بخشی از مقاله
خلاصه
هدف اجرای این تحقیق، بررسی رابطه بین شفافیت گزارشهای مالی از بعد ساختار مالکیت بر کیفیت سود شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران است. بازار سرمایه نقش مهم وحیاتی در اقتصاد کشورها دارد.لذا توجه به این بازار و مبانی اساسی تصمیم گیری در آن، ضروری است. تصمیم گیری های اقتصادی نیازمند اطلاعاتی است که بتوان با کمک آنها منابع موجود و در دسترس را به گونه ای مطلوب تخصیص داد. یکی از مهمترین عوامل در تصمیم گیری صحیح، اطلاعات مناسب و مرتبط با موضوع ساختار مالکیت است که اگر به درستی فراهم و پردازش نشود، تاثیرات منفی برای فرد تصمیم گیرنده در پی خواهد داشت. نقش شفافیت در ساختار مالکیت شرکتها در سال های اخیر در تصمیم گیری اهمیت روزافزونی یافته است .شفافیت کم وکیفیت پایین اطلاعات مالی از این بعدشرایطی را فراهم میسازد که تصمیم گیری را برای سرمایه گذاران مشکل کرده و آنها را با شرایط ابهام مواجه می سازدبا توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش تلاش شده است افشای سهامداران بر اساس ماهیت - حقوقی، حقیقی، دولتی یا خصوصی - ،تعداد سهام و ارزش اسمی سهام منتشر شده، نام و تعداد سهام متعلق به 1، 3، 5 و 10 سهامدار عمده، نام و تعداد سهام متعلق به سهامدارانی که بیش از 3، 5 و 10 درصد از سهام شرکت را در اختیار دارند، روابط و درصد مالکیت متقابل سهامداران، وجود تقویم مشخص از جلسات سهامداران، صورتجلسات و خلاصه مذاکرات مجامع، نحوه ی اطلاع سهامداران از جلسات، تعیین رویه هایی برای ارائه پیشنهاد توسط سهامداران در جلسات نحوه ی معرفی مدیران برای شرکت در انتخابات هیأت مدیره، چگونگی پرسش از هیأت مدیره. در این تحقیق بصورت موردی و کاملا تصادفی.مورد بررسی قرار گرفت وسودهای گزارش شده در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شد. تعداد 100 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره 5 ساله از سال 1387 الی 1392 مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه ی حاصل از فرضیات بیان می کند بین کیفیت سود با شفافیت از بعد ساختار مالکیت حقوق مالکان رابطه ی معنادار و مثبتی وجود دارد, در واقع فرضیه ی این تحقیق تایید گردیده است. B
کلید واژه ها:
کیفیت سود، ، شفافیت گزارشگری مالی، ساختار مالکیت
مقدمه
برداشتن هر گامی در جهت رشد بازار سرمایه، به این معنی است که یک گام بلند برای شفافیت و سالم سازی اقتصاد کشور برداشته شده است. سازمان بورس و اوراق بهادار عمیقاً اعتقاد دارد که پیشرفت، عدالت و بهسازی اقتصاد ملی در گرو رشد بازار سرمایه است. کارکردمناسب بازارسرمایه میتواندکارایی،سرمایه گذاری و رشدراافزایش داده وهمچنین قادر است ازطریق کاهش نگهداری داراییهای نقدی و افزایش نرخ رشدسرمایه های فیزیکی حداقل دربلندمدت،رشداقتصادی راافزایش دهدبه این دلیل هرچه شفافیت اطلاعات که یکی ازعوامل مهم درکارایی بازاراست بیشترباشدبه همان اندازه این نقش بهترایفاخواهدشد بر هیچکس پوشیده نیست که تأمین مالی از موضوعات کلیدی برای توسعه اقتصاد کشور و رشد اقتصادی است. برای رسیدن به رشد اقتصادی مطلوب باید نظام تأمین مالی را تقویت کنیم بازار سرمایه؛فضایی را برای انتقال منابع از پس اندازکنند گان به مصرف کنند گان منابع مالی ایجاد می نماید و از طریق فراهم اوردن سرمایه مورد نیاز بنگاه ها ی اقتصادی و تخصیص بهینه منابع،نقش عمده ای در اقتصاد کشور ایجاد می کنند.. صاحبان سرمایه و سایر استفاده کنند گان برای تصمیم گیری های اقتصاد ی نیازمند به این اطلاعات می باشند سود واحد اقتصاد ی شالوده بسیاری از تصمیمات و قضاوت های استفاده کنند گان از اطلاعات مایل را تشکیل می دهدموضوع شفافیت وافشای اطلاعات به نحومناسب،جامع وکامل درگزارشهای سالانه شرکتهادرتصمیم گیری تعدادزیادی ازافرادجامعه،به خصوص سرمایه گذاران دربازارسرمایه متاثراست. واز آنجا که نقش اصلی گزارشگری مالی،انتقال اثربخش اطلاعات به افراد برون سازمانی به روشی معتبر وبه موقع است. مدیران میتوانندازآگاهی خوددرباره فعالیتهای تجاری شرکت برای بهبوداثربخشی صورتهای مالی،به عنوان ابزاری برای انتقال اطلاعات به سرمایه گذاران واعتباردهندگان بالقوه،استفاده نمایندB بااین حال،چنانچه مدیران برای گمراه کردن استفاده کنندگان صورتهای مالی ازطریق اعمال اختیارات خوددرزمینه گزینش های حسابداری درگزارشگری مالی،انگیزه هایی داشته باشند،احتمال می رود مدیریت سود رخ دهد -.
