بخشی از مقاله
چکیده
شرکتهای ساختو ساز از گذ شته تاکنون برای بقای خود در عر صه رقابت راه کارهای متنوعی را در پیشگرفتهاند، لیکن اخیراً سازمانها برای انجام پروژههای خود از تیمهایی برای کار کردن در بحث دانش استفاده میکنند و دریافتهاند که میتوانند از دانش و تجربهی ایجادشده در پروژههای موازی یا انجامشده استفاده کنند. اما دانش ما از تأثیرات این انتقال دانش بین پروژهای در سازمانهای پروژه محور همچنان محدود است.
این پژوهش با هدف بررسی نقش عامل ظرفیت جذب برای عملکرد رقابتی با بررسی انتقال دانش بین پروژهای سعی در بهبود عملکرد رقابتی شرکتهای ساختوساز را دارد. در این پژوهش 270 سازمان پروژه محور فعال در صنعت ساخت ک شور ایران مورد برر سی قرار گرفت. تحلیل داده های حا صل با ا ستفاده از روش حداقل مربعات جزئی، تاثیر میانجی گری جزئی انتقال دانش، در رابطه ظرفیت جذب و انتقال دانش و رابطه بین انتقال دانش و عملکرد رقابتی تائید کرد. اعمال نتایج پژوهش در سازمان ها، مدیران را قادر به اجرای عملکرد رقابتی بهتر می کند.
.1 مقدمه
در سالهای اخیر شاهد رشد سریع سازمانهای پروژه محور در کشور بودیم،سازمانهایی که اهداف خود را در غالب پروژههای متنوع اجرایی میکنند.ازجمله این سازمانها، سازمانهای پروژه محور صنعت ساخت هستند که عملکرد آنها تأثیر مهمی در جایگاه رقابتی دنیای امروز دارد.عامل مهم رقابتی دیگر دانش است که در غالب تحصیلات، تجربیات و مهارتها جای میگیرند. مسئله دانش، به دلیل ساختار پویای آن، مستلزم خلق، فراگیری، ساختاردهی و انتقال است.
بااینحال مسئله موقتی و متنوع بودن پروژهها منجر به تولید دانش بهصورت پیوسته میشود و همین ماهیت نیز دلیلی بر از دست دادن دانشهای قبلی است. زیرا زمانی که پروژهها به پایان رسیدند و افراد جابهجا شدند، دانش ایجادشده نیز از بین میرود - کاکیاتوری2،. - 2008 از تضاد اشارهشده این نیاز احساس میشود که دانش و تجربیات حاصلشده در پروژهها، برای جلوگیری از نابودی، جذب و انتقال داده شوند.
در سال های اخیر مطالعات گوناگونی بر ظرفیت جذب سازمان ها انجام شده است؛ و سازمان های پروژه محور در غالب یادگیری بین پروژه ای برای بهبود کیفیت و بازتاب بهتر نتیجه، به اجرای این عامل مهم در سازمان های خود می پردازند - باکر و همکاران3،. - 2013 همچنین برای موفقیت پروژه به نقش آسان کننده انتقال دانش برای بهبود دانش مرتبط با پروژه اشاره شده است - کیس و همکاران4، . - 2009 اما با وجود تحقیقات فراوان پیرامون موضوعات ظرفیت جذب و انتقال دانش، پژوهش منسجمی که تاثیر این عوامل را بر عملکرد رقابتی سازمان های پروژه محور بسنجد،وجود ندارد؛ بنابراین هدف از این پژوهش پر کردن این فضای خالی تحقیقاتی و ایجاد انسجام بین نتایج و سنجش تعمیم آن در کشور ایران است.
به این منظور مدل پیشنهادی را با تنظیم پرسشنامه در 400 سازمان پروژه محور در سطح کشور به آزمایش گذاشتیم. سازمان ها در سه اندازه کوچک، بزرگ و متوسط دسته بندی شدند و از مدیران سازمانی خواسته شد تا به آن ها پاسخ دهند. در نهایت 270 پرسشنامه حاصل شد و داده ها در قالب مدلسازی معادلات ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است؟ در ادامه ما به مروری بر پیشینه موضوع و توسعه فرضیات می پردازیم. بعد از آن به تبیین روش پژوهش پرداخته و نتایج و یافته های پژوهشمان را شرح می دهیم. در نهایت مقاله با بحث حول یافته ها و پیشنهادات و الزامات نتایج را بیان می کند.
