بخشی از مقاله
چکیده
شرکتها نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه اقتصادی هر کشور ایفا مینمایند. در حال حاضر با توجه به تعداد قابل توجه آنها در کشور، مطالعه و ارزیابی عملکرد آنها و همچنین عواملی که بر سود آنها موثر است؛ اهمیت ویژهای پیدا کرده است.
در پژوهش حاضر تحلیل جامعی روی، تاثیر عوامل داخلی شرکت بر کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام یافت جامعه مورد مطالعه شامل 125 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره پنج ساله بر اساس صورتهای مالی سالهای 1389 الی 1393 در شرکتهای مورد مطالعه است. در این پژوهش، عوامل داخلی شرکت بعنوان متغیر مستقل و کیفیت سود به عنوان متغیر وابسته و متغیرهای اندازه شرکت و عامل سودآوری و نسبت جاری براساس تحقیقات پیشین به عنوان متغیرهای کنترلی در نظر گرفته شده است.
جهت بررسی عوامل داخلی شرکت متغیرهای توانایی مدیریت، ، داراییهای نامشهود، ساختار سرمایه بعنوان عوامل داخلی شرکت در نظر گرفته شده است. همچنین، اقلام تعهدی اختیاری به عنوان شاخص کیفیت سود با استفاده از مدل تعدیل شده جونز مورد سنجش قرار گرفته شده است.
این پژوهش شامل یک فرضیه اصلی میباشد که به سه فرضیه فرعی تفکیک شده است که جهت آزمون فرضیات از مدل رگرسیونی و روش دادههای ترکیبی استفاده شده است. در کل نتایج بدست آمده از آزمون فرضیات، حاکی از وجود ارتباط مستقیم و معنی دار بین توانایی مدیریت با متغیر کیفیت سود می باشد
مقدمه:
شرکتها هنگام تصمیمگیری مالی برای افزایش بازده، بایستی تعداد زیادی از عوامل خارجی و داخلی را در نظر داشته باشند. از جمله عوامل خارجی میتوان به محیط اقتصادی، بازارهای پولی و مالیات توجه کرد. چرخه اقتصادی، تورم، مقررات دولتی برخی از ابعاد محیط اقتصادی هستند که در توانایی شرکت در فرآیند بازده تاثیر میگذارند و شرکت نمیتواند آنها را به کنترل خود درآورد. علاوه بر این، ویژگیهای عملیاتی شرکت که از آن با عنوان عوامل داخلی شناخته میشود نیز بر روی بازده شرکت تاثیر عمده دارد - موسوی کاشی، . - 1387 با این تفاوت که عوامل داخلی1، در کنترل شرکت بوده و میتواند روی آنها تاثیر بگذارد. برخی از عمده ترین عوامل داخلی شرکت عبارتند از ساختار سرمایه2، سودآوری3، اندازه4، رشد5، توانایی مدیریت6، دارایی نامشهود و مدیریت موجودی
بر اساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی، هدف اولیه صورتهای مالی، ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقهبندی شده در خصوص وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری جهت یاری نمودن استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمهای اقتصادی است - کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی، . - 1388 صورت سود و زیان به سبب اطلاعات مفیدی که درباره میزان سود آوری واحدهای کسب و کار ارائه میدهد برای استفادهکنندگان از اطلاعات مالی حائز اهمیت است. به عبارت دیگر، این صورت مالی دارای محتوای اطلاعاتی بوده و موجب سهولت تجزیه و تحلیلهای لازم برای اخذ تصمیمات سرمایه گذاری خواهد شد - بختکی، . - 1386 از اینرو، هرگونه ارائه اطلاعات گمراه کننده درباره عملکرد مالی واحد اقتصادی، میتواند آثار زیانباری برای سرمایهگذاران در پی داشته و آنها را در اخذ تصمیمات اقتصادی مناسب، با مشکل مواجه سازد. اهمیتی که سود حسابداری برای استفادهکنندگان از اطلاعات مالی دارد، باعث شده است که مدیریت واحد تجاری توجه خاصی به مبلغ و نحوه تهیه و ارائه آن قائل شود. بنابراین، همواره این نگرانی و مشکل وجود دارد که سود به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای عملکرد مالی شرکتها، توسط مدیران که در تضاد منافع بالقوه با سهامداران عادی قرار دارند، با اهداف خاصی، مدیریت شده باشد.
