دانلود مقاله چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم در دو تاقدیس جهرم و تودِج

بخشی از مقاله

.1 مقدمه

سازند جهرم بعنوان یک سنگ مخزن کربناته، بخشی از رسوبات سیستم ترشیری حوضه زاگرس محسوب میشود که با

پیشروی دریا در طی زیرسیستم پالئوژن (پالئوسن- ائوسن) رسوبگذاری گردیده و بیشترین گسترش جغرافیایی آن در زیرحوضه فارس میباشد، بطوریکه در تمامی زیرپهنههای آن (داخلی، نیمهساحلی و ساحلی) یافت میگردد .[7] براساس

پیشینه مطالعات، سازند جهرم (یا آهکشون)گی در برش نمونه تَنگِآب، 467/5 متر ستبرا داشته و مرز پایینی و بالایی آن

بترتیب بصورت همساز و قاطع با سازند ساچون و ناهمساز فرسایشی با سازند آسماری درنظر گرفته شده است .[7] جیمز

و وایند [32]، اولین افرادی هستند که مطالعات مقدماتی سنگچینهای و زیستچینهای سازند مذکور را در این برش انجام داده و با ارایه 2 تجمع زیستی و 5 زیرتجمع زیستی، سن آنرا از پالئوسن تا ائوسن میانی اعلام نمودند. جلالی [31] و کلانتری

[6] نیز، ریززیستای آنرا مطالعه نموده و افرادی همچون صیرفیان 44]و[45، وزیریمقدم و همکاران [48]، طاهری و همکاران [46]، خطیبیمهر و معلمی [2] و نفریه و همکاران 9]و[35، هر یک به بررسیهای متنوعی روی این سازند پرداختهاند. اما

جدیدترین مطالعات زمینشناسی همهجانبه روی برش نمونه این سازند، توسط نورمحمدی 10]و[11، صادقی [3] و صادقی

و کرمپور [4] صورت پذیرفته که یافتههای متفاوتی درباره ضخامت، چینهبندی واحدها، سنگشناسی، تفکیک مرزهای زیرین

و زبرین، زیستچینهنگاری، ریزرخسارهها، محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی ارایه و یا بزودی پیشنهاد خواهند نمود. درواقع علیرغم مطالعات گسترده روی سازند جهرم در حوضه زاگرس، بدلیل شرایط بسیار متفاوت قسمتهای مختلف حوضه رسوبی، کمبود مطالعات تکمیلی چینهشناسی- رخسارهای و همچنین به علت اهمیت اقتصادی این سازند هیدروکربوردار، امید است که این مطالعه بتواند بویژه در تکمیل برخی نتایج مربوط به محیط رسوبگذاری سازند جهرم مفید واقع شود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و مقایسه ویژگیهای سنگچینهنگاری، تعیین ریزرخسارهها، تشخیص دسته-

ریزرخسارهها، تفکیک زیرمحیطها، تفسیر محیط و ارایه مدل رسوبی نهدیرسازندی جهرم در هردو برش تَنگِآب و تَنگِ نیمباشی است.

.2 موقعیت جغرافیایی

برش های چینه شناستَنگِی آب (برش نمونه) در یال شمالی تاقدیس جهرم، 25 کیلومتری جاده جهرم- لار با مختصات 37˝ﹶ28˚ 25 عرض شمالی و 04˝ﹶ 53˚ 45 طول شرقویتَنگِیم باشنی در یال شمالی تاقدسی تودِج،175 کیلومتری جاده شیراز- استهبان با مختصات 49˝ﹶ 29˚ 07 عرض شمالی و30˝ﹶ 53˚ 55 طول شرقی واقع گردیده است (شکلهای1و.(2

.3 روش کار

مترکشی و نمونهبرداری، عمود بر امتداد واحدهای رخنمونیافته با رعایت فواصل 2متری و گاهی 1متری و بکمک ژاکوب41

صورت پذیرفت. درمجموع از برشهاتَنگِیآبتَنگِونیمباشی بترتیب تعداد 273 و 338 نمونه سنگی برداشت و ابتدا نوع

آنها بکمک×اسیدکلریدریک 10% تعیین گردید. سپس مقاطع نازک آنها تهیه و جهت تشخیص دقیقتر و مقایسه سنگشناسی، مقاطع برش نمونه با محلول آلیزارین قرمز (Red-S) به روش کسُندی [19] رنگآمیزی گردیدند. نامگذاری سنگهای کربناته برپایه طبقهبندیهای دانهام [21] و امبریوکلوان [22]، تشخیص ریزرخسارههای رسوبی براساس الگوی لاسمی و کاروزی

[33]، تفکیک زیرمحیطها و تعیین و تفسیر محیط رسوبی برمبنای مدلهای رسوبی استاندارد ویلسون 50]،[پُمار [36] و فلوگِل [23]، انجام گرفته است.

41- Jacob Staff

79

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

شکل-1 موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به برش نمونه سازند جهرمتَنگِدرآب (جهرم) و برشتَنگِ نیمباش(اِستَهبان)،ی فارس، جنوب-غرب ایران.

شکل-2 تصویر ماهوارهای برشهای چینهشناستَنگِیآب در تاقدیجهرمس منطقه جهرم (چپ) و تَنگِ نیمباشی در تاقدیستودِج منطقه اِستَهبان (راست).

.4 بحث

.1-4 چینهنگاریسنگی سازند جهرم در برش چینهشناسیتَنگِآب

در برش چینهشناستَنگِیآب واقع در یال شمالی تاقدیس جهرم، از ضخامتی بالغ بر 500 متر شامل سازندهای ساچون 6)

متر)، جهرم 450) متر) و آسماری 44) متر) مترکشی و نمونهبرداری بعمل آمد (شکلهای2و(3 که در مجموع تعداد 273 نمونه سنگی سخت برداشت گردید (شکل.(5 سنگشناسی سازند جهرم در برش چینهشناستَنگِیآب با ضخامت 450 متر،

شامل: 224 متر سنگآهک،×123×متر×سنگآهکدُلوم×یتی،×92×متر×سنگدُلومیت، 10/5 متر×سنگآهک×مارنی×قلوهای و 0/5 متر

کنگلومرا با چینهبندیهای نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم میباشد (شکل.(5

حد پایینی این سازند با واحدهای سنگی آهکی، آهک تیدُلومیو دُلومیتی سازند ساچون، بصورت همشیب42، قاطع43 و احتمالاً ناپیوسته؟ است (بعلت وجود کنگلومرای کربناته درونسازندی/ درونچینهای/ درونحوضهای44 به ضخامت 0/5 متر = متراژ 6-6/5 متری) (شکل.(A-4 حد بالایی این سازند نیز، با سنگآهکهای تیغهساز سازند آسماری، بصورت همشیب،

42- Homocline 43- Sharp 44- Intraformation / Intrastratal / Intrabasinal Carbonate Conglomerate

80

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

قاطع واحتمالاًناپی وسته؟ است (بدلیل حضور کنگلومرای آهکی درونسازندی/ درونچینهای/ درونحوضهای45 به ضخامت

1/5 متر = متراژ 456-457/5 متری) (شکلهایB-3و.(B-4

شکل(A -3 نمایی از مرز تبدیل سازندهای تاربور/تَربور، ساچون و جهرم به یکدیدرگر برش تَنگِآب، تاقدیس جهرم، شرق جهرم. (B نمایی از مرز تبدیل سازندهای جهرم و آسماری برشدر تَنگِآب، تاقدیس جهرم. (C نمایی از مرز تبدیل سازندهای آسماری و رازک در برش تَنگِآب، تاقدیس جهرم.

شکل(A -4 واحد کنگلومرای کربناته درونسازندی به ضخامت 0/5 متر (متراژ 6 تا 6/5 متری) در مرز تبدیل سازند ساچون به سازند جهرم. (B واحد کنگلومرای آهکی درونسازندی به ضخامت 1/5 متر (متراژ 456 تا 457/5 متری) در مرز تبدیل سازند جهرم به سازند آسماری.
(برش تَنگِآب، تاقدیس جهرم).

با بررسیهای سنگشناختی دقیق صحرایی و آزمایشگاهی در این برش چینهشناسی، مجموعاًتعداد 10 واحد سنگچی نهای در سازند جهرم تشخیص و بترتیب از پایین به بالا از یکدیگر تفکیک گردیدند (شکل(5 که عبارتند از:

واحد 0/5) J.1متر= متراژ6-6/5متری): واحد کنگلومرای کربناته درونسازندی یا درونچینهای یا درونحوضهای با چینهبندی ضخیم برنگ کرم تا نارنجی واجد قلوههای سفیدرنگ و خمیرهای زردرنگ و دارای گرهکهای آهن.

