بخشی از مقاله
خلاصه
عوامل بیشماری در رضایتمندی ورزشکاران از فضا در اماکن ورزشی وجود دارد و هر یک به نوبه خود در ایجاد شرایط مطلوب به منظور انجام فعالیت های ورزشی دخیل می باشد، از مهمترین این عوامل، عوامل محیطی نظیر نور، تهویه، رطوبت، دما و طبیعت و همچنین عوامل فیزیکی نظیر کف ها، سقف ها، دیوارها، پلکان ها، محل استقرار تماشاگران، دسترسی ها و ارتفاع سالن ها می باشد.
در این پژوهش به تاثیر این عوامل در ارتقاء سطح رضایتمندی ورزشکاران از فضا به روش تحلیلی- توصیفی پرداخته می شود. و بر اساس مطالعات انجام شده به صورت کتابخانه ای و می توان به این نتیجه دست پیدا کرد که رعایت هر یک از عوامل محیطی در کنار عوامل فیزیکی می تواند در بهبود فضای اماکن ورزشی موثر باشد و میزان رضایتمندی افراد را از فضای این اماکن را افزایش دهد.
.1 مقدمه
برای پی بردن به میزان سلامت یک جامعه موارد بسیاری را می توان بررسی نمود، یکی از این موارد، میزان ورزش نمودن افراد آن جامعه می باشد. این ورزش در فضاها و مکان های مختلفی صورت می گیرد اما اکثر افراد و ورزشکاران برای انجام فعالیتهای ورزشی خود، اماکن سرپوشیده، که کاربری آن صرفا ورزشی می باشد را انتخاب می نمایند. این اماکن که جزء اماکن عمومی محسوب شده است، در صورت رعایت تمامی شرایط محیطی و فیزیکی دخیل در آن می تواند شرایط مطلوب را برای ورزشکاران ایجاد نماید، و عامل رضایتمندی از فضا را در آنان ارتقاء دهد.
همچنین در صورت عدم رعایت هر یک از عوامل ذکر شده می تواند شرایط محیط برای ورزش را نامطلوب کند و در کاهش عملکرد ورزشکاران موثر باشد. بنابراین در این پژوهش در ابتدا به مبحث رضایتمندی پرداخته می شود و سپس به بررسی عوامل محیطی و فیزیکی موثر در اماکن ورزشی می پردازد و در انتها به بیان نتایج حاصله از این جستار و ارائه راهکارهای طراحی می انجامد.
2. مبانی نظری
2. .1 مبحث رضایتمندی
عوامل بسیاری در میزان رضایتمندی افراد از فضاها دخیل می باشد و این رضایتمندی در هر فردی متفاوت است و گروه های سنی مختلف و نوع جنسیت در تعیین این عامل بسیار تاثیر گذار است. بنابراین تعاریف مختلفی از مبحث رضایتمندی وجود دارد چنانچه معماری آن را این گونه تعریف می کند »رضایت مندی، واکنش احساسی مشتری است که از تعامل با سازمان عرضه کننده با مصرف کننده محصول حاصل می شود. رضایت، از درک متفاوت مابین انتظارات مشتری و عملکرد واقعی محصول یا سازمان حاصل می شود
کوزه چیان و همکاران - - 1390 نشان دادند که عوامل مهم محیط فیزیکی ممکن است شامل وضعیت سرویس های بهداشتی، صندلی ها، سیستم صوتی، پارکینگ ها، علایم راهنما، طراحی استادیوم، معماری استادیوم و سایر عواملی که مربوط به جنبه های قابل لمس ارائه خدمات باشد در مشارکت و حضور دوباره تماشاچیان تأثیر بگذارد.
