بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مواردی که میتواند بر کارایی نظام بانکی کشور تاثیر گذار باشد شاخصهای کلان اقتصادی میباشد. لذا هدف از انجام این تحقیق تعیین تاثیر شاخصهای کلان اقتصادی بر کارایی بانک های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران میباشد. در این تحقیق تعداد 10 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1385-1392 بررسی گردید.
جهت آزمون فرضیهها از مدل رگرسیونی خطی چندگانه - تلفیقی - استفاده شده است. علاوه بر مبانی نظری ذکر شده یافتههای تحقیق نشان میدهد که شاخصهای کلان اقتصادی از جمله حجم پول، نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ رشد اقتصادی و ریسک اعتباری بر بازده حقوق صاحبان سهام و شاخصهای کلان اقتصادی از جمله نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ رشد اقتصادی و ریسک اعتباری بر بازده داراییها تاثیر معناداری ندارد و فقط حجم پول با بازده داراییها تاثیر مثبت و معناداری دارد.
مقدمه
جذب وجوه و پس اندازها و استفاده از آنها برای تامین نیاز مالی انواع فعالیتهای اقتصادی یکی از اساسیترین عملیات بانکها است. به عبارت دیگر، بانکها واسطه مالی بین سپردهگذاران و متقاضیان تسهیلات هستند و با استفاده از منابع خود و سپردههای مردم تسهیلات اعطا میکنند.
در کشورهای در حال توسعه مانند ایران بانکها با در اختیار داشتن بخش عمده نقدینگی جامعه نقش بسیار مهمی در نظام اقتصادی دارند و به دلیل عدم توسعه کافی بازار سرمایه و بانک محور بودن اقتصاد کشور نقش اساسی در تامین مالی برنامههای اقتصادی کشور دارند که این امر ضرورت استفاده بهینه از منابع بانکی را نشان میدهد - برهانی،1384،ص. - 85 از مواردی که میتواند بر کارایی نظام بانکی کشور تاثیرگذار باشد شاخصهای کلان اقتصادی میباشد.
هنسجورگ لمن و میشل مانز - 2006 - 1 با استفاده از اطلاعات بانکهای سوئیس تلاش کردهاند اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر روی سودآوری بانکها را مشخص نمایند. آنها اجزای گوناگون درآمدهای بانک را روی مجموعه وسیعی از متغیرهای کلان اقتصادی و برخی از ویژگیهای بانکی برآورد نمودند. و نشان دادند اثرات متغیرهای کلان اقتصادی روی سودآوری بانکها از لحاظ آماری معنیدار است. از طرفی اسپینوزا و پراساد - 2010 - 2 در حوزه خلیج فارس به بررسی عوامل موثر بر تسهیلات غیرجاری پرداختند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که نسبت تسهیلات غیرجاری با کاهش رشد اقتصادی افزایش مییابد. و افزایش نرخ منجر به افزایش تسهیلات غیرجاری میگردد.
-1 پیشینه تحقیق
سالاس و سورینا - 2002 - 3 نسبت وامهای غیرجاری را به صورت تابعی از متغیرهای کلان و خرد - برگرفته از ترازنامه بانکها - مدل سازی کردهاند. آنها دریافتند نسبت تسهیلات غیرجاری با نرخ رشد اقتصادی، رشد اعتبارات، اندازه و سرمایه بانک رابطه مستقیم دارد.
هنسجورگ لمن و میشل مانز - 2006 - 1 به منظور تجزیه و تحلیل تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر روی سودآوری بانکهای سوئیس، یک رگرسیون پنل از اجزای گوناگون درآمدهای بانک را روی مجموعه وسیعی از متغیرهای کلان اقتصادی و برخی از ویژگیهای بانکی برآورد نمودند. دوره مورد مطالعه از سال 1987 تا 2004 میباشد. این تحقیق شامل 350 بانک بود و حدود 5250 مشاهده است.نتایج نشان میدهد اثرات متغیرهای کلان اقتصادی روی سودآوری بانکها از لحاظ آماری معنیدار است.
اسپینوزا و پراساد - 2010 - در حوزه خلیج فارس به بررسی عوامل موثر بر تسهیلات غیرجاری پرداختند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که نسبت تسهیلات غیرجاری با کاهش رشد اقتصادی افزایش می یابد.افزایش نرخ بهره منجر به افزایش تسهیلات غیرجاری می گردد. بانکهای بزرگتر و همچنین بانکهای با هزینههای پایین تر نسبت تسهیلات غیرجاری پایینتری دارند. افزایش سطح اعتبارات منجر به افزایش سطح تسهیلات غیرجاری در آینده میگردد.
