بخشی از مقاله
چکیده
توسعه کمی وکیفی فضای مجازی به ویژه پدیده نرم افزارهای موجود درتلفن های همراه درکنارگسترش روزافزون شبکه های اجتماعی باعث انتقال زندگی بشر به دوره وسبک جدیدی اززندگی شده است .دراین دوره اززندگی انسان ،با گسترش فن آوری های نوین ارتباطی ، بسیاری از جرایم در اشکال پیچیده و جدید خودنمایی می کنند به طوری که در یک چشم بر هم زدن جرایم هولناکی در فضای مجازی رخ می دهد که گاهی قربانیان را تا پای مرگ می کشاند. این مقاله میکوشد بابررسی جدیدترین اشکال وقوع جرم درفضای مجازی بویژه شبکه های اجتماعی وتبعات آنها ،راهکارهای مناسبی درراستای پیشگیری وکاهش جرایم دراین فضا ارایه دهد.
تدوین یک برنامه راهبردی در سطح ملی با اولویت نگاه پیشگیری از وقوع جرم در فضای مجازی است که می تواند شرایطی فراهم نمایدتا علاوه بربهره مندی همه شهروندان از فرصت ها و ظرفیت های فضای مجازی و فناوریهای نوین ارتباطات و اطلاعات میزان جرایم اینترنتی و اثرات منفی ناشی ازآن را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.برنامه راهبردی مذکور باید در4حوزه اصلی نقش ووظایف دستگاه های حاکمیتی وبخش عمومی ومردمی را معین وساماندهی نماید. این حوزه هاعبارتند از: حوزه قانون گذاری و تقنین - حوزه برنامه ریزی و مدیریت - حوزه فرهنگ سازی وآموزش عمومی - حوزه قضایی و انتظامی.
مقدمه:
توسعه ی فضای مجازی مانند همه ی پیشرفت های دیگر در زندگی بشر با پیامدهای منفی و مثبت همراه بوده است. یکی از بهترین این پیامدها، تسهیل و تسریع ارتباطات و تبادل اطلاعات و یکی از بدترین پیامدها، به خطر انداختن حریم خصوصی افراد است. آمارهای غیررسمی از افزایش روزافزون تعداد کاربران ایرانیِ شبکه های اجتماعی مجازی تحت وب نظیر facebook وmyspac وشبکه های اجتماعی تلفن همراه نظیرwhatsappو telegram حکایت دارد .هم اکنون بستر جدیدی برای خلق محیط های عمومی و خصوصی مجازی و بهره برداری مقتضی از آنها، به وجود آمده است.
پیشرفت شتابان فناوری اطلاعات و گسترش ابزارهای ارتباطی و امکان برقراری در بستر شبکه های اجتماعی با کمترین هزینه و وقت، همان گونه که از یک سو به عنوان فرصتی برای افراد می باشد از سویی دیگر به عنوان تهدید جدی برای امنیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می گردد. همین موضوع حساسیت ها را درباره ی عضویت و استفاده از خدمات این شبکه ها رادر میان خانواده ها و مسئولین افزایش داده است.
فناوری اطلاعات که در ابتدا برای آسایش و رفاه هر چه بیشتر انسان ها مورد بهره برداری قرار می گرفت به تدریج به ابزاری برای مجرمان جهت رسیدن به اهداف مجرمانه تبدیل شد . درسایه گسترش فن آوری های نوین ارتباطی و به ویژه شبکه های اجتماعی، بسیاری از جرایم در اشکال پیچیده و جدید خودنمایی می کنند به طوری که در یک چشم بر هم زدن جرایم هولناکی در فضای مجازی رخ می دهد که گاهی قربانیان را تا پای مرگ می کشاند .