پورجعفر و همکاران - - 1389 در تحقیقی با عنوان »ارائه انگاره های محیطی مؤثر بر شکل گیری فضاهای عمومی مشوق سالمندی موفق با تأکید بر ترجیحات سالمندان شهر شیراز« انگاره های زیر را در ارزش گذاری فضاهای عمومی شهری از دید سالمندان، برای حضور و مشارکت تأثیرگذار میداند که عبارت اند از: راهیابی و دسترسی - دسترسی عمومی به فضا - ، ایمنی و امنیت، آسایش - مبلمان مناسب و طراحی شده - ، پویایی و جذابیت - وجود کاربری متنوع - ، هم آرایی با طبیعت - پاکیزگی و نبود آلودگی - ، هویت - رنگ و مصالح هماهنگ با محیط قرارگیری - ، آزادی - آزادی انجام دادن فعالیتهای متنوع - ، رویدادپذیری - بروز رویدادهای فرهنگی - ، بومی گرایی - هماهنگی با محیط پیرامونی - ، وحدت - پراکندگی کم عناصر فضا - ، نظم - نظم در کلیات و جزئیات فضا - ، خاطره ذهنی - طراحی فضای عمومی مطابق با آداب و رسوم محیط قرارگیری
همچنین کاشانی جو - 1389 - به پژوهشی با عنوان » بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری« پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که گرچه دیدگاه های ارائه شده در مورد با این موضوع در بسیاری موارد واجد جنبه هایی مشترک بوده اند، اما در دوران اخیر با تثبیت اهمیت نقش کالبدی و اجتماعی فضاهای عمومی، تأکید بسیار بر رویکردهای پایداری، ایجاد امنیت و انسان مداری است.
به عبارت دیگر، بررسی روند تحول نظریه ها و رویکردهای غالب در سه دوره مورد اشاره بیانگر آن است که با گذشت زمان، هم به حضور انسان به عنوان عامل اصلی ایجاد پویایی و سر زندگی در فضای عمومی توجه بیشتری شده و هم تمرکز از ویژگی های کمی انسانی همچون جاذبه های بصری به شاخص های کیفی مانند ایجاد امنیت و پایداری محیطی تغییر کرده است.
رفیعیان و خدایی - 1388 - در مقاله ای با عنوان »بررسی شاخص ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری« سه عامل اصلی دسترسی به خدمات، امنیت اجتماعی و هویت مکانی را ، به عنوان مهمترین عوامل تأثیرگذار بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری شناسایی کردند که هر کدام از عوامل مذکور از چندین شاخص تشکیل شده است.
پاکزاد - 1384 - ، نیز در مطالعات خود در این باره، ضمن طبقه بندی فضاهای عمومی شهری، به صورت جداگانه به تبیین ویژگی های هر یک از آنان می پردازد. وی ضمن تأکید بر شناخت نیازهای روحی و روانی افراد و انعکاس آن در فضا، به لزوم معنابخشی به فضاهای عمومی شهری اشاره می کند.
در پژوهش وی، ایجاد حس تعلق، حضور فعال و مداوم کاربران در فضا و نیز تعامل اجتماعی شهروندان در فضاهای عمومی شهری، از عمده ترین ویژگی های این فضاها محسوب می شود. به علاوه در این پژوهش به کیفیات طراحانه زیر نیز اشاره شده است: تعیین و یکپارچگی فضا، ابعاد و تناسب ها، انعطاف پذیری، فرم، هندسه، مصالح، محصوریت، بده ها و پیوستگی کالبدی و فضایی که در ادراک کلیت فضا و در نتیجه تاثیر مطلوب بر ادراک انسان از فضاهای عمومی نقش دارند.
