بخشی از مقاله
چکیده
هدف : یکی از مسائل و مشکلات خاص دوران کودکی اختلالات و ناروانیهای گفتاری است که از جمله شایعترین آنها میتوان از اختلال سیالی کلامی با شروع در کودکی نام برد. با توجه به این که اضطراب و ناکامی، خجالت، احساس گناه، احساس حقارت و پایین بودن حرمت خود یکی از عناصر اصلی اختلال سیالی کلامی است، روش هایی وجود دارد که ضمن کاهش سطح اضطراب کودکان مبتلا به این اختلال، به آنها کمک می کند با احساس منفی حاصل از این اختلال رو به رو شوند و به خود کمک کنند حرمت خود تضعیف شده خود را باز یابند. پژوهش حاضر با هدف اثربخشی روش قصد متضاد و بررسی اثر آن بر نگرانی و حساسیت افراطی کودکان پسر مبتلا به اختلال سیال کلامی شهر تهران صورت گرفته است
روش :.این مطالعه از نوع شبهتجربی با طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه گواه بود. جامعه مورد مطالعه شامل کودکان پسر مبتلا به اختلال سیالی کلامی 7 تا 12 ساله مراجعه کننده به کلینیک های گفتاردرمانی تهران طی نیمسال دوم 1394 بود. 30 پسر که ملاک های ورود را دارا بودند به صورت هدفمند گزینش شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برای اندازهگیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامه اضطراب آشکار کودکان رینولدز و ریچموند - 1978 - استفاده شد.
گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 20 - دقیقه ای - به صورت انفرادی تحت آموزش روش قصد متضاد قرار گرفتند. به منظور پیگیری تاثیر آموزش قصد متضاد ، پس از گذشت 45 روز، آزمون ها روی هر دو گروه مجددا اجرا شد. یافته ها :.نتایج تحلیل واریانس نشان دادند گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه کاهش معناداری در نمرههای نگرانی و حساسیت افراطی داشت.
نتیجه گیری : با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که روش قصد متضاد به کودک مبتلا به اختلال سیال کلامی کمک می کند که بتوانند با ترس و اضطراب خود روبرو شده، توانمندیهای خویش را بپذیرد و در برقراری ارتباط با دیگران حرمت خود از دست رفته را باز گرداند، بنابراین استفاده از این روش به عنوان یکی از روشهای موثر در آموزش این کودکان توصیه می شود.
.1 مقدمه
نقش ارتباطی زبان همواره به عنوان نقش اصلی آن مورد تأکید است و از زبان به عنوان وسیلهای که ما را در جهت شناخت جهان یاری میرساند، یاد میشود. فرایندهای ذهنی کودک بر اثر تعامل با محیط و کسب تجارب از دیگران به کمک زبان، شکل میگیرد و در این حالت است که اهمیت زبان و آموزش صحیح آن که کودک را جهت شناخت محیط خود و سازگاری با آن یاری میدهد، روشن میشود .
تظاهر بیرونی از زبان را میتوان به دو شکل گفتار و نوشتار مشاهده کرد. گفتار طبیعی1 یا بهنجار، در واقع همان وضعیتی است که امیدواریم خودمان و کودکانمان داشته باشیم. صدمه به هر جنبه از گفتار انسان که بخش حرکتی زبان است باعث ایجاد اختلالهایی در گفتار میشود. از جمله این اختلالات، اختلال سیال کلامی با شروع در کودکی2 است که به صورت تکرار3، کشش 4، و یا قفل شدن غیرارادی5 کلمه یا بخشی از کلمهای که فرد قصد بیان آن را دارد تعریف می شود .
کودکانی که مبتلا به این اختلال هستند، میدانند چه میخواهند بگویند و قبلاً آن را صدها یا هزارها مرتبه بدون مشکل گفتهاند. با این حال، این بار با وجود تلاشهایی که میکنند، قادر نیستند کلمه را به راحتی و بدون تقلا ادا کنند .[3] علیرغم یافتههای یادشده که مشکلات این گونه افراد را به وراثت یا وجود نقص و مشکل فیزیولوژیک در آنان نسبت میدهد، بایستی اذعان داشت که هیجانزدگی مفرط، حساسیت بیش از حد در برابر وقایع و اتفاقات، خودپنداره ضعیف، تردیدها و وابستگی شدید از خصوصیات روانی افراد مبتلا به این اختلال می باشد .[4] با توجه به بروز حالات عاطفی نامطلوب و احساس ناخوشایندی که در کودک مبتلا به این اختلال به وجود می آید او را نسبت به پذیرش آن ناتوان کرده و در نتیجه موجب اضطراب وی میشود و اختلال سیالی کلامی به عنوان یک واکنش دفاعی8، برای کاهش این اضطراب بهوجود میآید .
از آنجا که اختلال سیالی کلامی ناشی از اضطراب یک اختلال گفتار است که مانع برقراری ارتباط موثر کلامی می گردد [6]، به همین منظور برای درمان این اختلال باید اقدامات لازم به عمل آید. برای درمان اختلال سیالی کلامی در کودکان روشهای بیشماری وجود دارد که هر یک بر دیدگاهی خاص تدوین شدهاند، از جمله روشهای روانکاوی، گروه درمانی، خود درمانی، دارودرمانی، شناخت درمانی. در پژوهشی که با عنوان »بررسی تاثیر مهارتهای مقابلهای شناختی- رفتاری در اضطراب و سازگاری کودکان مبتلا به اختلال سیالی کلامی« انجام شد، نتایج نشان داد آموزش مهارتهای مقابلهای شناختی- رفتاری در کاهش اضطراب و افزایش سازگاری با این اختلال در آزمودنیها موثر بوده است.