بررسی کوتاهی در پرونده های جرایم رایانه ای نشان می دهد که گاهی انتشار تصاویر خصوصی از طریق هک کردن گوشی تلفن همراه و یا دوستی های دروغین در فضای سایبری موجب خودکشی فردی شده است که آبرو و حیثیت خانوادگی خود را در خطر می دید. طبق آمار پلیس فتا جرایم غیراخلاقی در فضای مجازی 30 درصد جرایم در این حوزه را شامل می شود و بعد از کلاهبرداری در ردیف دوم جرایم اینترنتی، قرار دارد.
افزایش جرایم غیراخلاقی و به ویژه انتشار تصاویر و فیلم های خصوصی موجب بروز نگرانی های خاصی در خانواده ها شده است و هر لحظه امکان دارد آبرو و حیثیت خانواده ای بر اثر ناآگاهی و یا سهل انگاری و یا دوستی های اینترنتی دختران و پسران جوان در معرض تهدید قرار گیرد . موضوع این نوشتاربررسی انواع وتبعات جرایم درفضای مجازی و شبکه های ا جتماعی وارایه راهکارهایی برای پیشگیری وکاهش این جرایم میباشد.
تعاریف واژگان:
فضای مجازی - سایبر - :درمعنا به مجموعه ای ازروابط درونی انسانها ازطریق رایانه بدون درنظرگرفتن جغرافیای فیزیکی گفته می شود.
شبکه اجتماعی : به مجموعه ای از افراد گفته می شود که به صورت گروهی با یک دیگر ارتباط داشته ومواردی مانند: اطلاعات، نیازمندی ها، فعالیت هاو افکار خود را به اشتراک می گذارند .
جرم: فعل یا ترک فعلی است که قانونگذار آن را معین کرده و برای آن مجازات پیشبینی نموده است. - ماده 2 قانون مجازات اسلامی -
جرایم مجازی : - Cyber Crime - به جرایمی گفته میشود که در فضای مجازی - - Cyber Spaceرخ میدهند. جرایم رایانهای، بخشی از جرایم مجازی هستند که در آنها رایانه وسیله، هدف و یا واسطه ارتکاب جرم است و گاهی علیه اموال، گاهی علیه تمامیت معنوی اشخاص و بعضا علیه نرمافزار، داده و سختافزار رایانه و گاهی نیز بر ضد آسایش و امنیت عمومی است.
پیشینه تحقیق:
تعداد پژوهشهایی که در زمینه کاهش جرم در فضای مجازی انجام شده قابل توجه نیست ،با این حال رویکرد اغلب پژوهشهای موجودنیز بررسی حقوقی و قضایی برای کاهش جرایم فضای مجازی بوده است .به عنوان مثال : عبد الرضا طرزی،نقض حریم خصوصی در فضای مجازی را در مقاله ای با همین عنوان بررسی کرده است ویا عاطفه زاهدی در مقاله ای قوانین و مقررات ناظر بر جرایم ابنترنتی را تشریح کرده است .
شبکه های اجتماعی
شبکه اجتماعی به مجموعه ای از افراد گفته می شود که به صورت گروهی با یک دیگر ارتباط داشته ومواردی مانند: اطلاعات، نیازمندی ها، فعالیت هاو افکار خود را به اشتراک می گذارند .شبکه های اجتماعی رابطه بسیار نزدیک و مستقیمی با فن آوری اطلاعات و ارتباطات دارند.شبکه های اجتماعی را می توان از دو دیدگاه تقسیم بندی نمود:
الف - شبکه های مجازی و شبکه های غیرمجازی
ب - شبکه های عمومی و شبکه های تخصصی.
شبکه های اجتماعی را از یک منظر، میتوان به دو دسته شبکه های مجازی و شبکه های غیرمجازی تقسیم کرد . شبکه های غیرمجازی در واقع به شبکه هایی اطلاق می گردد که توسط مجموعه ای از افراد و گرو ههای به هم پیوسته، در محیط اجتماعی عمل می کنند .شبکه های اجتماعی مجازی یا شبکه های اجتماعی اینترنتی، و بسایت یا مجموعه ای از وب سایت ها می باشد که به کاربران امکان می دهد علاقمندی ها، افکار و فعالیت های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند .
