بخشی از مقاله
چکیده
سرمایه اجتماعی یکی از قابلیتها و دارائیهای مهم سازمانی است که قادر است سازمانها را در خلق و تسهیم دانش مدد رساند. با توجه به نقش مولفههای سرمایه اجتماعی در تسهیم و اشتراک دانش این مقاله در صدد است تا بر اساس مدل چانگ و چوانگ - 2011 - با هدف بررسی عوامل موثر بر اشتراک دانش در سازمان تامین اجتماعی ، ابعاد سرمایه اجتماعی و انگیزه اعتبار را مورد مطالعه قرار دهد
از دیدگاه استراتژیک، امروزه سرمایه اجتماعی و نیز انگیزه های فردی بعنوان قابلیتهای مهم سازمانی می توانند به سازمانها در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار کنند و برای آنها در مقایسه با سازمانهای دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد نمایند
روش تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه آماری این تحقیق متشکل از مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان ایلام می باشد .نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در این سازمان بین بعد رابطه ای، ساختاری و شناختی سرمایه اجتماعی و انگیزه فردی اعتبار با اشتراک دانش رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، همچنین به لحاظ آماری رابطه خطی بین آنها به طریق رگرسیون حاکی از آن است فرضیات تحقیق در سطح اطمینان ُِ% تایید و معنا داری آنها به اثبات رسیده است.
به عبارت دیگر؛ بهبود و افزایش سرمایه اجتماعی و انگیزه اعتبار موجب افزایش اشتراک دانش و توسعه مدیریت دانش در سازمان تامین اجتماعی می گردد و مزیت رقابتی پایدار را در آن سازمان افزایش می دهد .در پایان پژوهش نیز پیشنهادهایی جهت بهبود اشتراک دانش ارائه شده است.
مقدمه
درحال حاضر حوزه بیمه به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی، نقشی اساسی و حیاتی با ایجاد امنیت و اطمینان برای نیروی انسانی و فعالیت های خدماتی، تولیدی و ؟؟؟ در جامعه دارد و روند سازندگی، پیشرفت و ترقی را تسهیل می کند
ضرورت و اهمیت صنعت بیمه ، زمینه را برای افزایش سازمانها و شرکت های بیمه گر در کشور فراهم و رقابت در این صنعت روز به روز شدیدتر می شود، در این وضعیت سازمانها و شرکتهای مذکور برای حفظ بقاء و ماندن در میدان رقابت، می بایست استراتژیهای به کارگیری مدیریت دانش را به عنوان راهبرد اصلی خود انتخاب کنند
چالشی که اکنون با آن مواجهند تلاش در جهت به چنگ آوری دانشی است که برتری رقابتی، قدرت خلاقیت و نوآوری و یادگیری سازمانی را در آنها تقویت و بر غنای دانش سازمانی بیفزاید، این امر نیز به وسیله ایجاد فرصتهایی در راستای به اشتراک گذاری دانش فراهم خواهد شد. بنابراین با توجه به اهمیت اشتراک دانش، سازمان های موردنظر باید این فرایند را تقویت و کارکنان خود را به این امر تشویق کنند
این روزها و مخصوصا در آینده در عصر دانش که در آن مرزهای ملی کسب و کار کمرنگ می شوند، انتقال دانش و مهارت و خلق سازمان یادگیرنده برای موفقیت و قدرت رقابت شرکتها به یک امرحیاتی تبدیل شده است
به نظر مارشال 11و دیگران - 1996 - منظور از این گفته انتقال دانش در سرتاسر سازمان ، در بخش ها، در کارگاهها، کشورها و در خارج از مرزهای ملی است آن طورکه گاروین - 1993 - 2مطرح می کند، برای این که یادگیری چیزی بیشتر از یک امر محلی باشد باید دانش تولید شود، حفظ شود و به طرز بسیارمؤثری در سرتاسر سازمان ، در مقیاس ملی و جهانی ، گسترش یابد به نظر گاروین اگر ایده ها، به جای این که در دست چند تن از کارکنان باقی بمانند، به طور وسیع به مشارکت گذاشته شوند بیشترین تأثیر را بر جای می گذارند