45- Intraformation / Intrastratal / Intrabasinal Calcareous Conglomerate

81

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

واحد 25/5) J.2متر= متراژ6/5-32متری): واحدهای آهکی با چینهبندی نازک، متوسط و ضخیم برنگ خاکستری، زرد، کرم،

نارنجی، سبز، آبی کمرنگ و صورتی.

واحد 59) J.3متر= متراژ32-91متری): واحدهای آهکی، آهکدُلومیتیو دُلومیت با چینهبندی نازک، متوسط، ضخیم و

بسیارضخیم برنگ سفید، خاکستری، زرد، صورتی، کرم، آبی کمرنگ و قهوهای.

واحد 74) J.4متر= متراژ91-165متری): واحدهایدُلومیتی و آهکدُلومیتی با چینهبندی نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم

برنگ سفید، خاکستری، زرد، کرم، آبی کمرنگ، قهوهای تیره و سیاه.

واحد 24) J.5متر= متراژ165-189متری): واحدهای آهکی ودُلومیتی با چینهبندی نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم

برنگ سفید، خاکستری، سبز کمرنگ، کرم، قهوهای تیره و سیاه.

واحد 20) J.6متر= متراژ189-209متری): واحدهای آهکدُلومیتیو دُلومیت با چینهبندی ضخیم و بسیارضخیم برنگ سفید،

کرم و قهوهای تیره.

واحد 100 ) J.7متر= متراژ209-309متری): واحدهای آهکدُلومیتی و آهک با چینهبندی متوسط، ضخیم و بسیارضخیم برنگ سفید، خاکستری، زرد، نارنجی، کرم، قهوهای کمرنگ، قهوهای تیره و سیاه که در متراژهای 274-286 متری، 294-296
متری و 304 متری واجد نومولیتس و در متراژهای 274-284 متری، 296-298 متری، 304 متری و 306 متری واجد آلوئولینیده است.
واحد 92) J.8متر= متراژ309-401متری): واحدهای آهکی با چینهبندی ضخیم و بسیارضخیم برنگ سفید، خاکستری، زرد و کرم که در متراژ 390-401 متری واجد نومولیتس است.
واحد 37) J.9متر= متراژ401-438متری): واحدهای آهکدُلومیتی و آهک با چینهبندی ضخیم و بسیارضخیم برنگ کرم تا

خاکستری که در متراژ 401-410 متری واجد نومولیتس و در متراژهای 410 متری و 412 متری دارای جلبکهای قرمز است.

واحد 18) J.10متر= متراژ438-456متری): واحدهای آهکی و آهک مارنی قلوهای با چینهبندی نازک، متوسط و ضخیم برنگ سفید، خاکستری، صورتی، سبز و کرم که در متراژهای 441 متری و 445 متری واجد مرجان و در متراژهای 448 متری و 453 متری حاوی جلبکهای قرمز است.

82

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

شکل-5 ستون سنگچینهنگاری×سازندهای ساچون، جهرم و آسماری در برش نمونهتَنگِآب، تاقدیس جهرم، شرق جهرم، فارس.

.2-4 چینهنگاریسنگی سازندهای جهرم و پابده در برش چینهشناستَنگِینیمباشی

در برش تَنگِیم ن باشی واقع در یال شمالی تاقدسی تودِج، در ضخامتی بالغ بر 803 متر از سازندهای ساچون، جهرم، پابده/جهرم و جهرم مترکشی بعمل آمد (شکلهای2و(6 که از متراژ 175 تا 803 متریجمعاً، تعداد 338 نمونه سنگی

برداشت گردید (شکل.(8 ضخامت سازند جهرم در این برش 562 متر (متراژهای5-680،728/5-750/175و768-803متری)

برآورد گردیده که سنگشناسی×آن شامل: 355/5 متر سنگآهک، ×100متر سنگآهکدُلومیتی، 41/5 متر سنگآهک و سنگ-آهک مارنی، 44 متر سنگآهک، سنگآهک مارنی و سنگآهک مارنی قلوهای و 21 متر سنگ یدُلومت با چینهبندیهای بسیارنازک، نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم است (شکل.(8 ضخامت اندازهگیری شده از سازند پابده، 66 متر

(متراژهای680-728/5و750/5-768متری) بدست آمد که سنگشناسی×آن شامل: 17/5 متر سنگآهک و 48/5 متر سنگآهک و سنگآهک مارنی با چینهبندیهای بسیارنازک، نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم است (شکل.(8 حد پایینی سازند

