بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر حفظ و نگهداشت نیروی انسانی با تبیین نقش قوانین و مقررات در شرکت پتروشیمی ایلام است. روش تحقیق مورداستفاده در این تحقیق، توصیفی و از نوع همبستگی - مدل معادلات ساختاری بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه پرسنل و کارکنان شرکت پتروشیمی ایلام میباشد که تعداد آنها 540 نفر بوده، برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفادهشده است که تعداد 226 نفر انتخاب گردیدهاند.
روش نمونهگیری تصادفی طبقهای ساده میباشد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد بوده که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 0.92 بهدستآمده است. نهایتاً مجموعه دادهها به کمک نرمافزار LISREL با مدلسازی معادلات ساختاری مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان دادند که ساختار سازمانی از طریق قوانین و مقررات بر حفظ و نگهداشت نیروی انسانی در شرکت پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد. همچنین ابعاد ساختار سازمانی یعنی پیچیدگی، تمرکز و رسمیت نیز از طریق قوانین و مقررات بر حفظ و نگهداشت نیروی انسانی در پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد.
بیان مسئله پژوهش
طبق تئوری تناسب بین فرد و محیط کاری عوامل سازمانی نقش مهمی در شکلگیری ترک شغلی دارند. تحلیل رفتگی شغلی در بلندمدت موجب فشار روانی برای فرد میشود، به طوریکه میتوان یکی از علل اصلی ترک شغلی را عدم تناسب بین فرد و محیط کاریاش دانست. یکی از حوزه هایی که میتواند منجر بهتناسب ضعیف بین فرد و محیط کاریاش شود، ساختار سازمانی است - اولمرت1،. - 2013 رسمیت، قوانین و مقررات سازمانی میتوانند کارکنان را در انجام وظایف و رسیدگی به مشکلات راهنمایی کرده و در این مورد به آنها کمک نمایند. ولی باید توجه داشت، رسمیت، قوانین و مقررات سازمانی بهگونهای باشند که خطوط راهنما و جهت هایی را برای کارکنان در انجام وظایفشان فراهم نمایند و انتظارات نامشخص را کاهش دهند. عدم تمرکز و دخالت در تصمیمگیری های سازمانی، به کارکنان این اجازه را میدهد، احساس کنند تا حدودی بر زندگی کاری خودکنترل دارند و سازمان برای آنها ارزش قائل است.
فقدان کنترل بر محیط کاری، نیز میتواند موجب احساس ناتوانی و عجز شده و به تحلیل رفتگی شغلی منجر شود - لاو2، . - 2009 در سازمانهای با محدوده بالای کارها و امور تخصصی و تجربی که نیازمند وجود نیروی انسانی متبحر و کارآزموده است، بهیقین هرگونه جابجایی، غیبت و در شرایط چالشبرانگیز ترک خدمت توسط کارکنان کلیدی، بخش بزرگی از بدنه تولید در این شرکت میتواند با مشکلات عدیدهای روبرو گردد که این امر نهتنها بر روی کیفیت کار سایر کارکنان مؤثر است بلکه میتواند درروند تولید، بهرهوری و سودآوری شرکت تأثیر منفی برجای بگذارد. به همین منظور بررسی زمینههای کاهش ترک سازمان توسط کارکنان و تمایل به تغییر شغل بهواسطه اعمال ساختار سازمانی کارا و منطبق با سطح تواناییهای کارکنان از مهمترین رهیافتها در این زمینه میتواند قلمداد شود. بهزعم بومه و کریستنسن2013 3، به بررسی ابعاد ساختار سازمانی تأثیرگذار بر حفظ و نگهداشت کارکنان در سازمان پرداخت. وی ساختار سازمانی سازنده را شامل:
-1 پیچیدگی: پیچیدگی به میزان تفکیکی اشاره میکند که در سازمان وجود دارد و به دودسته تقسیم میشود؛ تفکیک افقی، که میزان یا حد تفکیک بین واحدهای سازمانی بر اساس موقعیت اعضای سازمان را نشان میدهد. تفکیک عمودی که به عمق یا ارتفاع سلسلهمراتب سازمانی نظر دارد.
-2رسمیت: رسمیت به میزان یا حدی که مشاغل سازمانی استانداردشدهاند، اشاره میکند. اگر شغلی از میزان رسمیت بالایی برخوردار باشد، متصدی آن، برای انجام دادن فعالیت های مربوط به آن شغل و اینکه چه موقعی انجام شود و چگونه باید انجام گردد از حداقل آزادی عمل برخوردار است. در چنین حالتی از کارکنان انتظار میرود همیشه نهاده های یکسانی را با روش معینی به کار برند که به نتایج از پیش تعیینشدهای منجر گردد.
-3 تمرکز: تمرکز به سطوحی از سلسلهمراتب اختیارات اطلاق میشود که میتواند تصمیماتی را بگیرند. در سازمانهای متمرکز، مدیران ارشد و آنان که در رأس سازمان هستند حق تصمیمگیری دارند. در سازمانهای غیرمتمرکز همین تصمیمات در سطوح پایینتر گرفته میشود.