لانک - 1997 - 3در این مورد استدلال می کندکه سازمانها باید به سرعت با محیط متحول سازگاری پیدا کنند و متعهد به یادگیری پیوسته باشند ؟گیلبرت و کردی - هایز - 1996 - نیز مطرح می کنند که چون مدیریت دانش به جزئی از فرایند یادگیری پیوسته تبدیل شده است ، بنابراین انتقال دانش یک فرایند ایستا نیست؟ با وجود این ، هنوز هم افراد به طور سنتی دانش را احتکار می کنند و بی میلی در تقسیم اطلاعات بادیگران یک امر کاملا فرهنگی است ”سنج ، - 1998که تغییر آن راحت نیست -
این مسئله در مورد کارکنانی که دانش بخصوصی در یک زمینه خاص دارند کاملا صادق است و این کارکنان بیم آن را دارند که با تقسیم دانش خود با دیگران قدرت و اهمیت فردی خودرا از دست بدهند ”ویگ ، 1995، - 7-236 و ازاین رو تقسیم دانش را مانع برتری شغلی خود بردیگران می دانند. - گرینگارد ، - 1998 برای تسهیل جریان دانش در تمامی سازمان ودر نتیجه تحول دانش و مهارت و کمک به خلق سازمان یادگیرنده ، سنت احتکار دانش باید از میان برداشته شود
چون انسانها انگیزه ای برای به مشارکت گذاشتن دانش خود ندارند ”کوله مان، - 1998 مجموعه ی بزرگی از خبرگان و خبرگی ها، هر روزه در حوزه بیمه کشورمان تولید می شود که متأسفانه به دلیل نبود ساختارهای مدیریت دانش، بازده عمری کوتاه داشته و به سرعت و بدون کارایی لازم از دست می روند
سازمان تامین اجتماعی بزرگترین سازمان بیمه ای کشور می باشد که نقش تأثیرگذار پرسنل توانمند آن در رشد و تعالی کشور غیر قابل انکار است .این سازمان با فراهم آوردن مجموعه ای از کارکنان متخصص، با عرضه علم و دانش سعی برتولید خدمات متنوع قابل ملاحظه در سازمان خود به منظور خلاقیت وکسب مزیت رقابتی دارد
بنابراین، شناسایی میزان توجه این سازمان به عوامل انگیزه فردی و سرمایه اجتماعی مؤثر بر فعالیت های به اشتراک گذاری دانش، از اهمیت زیادی برای رشد این سازمان برخوردار است؟ یکی از زمینه های اثر گذار در ارتباط با منابع انسانی بحث انگیزه ها و چگونگی برانگیختن آن در نیرو های انسانی سازمان می باشد؟ مدیران موظفند با بکارگیری مکانیزم های خاص و همچنین با تمهید زمینه های مناسب سبب ساز ایجاد و افزایش انگیزه کارکنان خود باشند
در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شوند .بنابراین سرمایه اجتماعی به عنوان جزء با اهمیت سرمایه فکری و به عنوان اصلی ترین سرمایه سازمانی محسوب می شود ؟تبدیل سرمایه فردی به سرمایه اجتماعی، از مسائل مهم و مورد توجه تمامی حوزه های علمی است ؟از این طریق، دانش فردی به دانش جمعی تبدیل و در واقع از دانایی جمعی برای حل مسائل و مشکلات دنیای علم بهره برداری می شود
ادبیات تحقیق اشتراک دانش
تسهیم دانش رفتار انتقال دانش به همکاران در فرآیند ارتباطات درون یا برون سازمانی است و منظور از دانش، آن دانش است که شخص از آن راد سازمان کسب کرده است تسهیم دانش عبارتست از یک مجموعه رفتارهایی است که تبادل اطلاعات یا کمک به دیگران را منجر می شود
ادراک تسهیم دانش عبارتست از یک نیروی قطعی و مثبت در ایجاد نوآوری سازما نها” در تعریفی عام، اشتراک دانش یعنی به اشتراک گذاری اطلاعات مرتبط سازمانی، عقاید و اندیشه ها، پیشنهادها و تجربه های کارکنان سازمان با یکدیگر. “ Abhishek, 2002” اشتراک هدفمند دانش در سازمان ها به یادگیری سریع تر فردی و سازمانی منجر گشته، خلاقیت را توسعه می دهد و در نهایت به بهبود عملکرد فرد و سازمان می انجامد ؟
بر این اساس است که سازمان ها اشتراک دانش را تقویت و کارکنان خود را به این امر تشویق می کنند. - “ King, 2001 برخی از محققان از جمله سنگه - Senge, 1990در - Abhishek, 2002 معتقدند که دانش سازمانی از طریق برقراری ارتباط میان افراد و یادگیری کارکنان از یکدیگر تولید خواهد شد ؟داس و تنج - 1998 - نشان داده اند، وجود سرمایه اجتماعی در سازمان بر انتقال دانش در میان اعضا شبکه ها تاثیرگذار است .