در بخش تحقیقات خارجی نسز لوکاتو و بانرجی - 1376 - عوامل زیر را در خلق فضاهای عمومی موفق مطرح کرده اند: دسترسی، خوانایی، خدمات و تسهیلات، فعال بودن به عنوان جزئی مستقل در بافت شهر، زیبایی بدنه ها - سبک، فرم، رنگ، بافت، منظرآرایی و مبلمان - ، انسجام، تداوم و ارتباطات، موقعیت در شهر، حمایت از گروه های مختلف کاربران، وجود فعالیت های مختلف و تراکم.[7] گیل - 1365 - ، یکی از برجسته ترینمحقّقان در زمینه احیای فضاهای عمومی، در. پژوهش های خود درباره فضاهای شهری دانمارک، دستاورد تحقیقات خود را در قالب سه محور خلاصه کرده که هر یک دارای شاخص های خاص خود است:
الف - حمایت: حمایت کاربران در برابر ماشین، جرم و شرایط اقلیمی
ب - آسایش: در هنگام انجام فعالیت های مختلف مانند امکان قدم زدن، نشستن، شنیدن، صحبت کردن، توقف، دیدن مناظر و بازی.
ج - لذت: از ابعاد و تناسب ها، شرایط مطلوب اقلیمی، کیفیات زیبایی شناسانه و تجارب حسی مثبت.
لینچ و هک نیز به ویژگی های زیر در این زمینه اشاره کرده اند:
الف - تنوع مکان: با هدف پاسخگو بودن مکان برای افراد و گروه های مختلف
ب - کیفیات بصری مکان: با تأکید بر وحدت و خوانایی مکان
ج - انطباق با نیازها و اهداف کاربران:که مستلزم شناخت الگوهای رفتاری کاربران در مکان و نحوه ارزیابی آنها از آن است.
پژوهش دیگر در این زمینه مربوط به تحقیقات وان رایج در سال 1361 است که با هدف شناخت عوامل موثر در جلب مردم به فضاهای عمومی صورت گرفته و نتایج آن به شرح زیر است:
الف - نحوه ارزیابی عموم از مکان
ب - ویژگیهای کالبدی ج - مفید و مؤثر بودن
د - نحوه دسترسی ویژگیهای اجتماعی.
لرآپ در پژوهش خود در سال 1350 در مورد فضاهای عمومی شهر استکهلم، به چهار محور در تبیین ویژگی های فضاهای عمومی موفق اشاره می کند:
الف - تأمین قلمرو، امنیت، ساختار منسجم، تداوم، خوانایی و قابل پیش بینی بودن فضا.
ب - وجود تسهیلات مناسب در فضا، پاسخگویی، راحتی و آسایش مکان
ج - میزان اطلاعات، شور و هیجان مکان که مستلزم وجود ابعادی چون پیچیدگی و رمزآلودگی، آموزش، امکان بیان خود، گوناگونی و تضاد، انتخاب، هویت یابی، خلوت جویی و دلبستگی در فضاست.
د - تعاملات اجتماعی.
کاروالیو ویرا و همکاران - 1391 - در مقاله ای با عنوان» تجزیه و تحلیل فضاهای عمومی مناسب جهت تشویق افراد به فعالیت بدنی در ریو دو ژانیرو برزیل« به این نتیجه دست یافتند که وجود فضاهای عمومی مناسب و دردسترس، سبب تشویق افراد به انجام فعالیت های بدنی خواهد شد. به ویژه آنکه این فضاها فرصت مناسبی برای اقشارکم درآمد جامعه که توانایی پرداخت هزینه های ورزش و تفریح را ندارند فراهم می کند و ضرورت وجود چنین فضاهایی به خصوص در مناطق آسیب پذیر اجتماعی بیشتر احساس می شود
.2 .2 عوامل دخیل در رضایتمندی ورزشکاران از فضا
اماکن ورزشی که محل جمع شدن ورزشکاران برای انجام تمرینات ورزشی، مسابقات و دیگر فعالیت ها است، از جنبه های مختلفی قابل بررسی می باشد. بهبود وضعیت این اماکن از راه های گوناگونی حاصل می شود و چنانچه تمهیداتی برای ارتقاء سطح کمی و کیفی این اماکن پیش بینی گردد، قطعا در بهبود عملکرد ورزشکاران در سطوح مختلف ملی و بین المللی موثر خواهد بود. از جمله این تمهیدات رعایت عوامل محیطی و فیزیکی در این اماکن می باشد.