83

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

تیغهساز جهرم بصورت بیواسطه روی واحدهای سنگیغالباًمارنی و آهک مارنی سازند ساچون با چینهبندی بسیارنازک تا

متوسط قرار میگیرد که با نبود واحد تخریبی در این محدوده و البته فقط برپایه اصول سنگچینهنگاری،فعلاً میتوان نوع مرز را قاطع، همشیب و پاحتمالاًیوسته ؟ اعلام نمود (شکلهای6و.(A-7 حد بالایی این سازند نیز، پس از دوبار تغییر و

تبدیل تدریجی و همساز به سازند پابده در متراژهای 680-728/5 و 750/5-768 متری (شکل(8، نهاتاًی بوسیله رسوبات

آبرفتی کواترنری پوشیده میشود کهفعلاً نمیتوان اظهارنظر قطعی و دقیقی درباره نوع این مرز ارایه نمود (شکل.(B-7

شکل-6 نمایی×از مرز تبدیل سازندهای×ساچون×و×جهرم×در×برشتَنگِ× نیمباشی، تاقدیستودِج×، غرباِستَهبان.

شکل(A -7 مرز تبدیل سازند ساچون به سازند جهرم در متراژ 175 متری. (B مرز تبدیل سازند جهرم به آبرفتهای کواترنری در متراژ 803 متری.
با بررسیهای سنگشناختی دقیق صحرایی و آزمایشگاهی روی این برش، درمجموع و بترتیب از پایین به بالا تعداد 7 واحد سنگچینهای در سازند جهرم و 2 واحد سنگچینهای در سازند پابده تشخیص و تفکیک گردیدند که واحدهای سنگی J.1 تا J.7 متعلق به سازند جهرم و واحدهای سنگی P.1 و P.2 مربوط به سازند پابده میباشند (شکل(8 که عبارتند از:

واحد 139 ) J.1متر= متراژ175-314متری): واحدهایدُلومیتی،آهک دُلومیتی و آهکی با چینهبندی ضخیم، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم برنگ کرم تا زرد کمرنگ، خاکستری، قهوهای تیره و سیاه.

واحد 82) J.2 متر= متراژ314-396متری): واحدهای آهکی با چینهبندی بسیارضخیم، ضخیم، متوسط و نازک برنگ

خاکستری، کرم، نارنجی و سفید.

واحد 228 ) J.3 متر= متراژ396-624متری): واحدهای آهکیو آهک دُلومیتی با چینهبندی ضخیم، بسیارضخیم، متوسط،

ضخیم و تودهای برنگ خاکستری، کرم و سفید که در متراژهای 470-477 متری و 600-624 متری واجد روزنبران خانواده آلوئُلینیده است.

واحد 26) J.4 متر= متراژ624-650متری): واحدهای آهکی، آهک مارنی و آهک مارنی قلوهای با چینهبندی ضخیم و بسیارضخیم برنگ خاکستری تا کرمکه واجد روزنبران خانواده آلوئُلینیده و خانواده نومولیتیده است.

84

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

واحد 90) J.5&P.1 متر= متراژ650-740 متری): واحدهای آهکی و آهک مارنی با چینهبندی بسیارنازک، نازک و متوسط برنگ کرم، خاکستری، زرد و ارغوانیکمرنگ 41/5=J.5). متر: متراژهای650-680 و 728/5-740 متری) و 48 /5=P .1) متر: متراژ680-728/5 متری).

واحد 45) J.6&P.2متر= متراژ 740-785متری): واحدهای آهکی با چینهبندی ضخیم، بسیارضخیم، ضخیم و متوسط برنگ کرم تا خاکستری که در متراژ 740-764 متری واجد نوارها، رگچهها و گرهکهای چرتی آهندار است.(27/5=J.6 متر:

متراژهای740-750/5و768-785 متری) و 17/5=P.2) متر: متراژ750/5-768 متری)

واحد 18) J.7متر= متراژ785 -803متری): واحدهای آهکی، آهک مارنی و آهک مارنی قلوهای با چینهبندی ضخیم و بسیارضخیم برنگ سفید، خاکستری، کرم تا نارنجیکمرنگ که بعضاً حاوی گرهکهای چرتی آهندار بوده و در متراژ 803 متری واجد شکمپایان است.