همچنین پژوهش های چندی نیز در صدد شناخت عوامل اثر گذار بر مدیریت دانش بوده اند مشخصه این پژوهش ها توجه به عواملی غیر از عوامل فناوری در توسعه مدیریت دانش بوده است، و تاکید عمده ای بر عامل انسانی داشته اند نوناکا - “ Nonaka, 1994نیز معتقد است از آنجائیکه کارکنان یک سازمان نقش کلیدی و اصلی در تولید دانش سازمانی را ایفا می کنند، اشتراک دانش میان کارکنان می تواند به تولید دانش در سطح جمعی کمک کند
به طور مشابه، ناهاپیت و گوشال “ Nahapiet & Ghoshal, 1998 ” نیز مدعی هستند که دانش سازمانی در نتیجه ترکیب و تبادل دانش موجود میان کارکنان به وجود می آید ؟چون افراد، به طور معمول کاری را انجام می دهند که به انجام آن گرایش دارند، انتظار می رود افراد زمانی علاقه مند به اشتراک دانش باشند که گرایش مثبتی نسبت به آن پیدا کنند
بنابراین، شناسایی عواملی که بر انگیزه افراد نسبت به اشتراک دانش مؤثر است، اهمیت بسیاری دارد و سازمانها باید توجه ویژهای به آن داشته باشند ؟در پژوهشهایی که به منظور بررسی عوامل مؤثر بر اشتراک دانش صورت گرفته، چندین عامل مورد توجه بوده است ؟این عوامل را می توان در دو گروه فردی و سازمانی دسته بندی کرد
عوامل فردی، ناشی از دانش و تجربه، ویژگی های شخصیتی و ارتباطهای میان فردی کارکنان است به عنوان مثال، افرادی که دارای دانش مرتبط بیشتری می باشند، در یادگیری، تلفیق و استفاده از دانش به اشتراک گذاشته شده، تواناترخواهند بود ؟کسب دانش و وجهه اجتماعی و اعتماد، از عوامل مؤثر بر همکاری درون سازمانی، همچنین کارآمدی اشتراک دانش و اطلاعات در سازمانها، در بسیاری از تحقیقات مورد توجه قرار گرفته است
از سوی دیگر، عوامل سازمانی مواردی را دربرمی گیرد که تحت تأثیر امکانات سازمانی و فرهنگ حاکم بر سازمان می باشد ؟ ایجاد اعتماد سازمانی و تقویت روحیه اعتماد در میان کارمندان، نقش مؤثری بر اشتراک دانش در سازمان دارد ؟محیط مبتنی بر تشریک مساعی و همکاری نیز تأثیر Connelly and Kelloway Das & Teng بسیاری بر فرایند اشتراک دانش دارد
در چنین محیطی، اعتماد رشد می کند و افراد متوجه خواهند شد که با اشتراک دانش نه تنها ضرری به آنها نمی رسد، بلکه منافع بسیاری نیز برای آنها به ارمغان خواهد داشت. - Yu, Wilkins & Ma, 2004 ” افراد وقتی رفتاری را انجام می دهند که نسبت به ان گرایش مثبتی داشته باشند و یا بالعکس ؟بنابراین، در زمینه اشتراک دانش نیز انتظار می رود که افراد وقتی تمایل به اشتراک دانش داشته باشند که گرایش مثبتی نسبت به انجام آن داشته باشند
در واقع، اشتراک دانش رفتاری فراتر از نقش کارمند در محیط کاری است، یعنی نیازمند تعهد بادوام، خلاقیت و فرایندهای یادگیری تعاملی است افزون بر این، نتایج بسیاری از پژوهشها حاکی از این است که کارکنان اغلب نسبت به شرکت فعال در برنامه های اشتراک دانش مقاومت می کنند بنابراین، با توجه به اهمیت و نقش غیرقابل انکار اشتراک دانش در بهبود عملکرد سازمان ها، شناسایی عوامل که منجر به ایجاد گرایش مثبت در افراد نسبت به این فرایند می شود ضروری است
شاخص های تسهیم دانش
سهرابی - 1390 - مهمترین شاخص های مرتبط با سنجش عملکرد تسهیم دانش در سازمانهای دولتی پروژه محور را بر اساس سه دسته عوامل انسانی ، سازمانی و فنی طبقه بندی نمود ه است. فن - - 2007 بیان می کند که تسهیم دانش در هر دو سطح فردی و سازمانی روی می دهد.
