابخانه ای - مقالات الکترونیکی، مجلات، کتب و ... - استفاده گردیده است و در پایان با توجه به ادبیات تحقیق، یک مدل نظری پیشنهاد گردیده است.
یافته های این مقاله با توجه مطالعات انجام شده حاکی از آن است استراتژیک تکامل دانش و تناسب استراتژیک بر عملکرد سازمان تاثیر معنی دار دارد. بدین ترتیب با توجه به مدل نظری ارائه شده حاصل از ادبیات تحقیق پیشنهاد می گردد در مطالعات آتی به بررسی تاثیر ابعاد پیشنهاد شده استراتژی تکامل دانش پرداخته شود و نیز تاثیر تناسب استراتژیک به عنوان یک متغیر تعدیلگر بررسی گردد.
مقدمه
سازمان ها برای انجام مأموریت ها و دستیابی به اهداف خود دارای منابع و دارایی های متعددی می باشند. برخی از این منابع و دارایی ها بسیار ارزشمند و راهبردی هستند که برای کسب مزیت رقابتی سازمان نقش محوری دارند. دانش برای تمام سازمان ها از جمله ی این منابع و دارایی ها است، به طوری که صاحبنظران علم مدیریت، دانش را جایگزین نهایی تولید، ثروت و سرمایه پولی می دانند - - Toffler,1990 همچنین پیتر دراکر معتقد است که در اقتصاد امروز دنیا، دانش منبعی همانند و در عرض سایر منابع تولید مانند کار و سرمایه و زمین نیست، بلکه تنها منبع معنی دار عصر حاضر به شمار می رود
در واقع دانش تنها منبعی در سازمان است که در اثر استفاده، نه تنها از ارزش آن کاسته نشده، بلکه بر ارزش آن نیز افزوده می شود. - . - Glasser,1998 - این دانش در رویه ها، دستورالعمل ها، دیدگاه ها، اقدامات و تصمیمات سازمانی مستقر و مستتر است و زمانی اهمیت بیشتر می یابد که به محصولات و خدمات ارزشمندی تبدیل شود.
فرایندی که به وسیله آن دارایی های دانش سازمان طی زمان تغییر می کنند تا بر فشار ناشی از تغییر محیط غلبه شود تکامل دانش نامیده می شود. تکامل دانش نشان دهنده این مسئله است که سازمان ها محتوای دانش شان را تغییر می دهند تا بر فشار متغیر ناشی از محیط غلبه کنند. تکامل یک استراتژی است که جمعیت از آن برای غلبه بر فشارهای ناشی از تغییر محیط استفاده می کند . - Burgmann,1991 - تکامل قابلیت پویایی است که به هر شرکت امکان می دهد توانمندی هایش را در محیطی که به سرعت تغییر می کند منسجم کند، بسازد و دوباره شکل بندی کند.
استراتژی دانش، روش ویژه ای است برای بهینه سازی خلق و تبدیل دانش به مزیت رقابتی در سازمان. از دیدگاه آقای زاک6 استراتژی 2 دانش برای پرکردن شکاف بین دانش موجود و دانش مورد نیاز تدوین میشود.. هدف استراتژی دانش پاسخگویی به سوالات استراتژیک می باشد که بر هوشمندی رقابتی و سیستم های بازیابی دانش داخلی تاکید دارد. - . - Krager,2007به محض اینکه دانش کافی در دسترس باشد، استراتژیست ها می توانند ترکیب هماهنگی را بین نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات سازمان به وجود آورند.
به طور کلی انجام هر تلاشی در زمینه مدیریت دانش، باید بخشی از یک مجموعه فرایند تدوین استراتژی کسب و کار سازمان باشد و باید در راستای جهت گیری های آتی سازمان و اهداف سازمان حرکت کند..برای ارزیابی و انتخاب استراتژی مناسب مدیریت دانش،عوامل سازمانی زیادی باید مورد توجه قرار بگیرد.از طرفی در رویکرد پویا برای ایجاد استراتژی مدیریت دانش ،وضعیت فرایند های خلق و انتشار دانش تاثیر مستقیمی بر استراتژی های انتخابی دارد.
دارا بودن یک استراتژی روشن و به خوبی برنامه ریزی شده یکی از راه های رسیدن به موفقیت در مدیریت دانش است.این استراتژی عامل مهمی بری یک سازمان است تا بتواند منابع و توانایی های خود را برای دستیابی به اهداف مدیریت دانش سازمان دهی کند.برای بذل توجه بیشتر به استراتژی مدیریت دانش می توان گفت این استراتژی باید بتواند به مسائل ضروری کسب و کار یک سازمان کمک کند.مدیریت دانش بسیار ساده به نظر میرسد،اما شرکت هایی که سعی دارند تا به شرکت های دانش بنیاد تبدیل شوند با مشکلات اساسی رو به رو هستند.
نخست این که پاسخ صحیحی برای همه مشکلاتی که با آن مواجه هستند، وجود ندارد و هم چنین علاوه براین دستورالعمل خاصی برای اجرای روش ها و مفاهیم مختلف و متنوع مدیریت دانش موجود نمیباشد. برای مواجه با این مسائل موضوع ایجاد استراتژی برای مدیریت دانش یا استراتژی سازی مدیریت دانش به یکی از دغدغه های محققان این حوزه تبدیل شده است.