مبانی نظری پژوهش:
-شفافیت در امر گزارشگری مالی
اگر بازار سرمایه را به عنوان اولین گزینه برای سرمایهگزاری بدانیم،این عامل باعث سوق یافتن پول و سرمایه از بازارهای دیگر به بازار سرمایه میشود،که نتیجه آن جذب سرمایه و کاهش بیکاری و سودآوری کشور است. بورس نهادی است که بازار سرمایه را تشکیل میدهد اگر چه بورس هنوز در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته است ولی یکی از شاخصهای اقتصادی کشور به شمار میآید. B..بازار سرمایه به عنوان موتور محرکه اقتصاد بر محور اطلاعات قرار دارد. جریان درست اطلاعات در این بازار منجر به اتخاذ تصمیمات صحیح و منطقی از سوی مشارکت کنندگان و در نهایت، توسعه اقتصادی و بهبود روابط اجتماعی را به ارمغان می اوردگزارشگری مالی و افشای اطلاعات از مهمترین منابع اطلاعاتی است که هدف آن فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری های اقتصادی می باشد و بخش اعظمی از نیاز های اطلاعاتی بازار سرمایه را تامین می کند. در حال حاضر در ارتباط با کیفیت گزارشگری مالی و اندازگیری آن و نیز تاثیر دستور العمل ها و استانداردهای حسابداری بر کیفیت گزارشگری مالی تحقیقاتی در حال انجام است.
. موسسه حسابرسی یک شرکت می تواند بر میزان افشا ی اطلاعات نظارت داشته باشند و به این موضوع هم معتقد باشند که عمل کرد انان به وسیله گزارشهای مالی بررسی شده توسط انان مورد قضاوت قرار می گیرد ؛انا ن انگیزه های بالاتری نسبت به الزام صاحبکارانشان برای افشا ی جزییات بیشتر دارند. البته این مساله درمورد شرکتها ی بزرگ و مشهوراز اهمیت بیشتری برخوردار است. از طرف دیگر پدیده هموار سازی سود مقوله ای مشترک در مرز دانش حسابداری و امور مالی است.. به نظر می رسد، اهمیت این موضوع نشات گرفته از جایگاه ویژه و نسبتا منحصر به فرد مقوله سود در مباحث حسابداری و تمور مالی و همچنین در میان استفاده کنندگان از صورتهای مالی می باشد که به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد گذشته واحد تجاری جهت پیش بینی جریان های نقدی آتی واحد تجاری به حساب می آید، که همواره به عنوان یکی از بحث انگیز ترین مباحث حسابداری در مجامع حرفه ای مطرح بوده است.