شکل-8ستون سنگ چینه نگاری سازندهای ساچون، جهرم و پابده در برشتَنگِ نیم باشی، تاقدیستودِج، غرباِستَهبان، فارس (راهنما: شکل.(5

85

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

.3-4 دستهریزرخسارهها و زیرمحیطهای رسوبی سازند جهرم در برشهایتَنگِآب و تَنگِنیمباشی

با مطالعهکرُمیپسکُی 273 و 338 مقطع نازک بترتیب در برشهای چینهشناستَنگِیآبتَنگِونیمباشی و استفاده از روشهای

نامگذاری سنگهای کربناته برپایه طبقهبندیهای دانهام [21]، امبری و کلوان [22] و ریزرخسارههای رسوبی لاسمی و کاروزی [33] و بهرهگیری از روشهای نامگذاری و تشخیص ریزرخسارههای کربناته برمبنای مدلهای ارایه شده توسط

ویلسون 50]،[پُمار[36] فلوگِ [ 32 ]، تعداد 10 دستهریزرخسادره برش تَنگِآب و 11 دستهریزرخسادره برش تَنگِ نیمباشی به شرح زیر تشخیص و تفکیک گردیدهاند (شکلهای9تا.(12 قابل ذکر است که دستهریزرخسارههای 1-3، 3-1 و

3-2 فقط خاص سازند جهرم، دستهریزرخسارههای 1-1 و 1-2 تنها مربوط به سازند پابده، دستهریزرخسارههای 2-1 تا -4

2 بصورت مشترک متعلق به سازندهای جهرم و آسماری و دستهریزرخسارههای 3-3 تا 3-5 بصورت مشترک مرتبط با سازندهای ساچون و جهرم است (جدول.(1

جدول-1 دستهریزرخسارهها و زیرمحیطهای رسوبی سازندهای ساچون، جهرم، آسماری و پابده در برشهاتَنگِیآب جهرمتَنگِونیمباشی ستَاِهبان.

-1 زیرمحیط دریایباز46

-1-1 بیوکلاستیک پلانکتونیک فرامینیفرا وکستون- پکستون می(تَنگِ باشی) (شکل(1-11 الفآلُکِم-های اصلی:

Planktonic Foraminifera ( Globigerina sp., Globorotalia sp., Hantkenina sp.), Calcisphaeres, Planktonic Bivalves (Halobia sp.), Echinoderms (Echinoids) and Gastropods×
بآلُکِم- های فرعی: Lenticulina sp., Miliolids and Peloids
پ- تفسیر: زیرمحیط تشکیل این دستهریزرخساره، بدلی وفور روزنداران شناور، کَلسفِرا،ی یستازی غی روابسته به نور مانند
دوکفهایهای شناور، خارداران، شکمپاانی و بعضاًروزنداران کفزی ریز فاقد همزیست، دانهزبودنری آلُکِم ها، عدم بهمریختگی
رسوبی و خمیرهای گلی، دریای باز میباشد .[27] وفور روزنبران شناورهمراهب لِنتیکولینیده، نبود جلبک های قرمز و روزنه

46- Open Marine Sub-Environment

86

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

داران بزرگ کفزی، نشانگر ژرفای بیش از 200 متر، زیرمحیط شیب خارجی تا حوضهای ژرف[24] 47، حد زیرین ناحیه

نوری و زیر پایه امواج طوفانی رمپ بیرونی با انرژی پایین است 18]،23،24،.[41 باتوجه به روزنبران و زیستآوارهای شناور موجود و موقعیت قرارگیری این رخساره میان رخسارههای زیرمحیطهای جزرومدی و کولابیاحتمالاً، میتوان آنرا بیشتر به

سازند پابده مرتبط دانست و با RMF شماره 5 بخش بیرونی سکویکربناته رَمپی و SMF شماره 3 از کمربند 3 سکوی

کربناته لبهدار مقایسه نمود 50]،[23، (شکل.(12

-2-1 بیوکلاستکی اُپرکولینا پلانکتونیک فرامینیفرا پکستون می(تَنگِ باشی) (شکل(2-11

الفآلُکِم-های اصلی:

Planktonic Foraminifera (Globigerina sp., Globorotalia sp.), Calcisphaeres, Operculina sp., Bivalves, Echinoderms (Echinoids) and Gastropods×

بآلُکِم-های فرعی:

Assilina sp., Discocyclina sp., Actinocyclina sp., Lenticulina sp., Reussella sp., Miliolids and Textularia sp.