کیفیت سود7 مفهومی واضح و قابل مشاهده نیست و تعاریف متعددی در مورد آن بیان شده است و اجماعی بر روی تعریف آن وجود ندارد، در کل میتوان گفت برای کیفیت سود، شاخص های مختلفی وجود دارد، مثل پایداری سود، قابلیت پیش بینی سود، هموارسازی سود، مربوط بودن سود، کیفیت اقلام تعهدی، مدیریت سود و غیره. به طور مثال خواجوی و ناظمی - 1384 - ، کیفیت سود را به سه دسته تقسیم کرده اند: پایداری سود، سطوح ارقام تعهدی و سودی که منعکس کننده معاملات اقتصادی مربوط است.
از سود اغلب برای پیش بینی جریانهای نقد آتی استفاده میشود، زیرا اقلام تعهدی حسابداری، یک جزء کلیدی سود میباشد - گوش و مون8، “2010اقلام تعهدی را تعدیلات موقتی گویند که شناخت جریانهای نقدی تحقق یافته به علاوه میزان خطای برآورد را به تاخیر میاندازد؟
هرچه میزان اقلام تعهدی بیشتر شود، تفاوت میان سود تعهدی و جریانهای نقدی نیز بیشتر میشود - ظریف فرد و ناظمی، . - 1383 تعدادی از محققان از اقلام تعهدی اختیاری جهت استنباط درباره کیفیت سود استفاده کردهاند، آنها، به طور مثال، دیچو و دیچیو - - 2002؛ فرانسیس و سایرین - - 2003؛ کیفیت سود را به عنوان عمل افزایشی کیفیت اقلام تعهدی تفسیر کرده اند
طبق نظر اسکات و همکاران - 2003 - 2 زمانی که یکی از طرفین معامله نسبت به طرف دیگر، دارای مزیت اطلاعاتی باشد، میگویند سیستم اقتصادی از دیدگاه اطلاعات، نامتقارن است. در تئوری حسابداری، مسئله نامتقارن بودن اطلاعات دارای اهمیت زیادی است زیرا بازارهای اوراق بهادار دستخوش تهدیدهای ناشی از مسئله عدم تقارن اطلاعاتی قرار می-گیرند و این به دلیل وجود اطلاعات درون سازمانی است.
حتی اگر قیمت به طور کامل تمام اطلاعات موجود در بازار به همگان منعکس کند، باز هم این احتمال وجود دارد افراد درون سازمان، نسبت به افراد خارج از سازمان، دارای اطلاعات بیشتری باشند. در این زمان، این افراد از مزیت داشتن اطلاعات استفاده میکنند و به منافع بیشتری دست مییابند. زمانی که سرمایه گذاران خارجی از این موضوع آگاه شوند، بدیهی است مبالغی که آماده بودند در صورت وجود اطلاعات کامل، برای اوراق بهادار پرداخت کنند، نمیپردازند و بدین گونه در برابر زیانهای احتمالی ناشی از وجود اطلاعات محرمانه، واکنش نشان میدهند.
با توجه به مطالب مذکور، پژوهش حاضر به دنبال پاسخی برای این سوال می باشد که؛ عوامل داخلی شرکت چه تأثیری بر کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارند؟
مبانی نظری و پیشینه پژوهش:
کیفیت سود مفهومی واضح و قابل مشاهده نیست و تعاریف متعددی در مورد آن بیان شده است و اجماعی بر روی تعریف آن وجود ندارد، در کل میتوان گفت برای کیفیت سود، شاخص های مختلفی وجود دارد، مثل پایداری سود، قابلیت پیش بینی سود، هموارسازی سود، مربوط بودن سود، کیفیت اقلام تعهدی، مدیریت سود و غیره. به طور مثال خواجوی و ناظمی - 1384 - ، کیفیت سود را به سه دسته تقسیم کرده اند: پایداری سود، سطوح ارقام تعهدی و سودی که منعکس کننده معاملات اقتصادی مربوط است. در ادامه به گزیدهای از پژوهشهای خارجی و داخلی پرداخته میشود:
زایتون وتیان - 2007 - 3 رابطه بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت ها را با استفاده از اطلاعات 167 شرکت اردنی در طول سالهای 1989-2003 مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که بین نسبت بدهی های کوتاه مدت به کل دارایی، نسبت کل بدهی به کل دارایی، نسبت بدهی های بلند مدت به کل دارایی و نسبت کل بدهی به کل حقوق صاحبان سهام با نسبت نرخ بازده داراییها رابطه معنادار وجود دارد
