بخشی از مقاله
چکیده
موضوع مدیریت بحران در حوزه های مختلف مطرح است. سازمان ها به عنوان یکی از اجزای اصلی جامعه امروزی نیز از این امر مستثنی نیستند.تاکنون مطالعات فراوانی در خصوص مدیریت بحران سازمانی صورت گرفته است.این پژوهش که با بررسی جامعه ی آماری شامل کلیه کارشناسان و مدیران شرکت مخابرات ایلام در سال 1393 می باشد، 120به شکل نمونه گیری تصادفی ساده صورت گرفته است.
این پژوهش تلاش دارد تا با رویکردی کاربردی ضمن بررسی بحران سازمانی، عوامل موثر بر این بحران ها را شناسایی و راهکارهای لازم برای دستیابی به زمینه هایی از مدیریت بحران در جامعه تحقیق می گردد، دست یابد. بر این اساس به کمک ضریب همبستگی و نمودار مسیر سعی شده است این رابطه ها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. به منظور انجام پژوهش از آزمون محقق ساخته با 18 سئوال طراحی شده استفاده گردید. بررسی حاضر بر پایه تاثیر عوامل انسانی در مدیریت بحران شرکت مخابرات شهرستان ایلام شکل گرفت. بر این اساس بین عوامل انسانی و مدیریت بحران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
مقدمه
نگرش سنتی به مدیریت بحران، براین باور بود که مدیریت بحران یعنی فرو نشاندن آتش؛ به این معنی که مدیران بحران در انتظار خراب شدن امور می نشینند و پس از بروز ویرانی، سعی میکنند تا ضرر ناشی از خرابیها را محدود سازند. ولی به تازگی نگرش بهاین واژه عوض شده است. براساس معنای اخیر، همواره باید مجموعهای از طرحها و برنامههای عملی برای مواجهه با تحولات احتمالی آینده در داخل سازمانها تنظیم شود و مدیران باید درباره اتفاقات احتمالی آینده بیندیشند و آمادگی رویارویی با وقایع پیشبینی نشده را کسب کنند؛
بنابراین مدیریت بحران بر ضرورت پیشبینی منظم و کسب آمادگی برای رویارویی با آن دسته از مسائل داخلی و خارجی تاکید دارد که به طور جدی شهرت، سودآوری و یا حیات سازمان را تهدید میکنند. باید توجه داشت که مدیریت بحران با مدیریت روابط عمومی متفاوت است. مدیر روابط عمومی برای خوب جلوه دادن سازمان تلاش میکند در حالی که مدیر بحران سعی دارد تا در شرایط دشوار، سازمان را در موقعیت خوب نگه دارد. مدیریت بحران به منزله یک رشته علمی، به طور کلی در حوزه مدیریت استراتژیک قرار میگیرد و بهطور خاص به مباحث کنترل استراتژیک مرتبط میشود
بیان مساله
امروزه مدیریت بحران در حوزه های مختلف مطرح است . سازمان ها به عنوان یکی از اجزای اصلی جامعه امروزی نیز از این امر مستثنی نیستند، سابقه ارزیابی در مدیریت بحران سازمانی، بر ارزیابی ریسک - پاتون و همکاران، - 2000 و تجزیه و تحلیل تاثیر کسب و کار - لایه 2002؛ مایرز، - 1999 متمرکز بوده است.
این تلاشها برای کشف و همچنین تخفیف تلفات بالقوه ناشی از بحران طراحی می شوند - میتراف و آناگنوس،. - 2001 ارزیابی ریسک، پتانسیل های بالقوه یک سازمان برای بحران را با ارزیابی و ممیزی تهدیدات داخلی و خارجی تعیین می کند - هربیرگ،2003؛ هوج،. - 2003تهدیدات احتمالاً شامل موقعیت سازمان یا کفایت تجهیزات و تکنولوژی می شود.