یافته های این پژوهش به سازمان ها کمک خواهد کرد که استراتژی مناسبی برای افزایش و مدیریت دانش انتخاب کنند و مسیرهای جدید بیشتری را روشن کنند. در پژوهش حاضر، مدل تکامل دانش را با تعریف ذهنی و آزمایش تجربی دو استراتژی تکامل دانش بسط داده شد.
بنابراین،در این تحقیق به دنبال ارائه یک مدل در خصوص استراتژی تکامل دانش بوده تا با اتکا به آن بتوان عملکرد سازمان را با توجه به نقش تعدیلی تناسب استراتژیک به طور معنی داری تحت تاثیر قرار دهد.
ادبیات تحقیق
استراتژی دانش، روش ویژه ای است برای بهینه سازی خلق و تبدیل دانش به مزیت رقابتی در سازمان از دیدگاه آقای زاک - 1999 - ، استراتژی دانش برای پرکردن شکاف بین دانش موجود و دانش مورد نیاز تدوین می شود. هدف استراتژی دانش پاسخگویی به سوالات استراتژیک می باشد که بر هوشمندی رقابتی و سیستم های بازیابی دانش داخلی تاکید دارد.
تکامل دانش نشان دهنده این مسئله است که سازمان ها محتوای دانش شان را تغییر می دهند
تا بر فشار متغیر ناشی از محیط غلبه کنند. تکامل یک استراتژی است که جمعیت از آن برای غلبه بر فشارهای ناشی از تغییر محیط استفاده می کند Bergman,1991 - ،. - Evans AndUsher,1996 تکامل قابلیت پویایی است که به هر شرکتامکان می دهد توانمندی هایش را در محیطی که به سرعت تغییر می کند منسجم کند، بسازد و دوباره شکل بندی کند
شرکت هایی که انطباق پذیری بالاتری دارند به احتمال زیاد در محیط کسب و کار پویا باقی می
مانند. مفهوم مشابهی که در مدیریت استراتژیک ساخته شده نظریه تناسب استراتژیک است که حاکی از اهمیت در انتخاب استراتژیک متناظر با ویژگی های محیطی می باشد
منون و ففر - 2003 - دو منبع دانش را پیشنهاد می کنند که ممکن است عوامل محرک تکامل دانش باشند: داخلی و خارجی.
فشار ناشی از رقابت همکاران داخلی یا رقبای خارجی به ترتیب این دو نوع منبع دانش را به حرکت در می آورند. لذا این دو عامل اصلی ممکن است موجب تغییر دارایی های دانش و تأثیر بر استراتژی های تکامل دانش در سازمان ها شود.
چن و همکارانش - 2010 - این دو استراتژی اصلی تکامل دانش را نام برده اند که عوامل داخلی و خارجی، به ترتیب جهش دانش و انتقال دانش، محرک آنها هستند.
عملکرد در لغت یعنی حالت یا کیفیت کارکرد . بنابراین، عملکرد سازمانی یک سازه ی کلی است که بر چگونگی انجام عملیات سازمانی اشاره دارد . عملکرد نتایج قابل اندازه گیری، تصمیمات و اقدامات سازمانی است که نشان دهنده میزان موفقیت و دستاوردهای کسب شده است .هزینه ها بخش محوری از عملکرد محسوب میشوند، در عین حال عملکرد تقریبا هر هدف رقابتی و تعالی غیرمادی نظیر قابلیت اطمینان، انعطاف پذیری، کیفیت و سرعت را نیز در بر میگیر
معروف ترین تعریف عملکرد توسط نیلی3و همکاران - 2002 - ارائه شده است: »فرایند تبیین کیفیت اثربخشی و کاراییاقدامات گذشته.« سینک - 1991 - 4 سنجش عملکرد را یک وظیفه ی پیچیده، مشکل، چالش برانگیز، و مهم میداند. سطح عملکرد یک سازمان تابعی است از کارایی و اثربخشی عملیات سازمانی، بنابراین، سنجش عملکرد عبارت است از فرایند تعیین کمیّت کارایی و اثربخشی یک سازمان. بی شک، سنجش عملکرد یک هدف نیست، اما ابزاری است برای مدیریت اثربخش.
نتایج سنجش عملکرد نشان میدهد که چه اتفاقی افتاده است، اما چرایی آن را نشان نمیدهد. به منظور استفاده ی مؤثر از یافته های سنجش عملکرد، یک سازمان نیازمند انتقال از »سنجش« به »مدیریت« است. این مفهوم به عنوان مدیریت عملکرد در تحقیقات عملکرد سازمانی معروف است
به هرحال، باید در نظر داشت که سنجش عملکرد عبارت است از عمل اندازه گیری عملکرد در صورتی که مدیریت عملکرد با استفاده از برونداد سنجش عملکرد در پی مدیریت کردن آن است . بنابراین ، با توجه به مبانی فوق پیشینه مرتبط داخلی و خارجی به شرح ذیل ارائه می گردد