کیفیت سود به عنوان ابزاری در جهت تاثیر گذاری بر تصمیم گیری استفاده کنندگان از گزارش های مالی به شمار می رود که به صورت بالقوه می تواند در رفتار کاربران موثر واقع شده و موجب بروز پیامدهایی، به ویژه در بازارهای غیر کارای سرمایه می گردد. از اینرو شاید بتوان با شناخت ابعاد مختلف کیفیت سود و ارائه یک چارچوب نظری برای این پدید، در صورت امکان، گامی مفید در جهت پیشرفت کیفیت گزارشگری سود برداشت
کیفیت سود
سود یکی از اساسیترین عناصر صورتهای مالی است که همواره مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی تداوم فعالیت، کارآیی و بازنگری ساختار قراردادهای نمایندگان واحد اقتصادی یاد میشود. شواهد نشان داده است که سود حسابداری شاخص خوبی برای بازدههای سهام و پیش بینی جریانهای نقدی آینده است، اما به دلیل استفاده از محدودیتهای محافظهکاری و اهمیت در تعیین سود حسابداری، برخی از تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که سود اقتصادی نسبت به سود حسابداری، شاخص بهتری برای پیشبینی جریانهای نقدی آینده است. سود اقتصادی نیز اولین بار توسط آدام اسمیت تعریف شد و سپس این تعریف توسط هیکس - 1939 - بسط داده شد. او سود را مبلغی تعریف کرد که شخص میتواند طی یک دوره مصرف کند و در آخر دوره دارای همان رفاهی باشد که در اول دوره داشته است.سود گزارش شده قدرت سود را آن چنان که در ذهن مجسم میشود نشان نمیدهد. آنان دریافتند که پیش-بینی سودهای آینده بر مبنای نتایج گزارش شده، کار مشکلی است. تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکتها به دلیل نقاط ضعف متعدد در اندازهگیری اطلاعات حسابداری کار مشکلی میباشد. سوال اساسی این است که چرا تحلیلگران مالی در ارزیابی خود از سود خالص گزارش شده و یا سود هر سهم شرکت - بدون تعدیل - استفاده نمیکنند و جانب احتیاط را رعایت می نمایند. پاسخ این است که در تعیین ارزش شرکت نه تنها به کمیت سود، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود. منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوهی رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. به بیان دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظار از آینده شرکت و قدرت سود آوری سالهای آینده و ضریب اطمینان نسبت به آن بستگی دارد.
مفهوم شفافیت
در نگاهی کلی، شفافیت یعنی دستیابی گسترده به اطلاعات مربوط و اتکاپذیر در خصوص عملکرد دورهای، موقعیت مالی، فرصتهای سرمایهگذاری، راهبری شرکتی، و ریسک شرکتهای تابعه . - Bushman and Smith, 2003 - اما از دیدی دقیقتر، شفافیت عموماً به سه دسته تقسیم میشود؛ - 1 تعریفهای مبتنی بر ذینفعان اطلاعات، - 2 تعریفهای مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی، و - 3 شفافیت از ابعاد قانون
دسته اول: ویش وانات و کافمن
بر این باورند که شفافیت یعنی افزایش جریان بهموقع و اتکاپذیر اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذینفعان مربوط باشد. در نقطه مقابل آن، نبود شفافیت در اطلاعات به مفهوم ممانعت از دسترسی به اطلاعات صحیح و یا ارائه نادرست اطلاعات یا ناتوانی بازار از کسب اطمینان نسبت به کفایت و مربوط بودن کیفیت اطلاعات ارائه شده تعریف شده است
دسته دوم: فلورینی
شفافیت را بهعنوان افشای اطلاعاتی بهوسیله شرکتها که برای ارزیابی عملکرد و انجام وظیفه پاسخگویی ضروری است، بر شمرده است. وی معتقد است شفافیت ابزاری است برای تسهیل فرایند ارزیابی عملکرد شرکتها. تاکید بر حق دسترسی به اطلاعات با در نظر گرفتن حریم هر دو طرف تهیهکننده و استفادهکننده و امکان ارزیابی عملکرد شرکتها با استفاده از این اطلاعات، در تعریفهای فلورینی برجستهتر شده است و دیدگاه مسئولیت پاسخگویی عمیقتری در بر دارد - تجویدی، . - 1387 به واقع، شفافیت ارتباط تنگاتنی با پاسخگویی دارد و علت وجود تقاضا برای شفافیت این است که بازار، شرکتها را بابت سیاستها و عملکردشان مسئول. میداند
دسته سوم: بُعد سوم از شفافیت در حوزه مسئولیتهای قانونی است
ا شرکتها به منظور اجرای دو رویکرد فوق توسط دولت و مراجع قانونگذار، ملزم به پایبندی به الزامات افشا و شفافسازی اطلاعات هستند. مجموع تعریفهای شفافیت نشان میدهد که وجه مشترک آنها، کیفیت در اطلاعات خروجی است - طاهری، . - 1389با وجود این که واژه »شفافیت« در سیستم های افشای اطلاعات مالی و نیز در استانداردهای حسابداری کاربرد فراوانی دارد، ولی در رابطه با این واژه تعریف مشترکی که همگان در مورد آن اتفاق نظر داشته باشند وجود ندارد. به عنوان نمونه، لویت - 1985 - 1 شفافیت را همان استانداردهای مناسب و مطلوب حسابداریVishwanath and Kaufmann, 1999 می داند که صورت های مالی تهدید شده بر اساس آنها رویدادهای مالی را در همان دوره وقوع گزارش می نمایند.0 از نظر پونال و شیپر - 1999 - شفافیت به استانداردهایی اطلاق می شود که رویدادها، معاملات قضاوت ها و برآوردهای ساختاری صورت های مالی را به نمایش می گذارند. - B مشایخی - 138