هدف شناسایی ریسکها، تا حد امکان کاهش آنها برای جلوگیری و حداقل نمو دن زیانهای مالی است. از طرف دیگر، تحلیل تاثیر کسب و کار، اثر بحران بر سودآوری کسب و کار را آزمون می کند - اسلینتاک، . - 2003 هدف ، پیش بینی اختلات و گسیختگی ها برای عادی کردن کسب و کار و توسعه رویه هایی است که اثر بحران را حداقل نماید - براون،. - 1997 متاسفانه، نه ارزیابی ریسک ونه تحلیل اثر کسب و کار، هیچکدام در جلوگیری از بحرانها 100 در 100 موثر نیستند. بحرانها هنوز در سازمانها اتفاق می افتند
اطلاعات جمع آوری شده از ارزیابی ریسک و تجزیه و تحلیل تاثیر بحران بر کسب و کار می تواند برای سازمانهایی که بحران را تجربه می کنند، مفید باشد، ولی کفایت نمی کند بر اساس نظریه مایرز - 1999 - این فرآیند ها اغلب بخش بخش می شوند و از توجه به پیامدهای یک بحران برای کل سازمان عاجز هستند. این مسئله، بخصوص در مورد ارزیابی تاثیر بحران بر کارکنان وجود دارد.
ناتوانی در جمع آوری اطلاعات در مورد اثر بحران بر کارکنان می تواند بطور معنی داری اجرای برنامه های مدیریت بحران را با مشکل مواجه سازد. بنابراین، استراتژی های ارزیابی که اطلاعات اضافی فراهم می نمایند برای سازمانها جهت افزایش کارایی فرآیند بازسازی لازم هستند. این استراتژیها باید بر پایه ارزیابی سنتی سازمان - لوینسون، - 2002 و با یک درک کلی از مدیریت بحران تدوین شوند.
استراتژیهای ارزیابی باید شامل جمع آوری اطلاعات، غیر از شناسایی مشکلات تکنولوژیکی نظیر نقایص کامپیوتری یا قطع ارتباطات ، ارزیابی مشکلات مکانیکی نظیر ماشین آلات مستعمل و غیرقابل استفاده و ارزیابی زیانهای مربوط به تسهیلات فیزیکی باشد. این استراتژیها باید مشخص کنند که یک سازمان ، یک گروه وابسته به هم از افراد است
استراتژیهای ارزیابی باید واکنشها مربوط به اثر انسانی بحران را با توجه به فرهنگ سازمانی ارزیابی نماید . این فرآیند مهم است؛ زیرا اجرای موفق یک برنامه مدیریت بحران به قابلیت های افراد برای انجام وظایف محوله بستگی دارد - لویس،. - 2003 مساله اصلی در این پژوهش، تاثیرات عوامل انسانی در مدیریت بحران در شرکت مخابرات شهرستان ایلام می باشد ؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
یک بحران سازمانی پدیدهای با احتمال وقوع کم و تاثیرگذاری زیاد است که قابلیت اجرایی سازمان را تهدید میکند و از مشخصه آن مبهم بودن عامل، مبهم بودن تاثیرات و وسایل حل آن است و تصمیمات مربوط به آن باید به سرعت اتخاذ شود. به هر جهت، بحرانها به صورت ناگهانی بروز نمیکنند و اغلب آنها علائم هشدار دهنده ای دارند که مشکلات و معضلات بالقوهای را نشان میدهند.
بحران شباهت جالبی با یک مدل زیستشناختی دارد، گون زالز - 1996 - پیشنهاد میکنند که یک بحران میتواند شبیه به مکانیسمی باشد که مراحل تولد، رشد، بلوغ و افول یا مرگ را طی می کند. در زبان چینی واژه »ویجی معادل واژه بحران است که معنای خطر و فرصت را میدهد. این لغت اساس و شالوده مدیریت بحران را آشکار می کند یعنی: وقتی اداره کردن به درستی صورت گیرد یک خطر به عنوان یک بحران میتواند یا پیشگیری شود یا اثرات آن کاهش مییابد و یا حتی تبدیل به یک فرصت شود. اغلب هر بحران دانههایی از موفقیت را در خود دارد، همان طور که ریشههای شکست را نیز میتواند در خود داشته باشد
یک سیستم مدیریتی موثر در بحران به جلوگیری از بدتر شدن بحران می انجامد و از تبدیل شدن آن به فاجعه جلوگیری می نماید. برگزاری مانورهای شبیه سازی شرایط بحرانی با هدف ایجاد آمادگی بیشتر برای مقابله با بلایای طبیعی و کنترل آنها، مشخص نمودن نقاط ضعف برنامه ریزیهای ارائه شده، روشن نمودن نقشها و مسئولیتها، اطمینان از قابلیتهای اجرای طرح، استحکام بخشیدن به همکاریهای درون بخشی و برون بخشی و مشاهده نحوه استفاده از تجهیزات و منابع در نظر گرفته شده از جمله مواردی است که در توانمند سازی مدیریت بحران حائز اهمیت است. اصولا بحران زمانی اتفاق افتاده که کار چندان زیادی نمی توان انجام داد به جز اتخاذ تصمیم صحیح که آن هم مستلزم داشتن اطلاعات صحیح است و معمولاً در مواقع بحرانی این اطلاعات در اختیار افراد نخواهد بود مگر اینکه در مراحل قبل از بروز بحران، پیش بینی و برنامه ریزی مناسب انجام گرفته باشد بنابرانی در این پژوهش ما به دنبال بررسی تاثیر عوامل انسانی در مدیریت بحران شرکت مخابرات شهرستان ایلام می باشیم.
