بخشی از مقاله
چکیده :
تغییرات سریع در دنیاي امروز، سازمانها را با چالشهاي مختلفی روبرو کرده است؛ اما در این میان سازمانهایی موفق هستند که به کمک ابزارهاي مدیریتی و فناوري هاي نوین، از فرصت هاي ایجاد شده به نفع خود استفاده کنند. فعالیت هاي مدیریت بهینه منابع انسانی چهار مؤلفه جذب و بکارگیري، نگهداري و حمایت، خروج از خدمت و توسعه منابع انسانی یکی از این ابزار هاست. فعالیت هاي مدیریت منابع انسانی فرایند ایجاد ارزش از دارایی هاي نامرئی سازمان - سرمایه انسانی است - . بخش خصوصی اولین قدم ها را در زمینه پیاده سازي این موضوع برداشته است اما دولت با یک قدم فاصله به دنبال بخش خصوصی در حرکت است.
مقدمه :
منابع انسانی، با دانش، تخصص و مهارت خود منبع با ارزش سازمان ها می باشد. به علاوه این که، آموزش و یادگیري کارکنان بر توسعه ظرفیت مدیریت دانش تأثیر می گذارد. توسعه مداوم حرفه اي به ویژه براي کارکنان دانش، خیلی مهم می باشد .سازمان ها نیاز دارند که فرصت هاي آموزشی داخلی و خارجی را براي توسعه و پرورش دانش و تخصص مورد نیاز کارکنان ارائه و فراهم کنند .ارائه برنامه هاي یادگیري متنوع می تواند کارکنان را براي یادگیري دانش و تخصص جدید، گسترده تر کردن بینش آن ها، و تجهیز کردن آن ها با ذهن ها و مهارت هاي نوآورانه، تسریع و آماده کند .
نیروي انسانی با کیفیت و دانش مدار مهمترین مزیت رقابتی سازمان و کمیاب ترین منبع در اقتصاد دانش محور امروز است. ارائه محصولات و خدمات متفاوت و متمایز با کیفیت، کاهش هزینه ها، خلاقیت و نوآوري وافزایش رقابت پذیري از مزایاي وجود منابع انسانی کیفی و دانش مدار است. لذا سازمانهاي پیشرو با درك این حقیقت، تلاش وصف ناپذیري جهت به کارگیري بهینه از این منبع کلیدي در حوزه هاي گوناگون از جمله کیفیت، تولید و مدیریت به منظور تحقق اهداف استراتژیک خود با استفاده از شیوه ها و نظام هاي نوین اثربخش کرده اند. همه این زمینه ها و عوامل باعث شده اند که توجه سازمانها به اهمیت فعالیت هاي مدیریت منابع انسانی معطوف شود. امروزه بسیاري از شرکت ها براي رسیدن به درك بهتري ازآنچه می دانند، آنچه باید بدانندو اینکه دراینباره چه باید بکنند، در تکاپو هستند.
تعاریف
مدیریت منابع انسانی : آرمسترانگ - 2000 - مدیریت منابع انسانی را به عنوان مدیریت استراتژیک کارکنان تعریف کرد که بر اکتساب، سازماندهی و انگیزش منابع انسانی می تواند به عنوان مدیریت سنتی پرسنل، در واقع به عنوان تلفیقی از مدیریت پرسنل و روابط صنعتی، به عنوان رابطه استخدامی مبتنی بر منابع یا به عنوان بخشی از عملکرد مدیریت استراتژیک تصور شود.
فعالیت هاي منابع انسانی : ماندي، نو و پرمو در سال 2002 بطور خلاصه فعالیت هاي منابع انسانی را اینگونه تعریف می کنند "فعالیت بکارگیري افراد جهت دستیابی به اهداف سازمانی." اصولا، در بین تمامی عوامل تولید، این منابع انسانی است که در حقیقت تفاوت را در یک سازمان ایجاد می کند. این قابلیت و تعهد انسان است که سازمانهاي موفق را از سایر سازمانها متمایز می سازد و بنابراین بطور منطقی، منابع انسانی منبع ویژه اي است که شایسته بذل توجه و صرف زمان بیشتر براي آن است. - استوري، 2001، - 21 جذب و بکارگیري نیروي انسانی : همواره جذب و بکارگیري نیروي انسانی از مسائل حساس و مهم در سازمان ها می باشد.
راه ها و شاخص هاي گوناگونی تا به حال در این زمینه ارائه و مورد استفاده قرار گرفته است. 11 شاخص کلیدي جذب بهینه کارکنان که به تازگی یک شرکت ژاپنی در زمینه منابع انسانی و جذب و استخدام نیروي پرسنلی با تکیه بر چندین صفت مشخصه مثبت در ابعاد گوناگون اجتماعی، فکري، جسمی و فرهنگی منتشر کرده است عبارتند از :
-1 شرایط فیزیکی -2 انعطاف پذیري -3ریسک پذیري - 4خلاقیت و ابتکار - 5 انگیزه - 6 استقامت و پشتکار -7روحیه ایثار -8 اجتماعی یا گوشه گیر -9 سرعت یا دقت -10 روحیه مشارکت و -11 ادب و احترام
حفظ و نگهداري منابع انسانی : یکی از رسالتهاي اساسی مدیریت منابع انسانی نگهداري کارکنان توانمند میباشد. از آنجا که اقدامات نگهداري، مکملی بر سایر اقدامات و فرایندهاي مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی به نحو بایسته انجام شود بدون توجه کافی به امر نگهداري نتایج حاصل از اعمال مدیریت چندان چشمگیر نخواهد بود. نظام نگهداري منابع انسانی ابعاد متعددي را شامل می شود که میتوان آنها را به دو دسته تقسیم نمود:
دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراري بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجراي برانامههاي ورزش و تندرستی و بعضی خدمات مشابه.