پ- یاُرتُکِم:دآهناکس ث- تفسیر: وفور روزنداران شناور و کفزی بزرگ همزیستدار مانند اُپرکولینا در زمینه

میکرایتی، ویژگی اصلی این دستهریزرخساره است. روزنبران شناور در عمیقترین قسمت سکوی کربناتی، محدوده نوری

آفوتیک48، ژرفای بیش از 200 متر و در زیرمحیط شیب خارجی تا حوضهای عمیق ساکن هستند [24] و روزنداران منفذداری

ماننداُپرکولیناهای بزرگ و پهن (همزیستدار)، در عمیقترین بخشهای حوضه تا مرز زیرین ناحیه نوری دیده میشوند .[41] درواقع زیستای وابسته به نور کم و روزنبران بزرگ منفذدار، در مناطق کمعمق سایهدار یا قسمتهای عمیقتر فلات قاره زندگی میکنند .[41] از سوی دیگر، کفزیهای مسطح بزرگ، محیطهای کمانرژی را ترجیح میدهند، چراکه آشفتگی کم آب سبب شناوری آنها میشود .[39] پسحضور اُپرکولیناهای مسطح بزرگ، نشانه افزایش عمق و کاهش انرژی محیط

است. بنظر میآید زیرمحیط تشکیل این دستهریزرخساره، بدلیل وجود زیستای اسکلتی دریای باز مانند خارداران و همیافتی

روزنداران شناور و کفزی بزرگ هیالین محور (Operculina, Assilina, Discocyclina & Actinocyclina) ، در منطقه کمنور دریای باز (الیگوفوتیک)49 با شوری عادی و از بخش کمعمق رَمپ بیرونی تا بخش عمقی رَمپ میانی، یعنی زیر پایه اثر امواج طوفانی تا بینابین سطح اساس امواج طوفانی و عادی قابل قبول باشد 18]،23،39،.[41 البته جایگاه این دستهریزرخساره، به دلیل حضور روزنهداران کفزی بزرگ، میتواند کمی بالاتر از دستهریزرخساره قبلی قرار داده شود. همچنین براساس حضور

کَلسفِرای، روزنبران شناوری مانند Globigerina و Globorotalia و موقعیت قرارگیری این رخساره میان رخسارههای

زیرمحیطهای جزرومدی و کولابی، بازهماحتمالاً این دستهریزرخساره می تواند مرتبط با سازند پابده درنظر گرفته شود و از اینرو بیشتر با RMF شمارههای 5، 7 و8 متعلق به بخش میانی سکویکربناته رَمپی و SMF شماره 4 از کمربند 3 سکوی کربناته لبهدار، مقایسه گردد 23]،[50، (شکل.(12

-3-1 بیوکلاستیک نومولتِسی وکستون-پکستون می(تَنگِ باشی) (شکل(3-11 معادل با دستهریزرخساره: نومولتِسیی ب وکلاست وکستون- پکستون در تنگِآباست. الفآلُکِم-های اصلی:
Nummulites sp., Echinoderms (Echinoids & Crinoids), Gastropods, Bryozoans, Bivalves, Red Algae (Lithophyllum sp.), Green Algae (Dasycladacea & Charophyta) and Ostracoda×

بآلُکِم-های فرعی:

47- Foreslope to Deep Basin 48- Aphotic Zone 49- Olighophotic Zone

87

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

Lockhartia sp. / Rotaliconus sp., Medocia sp., Fabiania sp., Neorotalia sp., Amphistegina sp., Orbitolites sp., Quinqueloculina sp., Alveolinidae, Valvulinids and Peloids

پ- یاُرتُکِم:دآهناکس ت- تفسیر: ویژگی اصلی ایندو دسته، فراوانی زیستآوارها و نومولیتسهای همزیستدار با صدف کشیده و گاهی متورم در زمینه میکرایت است. روزنداران کفزی با دیواره ضخیم و صدف متورم نسبت به آنهایی که

دیواره نازک و صدف کشیده دارند، در اعماق کمتری میزیند 16]،17،[46مثلاً.نومولیتس های بزرگ و کشیده، مربوط به

آبهای دور از ساحل و عمیقتر بوده و بنوعی افزایش در فضای قابل رسوبگذاری را نشان میدهند [17] و میتوانند همراه با

یلِپیدُس کلینها وآسیلیناها در بخش بالایی سکوی عمیق (عمق50-80متر) یافت شوند، ولی انواع کوچک تا متوسط و عدسی-