اهداف تحقیق
هدف اصلی
بررسی تاثیر عوامل انسانی در مدیریت بحران شرکت مخابرات شهرستان ایلام
اهداف فرعی
- ارائه راهکارهای عملی جهت اجرای صحیح مدیریت بحران در شرکت مذکور.
- بدست آوردن نتایجی که منجر به بهبود تاثیر عوامل انسانی در مدیریت بحران شرکت مخابرات می شود.
فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی: بین عوامل انسانی و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
1 -بین ارائه اطلاعات و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد.
2 -بین بازآموزی و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد.
3 -بین آموزش کارکنان و مدیریت بحران رابطه معنی داری وجود دارد.
متغیرهای تحقیق
متغیرهای مستقل: در تحقیق حاضر عبارتند از مولفه های عوامل انسانی شامل ارائه اطلاعات، بازخورد، و آموزش کارکنان هستند . متغیر وابسته : مدیریت بحران سازمانی
روش تحقیق
پژوهش حاضر از لحاظ نوع روش پیمایشی که در آن بکار گرفته شده، یک تحقیق پیمایشی از نوع مقطعی است. و از حیث هدف، تحقیق کاربردی است. این مدل برای سنجش مدیریت بحران با توجه به متغیرهای عوامل انسانی به کار گرفته خواهد شد. تحقیق از لحاظ روش گردآوری داده ها توصیفی استنباطی است زیرا از ابزار پرسشنامه استفاده می کند.
روش و ابزار گردآوری تحقیق
داده های این تحقیق به روش میدانی گردآوری خواهد شد.ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای استاندارد است در رابطه با مدیریت بحران و عوامل انسانی است. پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روش مستقیم جهت کسب داده های تحقیق است و سوالات پرسشنامه براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت طرح ریزی شده است که تعداد سوالات این پرسشنامه 18 سوال می باشد .
جامعه آماری
جامعه آماری شامل کارشناسان و مدیران شرکت مخابرات ایلام می باشد که به شکل نمونه گیری تصادفی ساده صورت گرفته است.که شامل 120 نفر می باشند
حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این تحقیق عده ای از کارشناسان و مدیران شرکت مخابرات ایلام بعنوان جامعه، مورد بررسی قرار گرفته اند . در تحقیق حاضر، از روش نمونه گیری تصادفی ساده، با استفاده از فرمول کوکران بدست آمده است. جامعه آماری 120 نفر برآورد شده است. و حجم نمونه برابر 91 نفر شد.
شیوه نمونه گیری:
بصورت نمونه گیری تصادفی ساده افراد برای تکمیل پرسشنامه ها انتخاب شدند. ابزار تحقیق در این پروژه به صورت پرسشنامه محق ساخته با 18 سئوال طراحی شده است در این پرسشنامه سعی شده است که نظر خبرگان و متخصصان را در رابطه با معیارها و شاخص های تعیین شده جویا شده تا شاخص های نهایی مشخص گردند.
اطلاعات مندرج در این پرسشنامه، از طریق بررسی پرسشنامه های سایر محققین داخلی و خارجی شاخص ها در رابطه مدیریت کیفیت جامع، وفاداری مشتریان تهیه گردیده است. در پرسشنامه طراحی شده، از آنجا که سئوالات از مقیاس های نسبی بهره مند بودند، مبادرت به استفاده از طیف لیکرت شد و به ترتیب برای گزینه های بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد ضرایب5 و 1, 2 , 3 , 4 در نظر گرفته شد و بدین ترتیب اطلاعات کیفی و ناپارامتریک با مقادیر کمی و عددی تعبیر شدند و در محاسبه ها ملاک عمل قرار گرفت . از مقیاس لیکرت برای تعیین اهمیت هر عنوان از متغیرها استفاده شده است .