ضرورت و اهمیت پژوهش
هزینههای ترک سازمان از جانب کارکنان، بخصوص کارکنان دارای سطح توانمندی بالا بسیار گزاف خواهد بود. چراکه مشخص، هزینه و زمان جایگزینی نیروی انسانی ماهر و حداقل در سطح آن نیروی انسانی برای سازمان بسیار بالا خواهد بود و این در صورت پیک تولید و یا ارائه خدمات مضاعف شده است - پوقوسیان4، . - 2012 بعلاوه، این حس و جو روانی را در بین سایر کارکنان در جهت ترک سازمان ایجاد خواهد کرد که البته در صورت موفق بودن آن فرد ترککننده سازمان و پیوستن به سازمانی با شرایط بهتر، مضاعف خواهد بود و نیز این مطلب که جذب کارمند ناراضی سازمان در سازمان رقیب به لحاظ نشر اطلاعات ذیقیمت سازمانی و نیز استفاده آن سازمان از قابلیتها و توانمندی های وی، سبب افزایش برد رقابت آن سازمان گردیده و میتواند در میانمدت و بلندمدت، ضربه جبرانناپذیری بر پیکره سازمان ایجاد نماید - آدامز5، . - 2007
با توجه به اینکه در شرکت پتروشیمی کارکنانی متخصص با توجه به اقتضای شغلشان وجود دارد لذا شرکت باید راه را برای پیشرفت کارکنان شایسته باز کند و اسباب رشد و تقدیر بهموقع آن ها را هموار کند و برای آنها ترفیع در نظرگیرند و تمهیدات لازم جهت اعطای پاداشهای درخور کارکنان تلاشگر را فراهم کند و درنهایت مدیران برجسته و مدبر میدانند هریک از کارکنان اکسیژن ویژهای تنفس میکنند. آنچه برای یکی از کارکنان جانبخش و روحافزا است ممکن است برای دیگری خفهکننده باشد. باید با تنظیم نشستهای منظم به بررسی ریزهکاریهای سازمان و شناخت دقیق یکایک افراد دست بزنند و با توجه ویژه به چشماندازهای جامعه و سازمان همواره از فرصتها در شناسایی، جذب، نگهداری، رشد، توسعه و پرورش نیروهای سازمان به بهترین نحو استفاده کنند.
فرضیههای پژوهش
فرضیه اصلی
ساختار سازمانی با تبیین نقش قوانین و مقررات بر حفظ نیروی انسانی شرکت پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد.
فرضیههای فرعی
-1 پیچیدگی ساختار سازمانی با تبیین نقش قوانین و مقررات بر نگهداشت منابع انسانی شرکت پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد
-2 رسمیت ساختار سازمانی با تبیین نقش قوانین و مقررات بر نگهداشت منابع انسانی شرکت پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد.
تمرکز ساختار سازمانی با تبیین نقش قوانین و مقررات بر نگهداشت منابع انسانی شرکت پتروشیمی ایلام تأثیر معناداری دارد
تعاریف مفهومی
ساختار سازمانی
عبارت است از تقسیم فعالیت ها برای کارایی و روشن شدن مقصد و هماهنگی میان بخشهای مرتبط به هم سازمان برای حصول اطمینان از اثربخشی سازمانی. ساختار، میان نیاز به تخصص و نیاز به ادغام تعادل ایجاد میکند. ساختار و سیلهای رسمی است که عدم تمرکز و تمرکز با نیازهای سازمانی و کنترل استراتژی را فراهم مینماید از طریق ساختار است که استراتژی است میتواند کارایی درونی را با اثربخشی همهجانبه در محیط گستردهتری تلفیق نماید - پیرس و رابینسون،. - 1381
حفظ و نگهداشت نیروی انسانی
نگهداری فرایندی است که سازمان - مدیریت - با استفاده از عواملی همچون، مسیر ترقی شغلی روشن و واضح، ارزشیابی عملکرد اثربخش، نظام پرداخت اثربخش، دادن اطلاعات معتبر و مربوط و ... سعی میکنید تمایل به تداوم خدمت کارکنان در سازمان را افزایش دهد - سعادت،. - 1375تعریف ساختار سازمانی ساختار سازمانی راه یا شیوهای است که به وسیله آن فعالیتهای سازمانی تقسیم، سازماندهی و هماهنگ میشوند.
سازمانها، ساختارهایی را به وجود میآورند تا فعالیت های عوامل انجام کار را هماهنگ کرده و کارهای اعضا را کنترل کنند. ساختار سازمانی تعیینکننده روابط رسمی و نشاندهنده سطوحی است که در سلسلهمراتب اداری وجود دارد و حیطه کنترل مدیران را مشخص میکند. همچنین ساختار سازمانی دربرگیرنده طرح سیستمهایی است که بهوسیله آنها همه واحدها هماهنگ و یکپارچه میشوند و درنتیجه ارتباط مؤثر در سازمان تضمین خواهد شد.
ساختار سازمانی تعیین میکند چه وظایفی باید تخصیص یابد، چه کسی به چه کسی گزارش دهد و سازوکار هماهنگی رسمی و الگوهای تعامل و ارتباط را معین میکند. این دیدگاه به سازوکار و الگوهای رسمی محدود است - کتینگ6، . - 2000 ساختار سازمانی در نمودار سازمانی نمایان میشود. نمودار سازمانی، یک نماد قابلرؤیت از کل فعالیتها و فرایندهای سازمان است. در تعریف ساختار سازمانی به سه رکن اصلی اشاره میشود:
- ساختار سازمانی تعیینکننده روابط رسمی گزارشگری در سازمان است؛
- ساختار سازمانی تعیینکننده افرادی است که بهصورت گروهی در دوایر کار میکنند؛
