بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش اثر هورمونهاي ژیبرلیک اسید - GA3 - ، کینتین - - Kin و تیدیازورون - - TDZ تحت دو آزمایش کشت درون شیشه اي فندق رقم محلی کرج مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش اول، ریزنمونه هاي انتهاي شاخساره در محیط NRM با غلظت هاي مختلف از 5 - GA3 ،3 ، 1 ،0/5 ، 0/1 ، - 0 میلی گرم در لیتر کشت شدند. در آزمایش دوم تاثیر دو هورمون 3/5 - Kin ،1/5 ، - 0 میلی گرم در لیتر و 0/025 - TDZ ،0/01 ، - 0 میلی گرم در لیتر بررسی شد. نتایج نشان داد غلظت 0/5 میلی گرم در لیتر ازGA3 در تعداد و طول نوشاخه و استفاده از 0/025 میلی گرم در لیتر TDZ در تعداد نوشاخه و 1/5 میلی گرم در لیترKin در طول نوشاخه و تعداد برگ نسبت به دیگر تیمارها برتري داشتند.
مقدمه
فندق یکی از مهمترین محصولات خشکبار جهان است که به دلیل خواص غذائی و داروئی اهمیت دارد. این درخت در بیش از 20 کشور جهان کشت و کار می شود. کشور ما نیز یکی از مهمترین - ششمین - تولید کننده هاي فندق در دنیا می باشد. تکثیر این گیاه از طریق خوابانیدن و قلمه است . روشهاي کلاسیک تکثیر رویشی علیرغم دارا بودن مزایاي بسیار، معایب عمده اي را نیز به دلیل وابسته بودن به فصل خاصی از سال و مشکل آلودگی هاي ویروسی دارا هستند.روش کشت بافت به عنوان شیوه اي مکمل و در برخی موارد جایگزین براي تکثیر درختان میوه مطرح گردیده است.
تاکنون نقش هورمونهاي رشد در کشت بافت فندق در تحقیقات مختلف بررسی شده است. در مقاله حاضر اثر غلظت هاي مختلف از Kin, GA3 وTDZ در کشت درون شیشه اي این گیاه بررسی می شود.
مواد و روش ها
در این تحقیق از سرشاخه هاي رقم محلی کرج استفاده شد. ریزنمونه ها با محلول 10 درصد سفید کننده تجاري - 0/5 درصد کلر فعال - همراه با 3-2 قطره توین 20 به مدت 10 دقیقه ضدعفونی و سپس سه بار در آب مقطر سترون شستشو شدند.
در آزمایش اول محیط پایه - 3 - NRM به همراه 5 میلی گرم در لیتر BA و 0/01 میلی گرم در لیترIBA به همراه غلظت هاي مختلف از هورمون 5 - GA3 ،3 ، 1 ،0/5 ، 0/1 ، - 0 بررسی شدند تعداد نوشاخه و طول نوشاخه در هر ریزنمونه پس از شش هفته یادداشت برداري شد.در آزمایش دوم محیط پایه NRM به همراه 0/5 میلی گرم در لیترGA3 و 0/01 میلی گرم در لیترIBA به همراه تیمارهاي این آزمایش شامل3/5 - Kin ،1/5 ، - 0 و 0/025 - TDZ ،0/01 ، - 0 میلی گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفتند تعداد و طول نوشاخه و تعداد برگ در هر ریزنمونه پس از شش هفته یادداشت برداري شدند. نمونه ها در اتاق رشد با دماي 25± 1 درجه سانتیگراد و طول روز 16 ساعت و شدت نور2500 لوکس نگهداري شدند. آزمایش ها در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت و تجزیه آماري داده ها با نرم افزارSAS و مقایسه میانگین ها به روش آزمون چند دامنه اي دانکن در سطح %1 انجام شد.
نتایج
در آزمایش اول تاثیر تیمارهاي مختلف ژیبرلیک اسید بر میانگین تعداد و طول نوشاخه در سطح 1 درصد معنی دار شد. محیط حاوي 0/5 میلی گرم در لیتر ژیبرلیک اسید بیشترین تعداد نوشاخه را با میانگین 3/14 تولید نمود که با 0/1 میلی گرم در لیتر GA3 تفاوت معنی دار نداشت.افزایش غلظت GA3 کاهش تعداد نوشاخه را به همراه داشت بطوري که در تیمار 5 میلی گرم در لیتر با میانگین 2/57 کمترین تعداد نوشاخه به دست آمد. بیشترین میانگین طول نوشاخه با 1/70 در تیمار 0/5 میلی گرم در لیتر GA3 بدست آمد - جدول. - 1
جدول: 1 مقایسه میانگین تعداد و طول نوشاخه در غلظت هاي مختلف GA3 برروي درخت فندق رقم محلی کرج
جدول: 2 مقایسه میانگین تعداد و طول نوشاخه و تعداد برگ در تیمارهاي مختلف سیتوکینین در درخت فندق رقم محلی کرج
در آزمایش دوم در محیط حاوي 0/025 میلی گرم در لیترTDZ بطور متوسط تعداد 2/12 نوشاخه تولید شد.اگر چه این غلظت با 0/01 میلی گرم در لیتر از همین هورمون اختلاف معنی داري نداشت اما با هورمون Kin در دو غلظت مورد آزمایش تفاوت معنی دار دیده شد. تیمارهاي شاهد وKin طول نوشاخه بیشتري تولید کردند.بیشترین تعداد برگ در غلظت 1/5 میلی گرم در لیترKin با میانگین 8/39 برگ بدست آمد - جدول. - 2
بحث
در این پژوهش تاثیر ژیبرلیک اسید و دو سیتوکینین بر روي تعداد و طول نوشاخه و تعداد برگ در محیط NRM بررسی شد. استفاده از 0/5 میلیگرم در لیتر GA3 بر میانگین تعداد نوشاخه و طول نوشاخه تاثیر معنی دار داشت.این نتیجه مطابق با گزارش دیاز- سالا و همکاران است که این هورمون را به همراه هورمون هاي BA و IAA در محیط کشت استفاده کردند . - 1 - استفاده از TDZ در کشت بافت فندق تا کنون گزارش نشده است کاربرد این هورمون در محیط سبب افزایش معنی دار در تعداد نوشاخه نسبت به هورمون Kin شد.مقایسه سیتوکینین هاي Kin ، BA و Zeatin در تحقیق مسگوئر و مل - 1987 - بررسی شده است بطوریکه Kin پرآوري کمتري نسبت به BA و Zeatin داشت اما با این هورمون رشد طولی بیشتري مشاهده شد . - 2 - این نتیجه در مقاله حاضر نیز تایید می شود.