دسته دوم شامل مواردي است که تقویتکننده روحیه علاقمندي کارکنان به کار و محیط کار میباشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی. در صورت داشتن توجه و بکارگیري این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آنها منتهی میشود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ترك خدمت کارکنان و علل و عوامل بروز آن : عوامل بیشماري می تواند در ترك اختیاري کارکنان تاثیر داشته باشد، اما مهمترین علل ترك در سازمانهاي دانش مدار را می توان به شرح زیر خلاصه نمود:
-1شوك هاي کاري، -2برآورده نشدن انتظارات شغلی، -3کاهش شأن و منزلت کار در شرکت هاي بزرگ، -4عدم تناسب بین عملکرد و پرداخت، -5خصوصیات و ویژگی مدیران و ساختار سازمانی، -6چالش هاي بکارگیري ستاره ها توسعه منابع انسانی : توسعه عبارت است از - - بهینه سازي در استفاده از نیرو هاي با لقوه مادي و انسانی یک جامعه - -
در روند توسعه اجتماعی ،اقتصادي و فرهنگی هر جامعه اي توسعه انسانی جایگاه خاص ورفیعی را به خود اختصاص می دهد و بطور خلاصه اگر جامعه اي بخواهد به مفهوم کلی به توسعه دست یابد ضروري است هفت اصل ثابت توسعه که اکثر صاحب نظران بر آن اتفاق نظر دارند مورد توجه واقع شود: -1هیات حاکمه -2 توجه به علم -3 نظم -4 آرا مش اجتماعی -5 نظام قانونی -6 نظام آموزشی -7 فرهنگ اقتصادي .
مدیریت عملکرد : عملکرد هر سازمانی، تابع عملکرد منابع انسانی آن سازمان و تعامل آنها با منابع، امکانات و تکنولوژي موجود در سازمان است. از سوي دیگر عملکرد منابع انسانی، تابع انگیزش و توانایی آنهاست. توانایی منابع انسانی خود تابع دانش شغلی و مهارت در کاربرد دانش مذکور در انجام وظایف و فعالیتهاي شغلی است. انگیزش منابع انسانی، تابع نگرش آنها و شرایط و موقعیتی است که در آن کار میکنند.
مدیریت عملکرد، فرایندي است که این توابع از طریق آن در سازمان بهکار گرفته میشوند. به بیانی دیگر، مدیریت عملکرد مجموعهاي به هم پیوسته از سیاستها و اقداماتی است که از طریق تمرکز بر عملکرد فردي، موجب دستیابی به اهداف می شود. تحقیقات موجود، نمایانگر این واقعیت است که بین انجام وظایف و مسئولیتهاي اجتماعی یک سازمان از یکسو و عملکرد واحد مدیریت منابع انسانی آن از سوي دیگر، رابطهایی بسیار نیرومند وجود دارد
اهمیت و ضرورت تحقیق :
از جمله دلایلی که سازمانها از فعالیت هاي مدیریت منابع انسانی بهره میگیرند، میتوان به تشخیص کمبودها - خلأها - در دانش سازمانی، بهرهوري بیشتر از سرمایههاي انسانی، یادگیري کارآمدتر و موثرتر کارکنان، ارایه کالاها و خدمات با ارزش افزوده بیشتر، رضایتمندي مشتریان و کارکنان، پیشگیري از تکرار اشتباهات، کاهش دوباره کاري، صرفهجویی در وقت، برانگیختن انگیزه خلاقیت و نوآوري، تقویت موقعیت رقابتی سازمانها، اشاره کرد. از اینرو سازمان هاي موفق به شکل مستمري میزان تولید، نشر، تبادل و بکارگیري دانش در بین کارکنان خود را بهوسیله روشهاي مختلف، اندازهگیري و مورد ازریابی قرار میدهند تا از این طریق بتوانند راهکار هاي نیل به اهداف سازمانی را کسب کنند.
از جمله ضروریات و اهمیت دیگر مدیریت بهینه منابع انسانی در سازمانها می توان به عوامل زیر می باشد :
- اعمال حاکمیت به جاي تصديگري : منتقدان میگویند که بزرگی بیش از حد دولت و گسترش بیرویه بوروکراسی اداري، مانع کارایی و پاسخگویی سریع در بخش دولتی شده است. به گونهاي که کوچکسازي در دولت و حرکت از تصديگري به سوي اعمال حاکمیت در دستور کار دولتها قرار گرفته است. اعمال حاکمیت میطلبد که دولتها به حرکتهاي مبتنی بر دانش توجه قوي مبذول دارند.
- جهانی شدن : با گسترش جهانی شدن، رقابت بین سازمانهایی که خدمات مشابهی ارائه میکنند، گسترش یافته و نیاز به کسب دانش و مهارت در بکارگیري مهارتهاي جدید اهمیت بیشتري یافته است.