.2 پیشینه تجربی
سازمانهای پروژه محور سازمانهایی هستند که در آنها بیشتر تولیدات قراردادی و سفارشی برای مشتریان طراحی میشوند. در سازمانهای پروژه محور برای دستیابی به مزیت رقابتی در مواجهه با یک محیط با تغییرات سرعت زیاد، قابلیتهای متمایزکننده شرکت، فرایندهایی که توسط آنها این قابلیتها یاد گرفته میشوند و رابطه بین این زمینهها که در آنها این قابلیتها یاد گرفته و گسترش مییابند، باید همواره مدنظر قرارگرفته شوند
رشد پیچیدگی در پروژهها به این معنی است که تعداد رو به رشدی از فناوری و روابط اجتماعی باید توسط مدیران پروژه با توجه به سازگاری دانش و تجربیات از کارهای روزانه شرکت از پروژههای پیشین اعمال شود. به گفتهی - اینفیلد،6 - 1997 تا زمانی که دانش و یادگیری ها منجر به تصمیم یا عملی نگردد کل فرایند بیحاصل است. بدون انتقال دانش کافی، جستجوی دانش منجر به تکرار اشتباهات، دوبارهکاریها، کمبود نوآوری و درنهایت ناکارآمدی سازمان میشود
پیشنهادهایی برای غلبه بر مشکلات انتقال دانش در سازمانهای پروژه محور ارائه دادند. آن ها یکی از مشکلات سازمانهای پروژه محور را تکهتکه شدن اطلاعات و عدم یکنواختی مدیریت دانش در ساختار، فرآیند، فعالیتها و فناوری سازمانها میدانند و انتقال دانش کارا در طول زمان بین پروژهها و اعضای پروژهها را مهمترین مسئلهای که سازمان پروژه محور با آن روبهرو است میدانند.
رشد در دانش بهتنهایی منجر به مزیت رقابتی نمیشود و انتقال دانش نقش حیاتی ایی را ایفا میکند - ریچ و همکاران9،. - 2014 چوا و گا - 2004 - 10 سیستم اصلاحیای را پیشنهاد داد که امنیت دانش را از پروژههای پیشین و استفاده آنها در پروژههای آتی برای ارتقا ساختوساز کنترل میکند. مزیت رقابتی دیگر فقط به دانش داخلی وابسته نیست بلکه از دانش خارجی نیز نشأت میگیرد. این به نوبه خود به فرایندهای یادگیری شامل کشف، جذب ،تبدیل و بهرهبرداری از دانش وابسته است.
ظرفیت جذب منجر به تغییر شکل مدل کسبوکار و باز کردن بازارهای دستنخورده و همچنین نوآوری در استراتژی و خدمات و محصولات میشود و باعث ایجاد جهش در ارزشهای مشتری میشود. به این دلیل است که ظرفیت جذب منجر به خلق و همچنین حفظ مزیتهای رقابتی میشود. - کریستنسان ،.14 - 2002 ظرفیت جذب بهعنوان توانایی سازمان در تشخیص ارزش اطلاعات جدید ،جذب آن و اعمال آن برای اهداف تبلیغاتی است همچنین ظرفیت جذب بیانگر توانایی سازمان برای داخلی سازی دانش از منابع خارجی است
درک ظرفیت جذب بهعنوان توانایی شرکت برای بهکارگیری دانش خارجی از طریق سه فرآیند پیدرپی یادگیری اتفاق میافتد: اکتشافی، تبدیلی و استخراجی. فرایندهای اکتشافی مربوط به اکتساب دانش و مربوط به مفهوم پتانسیل ظرفیت جذب است. از این طریق سازمانها میتوانند دانش کسبشده را اعمال کنند و دانش موجود را با دانش جدید کسبشده ترکیب کنند. یادگیری تبدیلی فرآیند اکتشاف و استخراج را به یکدیگر متصل میکند؛ که میتواند از در برگرفتن تا دوباره فعال کردن اطلاعات برای تبدیل و ترکیب آنها گسترش یابد
سازمانهای پروژه محور اغلب میزان دانشی که از یک پروژه برای پروژه دیگر با انتقال موفق کسب میشود اندازه میگیرند که منجر به کوتاه شدن زمان تحویل پروژه میشود.پتانسیل ظرفیت جذب به شرکتها اجازه میدهد که مزیت رقابتی طولانیمدت داشته باشند. بهعنوانمثال - زهرا و جورج، - 2002 گفتند که پتانسیل ظرفیت برای شرکتها انعطافپذیری استراتژیک و درجهی آزادی برای انطباق و تکامل در محیطهای با سرعت بالا فراهم میکند .
زهرا و جورج - - 2002 گفتهاند که پیشرفت پتانسیل ظرفیت جذب یک پروژه وابسته به مسیر است و از تجربیات پیشین تأثیر میپذیرد که دانش انباشته منتج از پروژههای پیشین است. این ایده از قضیه یادگیری بین پروژهای - کیگان و تونر18، - 2001 و پروژه به پروژه - بردی و دیویس19، - 2004 حمایت میکند که تلاشی است برای ذخیره و انتقال دانش بهدستآمده از بخشی از پروژه به پروژههای بعدی. پورتفولیوی پروژه، به مجموعهای از پروژههای موفقی که برای دستیابی به سود از پورتفولیو تشخیص استراتژی کلی سازمان است میگویند. نیاز نیست که این مجموعه پروژههای مشابه را در بربگیرد، اما مسیر استراتژیک و هدفمند آنها را در درون پورتفولیو نگه میدارد