در پژوهشی که با عنوان »بررسی تاثیر روش درمانی تعدیل شده معکوس سازی عادات در درمان اختلال سیالی کلامی در خانه، مدرسه و کلینیک« انجام شد، نتایج نشان داد : روش تعدیل شده معکوس سازی عادات در درمان این اختلال در کودکان ایرانی و در تمام محیطهای خانه، مدرسه و کلینیک موثر میباشد
در پژوهش خود تحت عنوان ارتباط اضطراب و اختلال سیالی کلامی نشان داد که در کودکان مبتلا به این اختلال ، بین صفات شرم ،اضطراب اجتماعی و اضطراب فراگیر و اختلال سیالی کلامی همبستگی زیادی وجود دارد . همچنین آنها قادر به صحبت کردن در جمع به علت اضطراب اجتماعی خود نیستند .
با توجه به اینکه اضطراب یکی از عناصر اصلی این اختلال است، وقتیکه کودک مبتلا به اختلال سیال کلامی آرام، راحت و با اعتماد است؛ تمایل دارد روان صحبت کند. زمانیکه عصبی، مضطرب و متزلزل است، بسامد و شدت ناروانیاش بهطور مشخصی افزایش مییابد. همچنین موقعیت های اضطراب آور باعث ناروانی گفتار در کودک می شود . بنابراین برای پیشرفت درمان کودکان مبتلا به این اختلال باید تلاش شود که آنها را تشویق به انجام کارهایی بکنند که از آنها می ترسند.
روش قصد متضاد1 که در معنا درمانی2 ویکتور فرانکل3 و درمان استراتژیک4 میلتون اریکسون5 به کار می رود فرایندی است که با آن، بیمار - یا مراجع - تشویق می شود، درست همان کارهایی را انجام دهد که از آنها می ترسد و یا آرزو کند که همان چیزی که از آن می ترسد اتفاق افتد .
این تناقض - عمل کردن به چیزی که از آن هراسان هستید - ، در برداشت مراجع از علائم، تغییر به وجود می آورد و مراجع را قادر میسازد از نشانه بیماری فاصله بگیرد و از موقعیت مشکلزا دوری گزیند. قصد متضاد بر اضطراب انتظاری6 فرد تأکید کرده و عکس العمل بیماران به حوادثی که وقوع مجددشان برایشان ترسناک است را درمان می کند. این موقعیتهای ترسناک باعث توجه بیش از حد فرد می شود و در نتیجه فرصت انجام کارهای روزمره را از بیمار می گیرد. مثلا یک بیمار دچار افکار اضطرابی می تواند با درمان دارویی این افکار را از بین ببرد - ستیز - یا با روش »توقف فکر«7 از افکار اضطرابی بگریزد اما درمانگری که از روش »قصد متضاد« استفاده می کند از بیمار می خواهد که افکار اضطرابی را به زبان آورد، بنویسد، نقاشی کند و حتی در زمان هایی که افکار وسواسی حضور ندارند، آنها را فراخوان کند .
روشی که نیازمند آن است مراجع به عملی بپردازد که از آن هراسان است. این درست مخالف برداشت مراجع از موقعیت است؛ به خصوص وقتی که در محیطی هر چه طنز آلودتر انجام شود. این روش یکی از روش های معتبر روانشناسان برای مقابله با اضطراب است. در این روش مراجع نه از اضطراب فرار می کند و نه آنها را نادیده می گیرد؛ بلکه در چهارچوب برنامه ریزی خود به آن ها فکر می کند و در همان وقت تعیین شده تا آنجا که ذهنش می خواهد به اعماق آنها میرود. اما بعد از پایان مدت تعیین شده با نهیبی که به خود می زند این افکار را متوقف می کند و هر موقع که این افکار در غیر وقت تعیین شده به ذهنش هجوم آورد به آنها می گوید بروید و در فلان روز و فلان ساعت که برایتان وقت گذاشته ام بیایید.
در پژوهشی کارایی فنون قصد متضاد و حساسیت زدایی منظم را در کاهش اضطراب با هم مقایسه نمود و نتیجه گرفت هر دو روش کارایی مناسبی در کاهش اضطراب دارند. [13] در پژوهش خود کاربرد معنا درمانی گروهی با تاکید بر فن متضاد را در کاهش افسردگی سالمندان به منظور مقابله با ناامیدی بررسی نمود.[14] از آموزش قصد متضاد به منظور کاهش علائم اضطراب در نوجوانان که به صورت عرق کردن دست ، خود را نشان می داد استفاده نمود و به آنها آموزش داد زمانیکه از شدت اضطراب دستشان عرق می کند از اطرافیان بخواهند که آنها را تماشا کنند . به این ترتیب به آنها آموزش داده شد که با ترس خود مواجه شوند و از میزان ترس خود بکاهند . [15] به بررسی تاثیر آموزش قصد متضاد در یک کودک 10 ساله که به علت ناتوانی در خوابیدن و ورزش کردن اغلب گریه می کرد و به شدت مضطرب بود پرداختند و نشان دادند که آموزش این روش در کودکان به آنها کمک می کند با اضطراب خود روبه رو شوند و بتوانند مشکلات ناشی از اضطراب خود را حل نمایند .
با توجه به این که اگر درمانگرها در کمک به کودکان مبتلا به اختلال سیالی کلامی با روش قصد متضاد بتوانند موفق شوند و آنها را قادر به مواجهه با ترس خود بنمایند ، علایم خیلی زود ناپدید شده و در نهایت اختلال بهبود می یابد [16] و در اثر بهبود اختلال آنها می توانند به سطح بالایی از حرمت خود دست یابند و با توجه به سادگی روش و درک راحت کودکان از مراحل انجام این روش و با توجه به نرخ بالای ابتلای پسران به این اختلال و همچنین میزان بیشتر مراجعه می گردد.