شکل همراه با آلوِئُلینها در سکوی داخلی حاضر میگردند .[24] درواقع نومولیتهای بزرگ، نشانگر شوری عادی آب دریا بوده و در آبهای کمعمق تا نزدیک حد نفوذ نور زندگی میکنند، اماغالباًمناطق نی مهنوردار50 و کمنور51 نواحی گرمسیری را ترجیح میدهند 17]،.[24 بنابراین بنظر میآید که موقعیت رخساره نومولیتیک میتواند از بخش بالاییرَمپ خارجی-

رَمپ میانی تغییر نماید. همچنین وجود گل آهکی و فراوانی زیستای52 اسکلتی دریای باز مانند خارداران و گاهی خرده

نومولیتها، مؤید انرژی کم تا متوسط در محیط رسوبی است. پس بطورکلی این مجموعهاحتمالاً، مربوط به محدوده سطح

اساس امواج طوفانی 53 و عادی 54 بوده و میتواند با RMF شمارههای 7 و 8 بخش میانی سکویکربناته رَمپی (فلوگل، (2010 و SMF شماره 4 از کمربند 4 سکوی کربناته لبهدار (ویلسون، (1975، مقایسه شود (شکل.(12

-2 زیرمحیط کولابی

-1-2 ای یمپِرفُرت فرامینیفرا بیوکلاستیک نومولتِسی وکستون-پکستون می(تَنگِ باشی) (شکل(4-11
معادل با دستهریزرخساره: بیوکلاستیک نومولتِسیی ا یمپِرفُرت فرامینیفرا وکستون- پکستون در تنگِآباست.
الفآلُکِم- های اصلی:

Nummulites sp., Echinoderms ( Echinoids & Crinoids), Bivalves, Red Algae ( Lithophyllum sp.), Bryozoans, Corals, Alveolinidae, Miliolids (Austrotrillina sp., Pyrgo sp., Triloculina sp. & Quinqueloculina sp.), Orbitolites sp., Haymanella sp., Peneroplis sp., Archaias sp., Praerhapydionina sp., Rhapydionina sp. / Rhabdorites sp., Rhipidionina sp. / Neorhipidionina sp., Coskinolina? sp., Lituonella? sp., Valvulinids,

Textularia sp. and Bigenerina sp.

بآلُکِم-های فرعی:

Discorbis sp., Reussella sp., Neorotalia sp., Medocia sp., Linderina sp. and Lockhartia sp. / Rotaliconus sp.,

Peloids and Lithoclasts×

پ- تفسیر: مهمترین ویژگی ایندو دستهریزرخساره، ظهور همزمان روزنداران بیمنفذ پُرسلانوز و آگلوتنهی مانند آلوِیئُلن،

تِس،یاُربیتُلیلمی ولیدها و یاُربیتُلن ها درکنار روزنبران منفذدار مانند نومولتِسی است.در این دستهریزرخسارهها، نومولتِسی ها

ضخمی و متورم هستند و معمولاً اینگونه پوستهها در نواحی کمعمق تفوق داشته که مناسب برای تحمل نور و انرژی زیاد

میباشند .[17] همیابیروزنداران پُرسلانوز و هیالین با یکدیگر، معرف زیرمحیطهای کولابی باز میباشد که پُرسلانوزها،

نشانگر زیرمحیط کولابی و هیالینها، نشاندهنده زیرمحیط دریای باز هستند 36]،.[40 همچنین روزنهدارانی با پوسته هیالین،

بیشتر در نقاطی که تمرکز کربنات به درجه شوری عادی اقیانوس نزدیکتر است، یافت میشوند و روزنبران با پوسته پُرسلانوز

در آبهای گرم کمعمق با گردش محدود و کمشور تا فوقشور فراوانتر هستند .[24] در زیرمحیطهای بینابینی مثل کولاب-های باز نیز، به علت چرخش مناسب آب و متعادل شدن درجه شوری، روزنهداران هیالنی درکنار روزنداران پُرسلانوز و

50- Mesophotic 51- Oligophotic 52- Fauna 53- Storm Wave Base

54- Fair Weather Wave Base

88

چینه نگاری سنگی و محیط رسوبی سازند جهرم...