نمازی و کرمانی - 1387 - به بررسی تأثیر ساختارمالکیت بر عملکرد شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراقبهادار پرداختند. برای آزمون هر یک از فرضیهها چهار الگو براساس متغیرهای وابسته تعریف شد. نمونه آماری پژوهش شامل 66 شرکت طی سالهای 1382 تا 1386 میباشد. روش آماری مورد استفاده به منظور آزمون فرضیههای مطرح شده در این پژوهش، رگرسیون "دادههای ترکیبی" است.
یافتههای پژوهش نشان میدهد که رابطه معنی دار و منفی بین "مالکیت نهادی" و عملکرد شرکت و رابطه معنی دار و مثبت بین "مالکیت شرکتی" و عملکرد شرکت وجود دارد. "مالکیت مدیریتی" به صورت معنیدار و منفی بر عملکرد تأثیرمیگذارد و در مورد "مالکیت خارجی" اطلاعاتی که بیانگر مالکیت سرمایهگذاران خارجی در شرکتهای نمونهآماری باشد، مشاهده نشد. در "مالکیت خصوصی " نیز بهتر است مالکیت عمده در اختیار سرمایهگذاران شرکتی باشد. به گونه کلی نیز بین ساختار مالکیت شرکت ها و عملکرد آنها رابطه معنی داری وجود دارد.
-2 فرضیههای تحقیق
فرضیات این تحقیق در قالب دو فرضیه اصلی هشت فرضیه فرعی به صورت زیر ارائه میشود:
-1-2 شاخصهای کلان اقتصادی بر بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر دارد. -1-1-2 حجم پول بر بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معناداری دارد. -2-1-2 نرخ تورم بر بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معناداری دارد. -3-1-2 نرخ ارز بر بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معناداری دارد.
-4-1-2 نرخ رشد اقتصادی بر بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر مثبت و معناداری دارد. -2-2 شاخصهای کلان اقتصادی بر بازده داراییها تاثیر دارد.
-1-2-2 حجم پول بر بازده داراییها تاثیر مثبت و معناداری دارد. -2-2-2 نرخ تورم بر بازده داراییها تاثیر مثبت و معناداری دارد. -3-2-2 نرخ ارز بر بازده داراییها تاثیر مثبت و معناداری دارد.
-4-2-2 نرخ رشد اقتصادی بر بازده داراییها تاثیر مثبت و معناداری دارد.
-3 متغیرهای تحقیق :
متغیرهای مورد استفاده در تحقیق به منظور بررسی تاثیر شاخصهای کلان اقتصادی بر کارایی بانکها به شرح جدول - 1 - میباشد:
جدول -1 معرفی متغیرهای مورد استفاده در تحقیق
-1-3 متغیرهای مستقل
برای اندازهگیری این متغیرها از آمار و گزارشات ارائه شده بانک مرکزی استفاده میشود.
-2-3 متغیرهای وابسته
- بازده حقوق صاحبان سهام: نشان دهنده قدرت شرکت در کسب سود از منابعی است که سهامداران در اختیار شرکت قرار دادهاند ؟ این نسبت از تقسیم سود خالص بر میانگین حقوق صاحبان سهام محاسبه میشود؟
- بازده داراییها: یک شاخص از چگونگی سودآوری شرکت وابسته به کل داراییهای آن شرکت میباشد. بازده دارایی یک ایده درباره مدیریت کارآمد در رابطه با استفاده از داراییها در جهت تولید سود ” داراییهای مولد “ به ما میدهد که از طریق تقسیم سود خالص به کل دارایی بانک محاسبه میشود.
-3-3 متغیرهای کنترلی
با توجه به تحقیق ساموئل و همکاران - 2012 - این متغیرها به عنوان متغیرهای کنترلی در نظر گرفته میشوند.
اندازه بانک: معیارهای مختلفی برای اندازهگیری متغیر »اندازه بانک« وجود دارد که عبارتند از: مقدار کل داراییها، میزان فروش و تعداد کل کارکنان اما در این تحقیق اندازه شرکت با استفاده از ln داراییها محاسبه میشود.
اهرم مالی: این نسبت از تقسیم کل بدهی بر کل دارایی بدست میآید. رشد داراییها:
- دارایی سال گذشته − دارایی سال جاری -
-4 آمار توصیفی متغیرهای تحقیق
خلاصه وضعیت آمار توصیفی مربوط به متغیرهای تحقیق پس از غربالگری و حذف دادههای پرت به کمک نرم افزار Eviews در جدول 2 به شرح زیر است