آگلوتینه حضور بهم میرسانند .[24] بنابراین باتوجه به حضور همزمان روزنبران کفزی منفذدار و بیمنفذ، میتوان برای این

رخسارهها، زیرمحیط کولابی باز با گردش آب آزاد55 و اکسیژندار درون محدوده نوردار56رَمپ درونی کمعمق و بالاتر از پایه امواج عادی را تصور نمود 24]،.[41 زمینه این دستهریزرخسارهها (وکستون- پکستون) نیز، خود بنوعی نشانگر شستشوی

ناقص گل کربناته و انرژی ضعیف- متوسط حاکم براین زیرمحیطها است. درواقع بیشتر ویژگیهای این گروه با RMF

شمارههای 7، 13، 14 و 20 سکوی کربناتهرَمپی (فلوگل، (2010 و SMF شمارههای 8، 9 و 18 از کمربند 7 سکوی کربناته

لبهدار ویلسون (1975) قابل مقایسه است (شکل.(12

-2-2 بیوکلاستیک ای تیمپِرفُرفرامینیفرا وکستون- پکستون- گرینستون می(تَنگِ باشی) (شکل(5-11
این دستهریزرخساره، گاهی بصورت لیتوکلاستیک بیوکلاستیک ای یمپرفُرِت فرامینیفرا پکستون و یا بیوکلاستیک ای یمپرفُرِ ت
فرامینیفرا پلوییدز پکستون- گرینستون نیز، ظاهر میگردد.
الفآلُکِم- های اصلی:

Alveolinidae, Miliolids (Pyrgo sp., Triloculina sp., Spiroloculina sp. & Quinqueloculina sp.), Orbitolites sp., Somalina sp., Peneroplis sp., Dendritina sp., Haymanella sp., Praerhapydionina sp., Rhapydionina sp. / Rhabdorites sp ., Spirolina sp., Dictyoconus sp., Coskinolina? sp., Lituonella? sp., Valvulinids, Textularia sp.,

Bigenerina sp., Olssonina sp., Echinoderms (Echinoids & Crinoids), Gastropods, Bivalves, Bryozoans, Ostracoda, Corals, Red Algae (Corallinacean), Green Algae (Charophyta), Tube Feet, Pellets, Peloids and Lithoclasts

بآلُکِم-های فرعی:

Lockhartia sp . / Rotaliconus sp., Medocia sp., Reussella sp., Amphistegina sp., Nummulites sp., Linderina sp.
and Discorbis sp.

پ- یاُرتُکِم:دآهناکس ت- ساختارهای رسوبی: رگههای یاِستلولیتی ث- تفسیر: ویژگی اصلی این دستهریزرخساره، فراوانی روزنداران بیمنفذ پُرسلانوز و آگلوتینه است. روزنداران بیمنفذ

آگلوتینه در محیطهای کمعمق کولابی و دریای باز با شوری کم ساکن هستند 24]،.[25 حضور روزنداران کفزی بیمنفذ با

پوستههایپُرسلانوز یئُ(آلوِنها، تِس،اُربییتُل سُمالیناو میلی ولیدها) و آگلوتینه (کاسکیینُلنا؟ و دی کتکُینوس) نیز، محیطی آرام با چرخش محدود آب را تداعی کرده و نشانگر تشکیل این دستهریزرخساره در محیطی کمعمق با انرژی پایین است 30]،.[38 یرِسی [ 37] با مطالعه سازند سیب57 به سن ائوسن میانیدر عمان، آلوِئُلینها را از قسمت کمعمق رَمپ میانی گزارش نموده است و گیلهام و بریستو [26]، فراوانیآلوِئُلینها همراه با میلیولدی و اُربتُلتِسیی را مربوط به کولاب باز تا بسته از رَمپ درونی دانستهاند. بنابراین شرایط این دستهریزرخساره، با زیرمحیط کولابی باز ( با گردش آب آزاد) تا کولابی محصور (بدون گردش آب آزاد) در محدوده نوری بالاییرَمپ درونی کمعمق و بالاتر از پایه امواج عادی قابل تطبیق است 18]،23،.[24 همچنین

میزان بلوغ بافتی (وکستون تا گرینستون)، انرژی کم تا زیاد را تداعی مینماید. درنهایت باتوجه به جمیع شواهد موجود،

شرایط حاکم بر زیرمحیط این سه دستهریزرخساره میتواند با RMF شمارههای 7، 13، 14، 16، 18، 20 و 24 متعلق به بخش

درونی سکوی کربناتهرَمپی فلوگل (2010) و SMF شمارههای 8، 9، 16، 18 و 24 از کمربندهای 7 و 8 سکوی کربناته لبهدار ویلسون (1975) مقایسه گردد (شکل.(12 قابل ذکر است که این دستهریزرخساره، معادل با دو دستهریزرخساره در

برشتَنگِآب است که بترتیب توضیح داده خواهند شد