بخشی از مقاله
چکیده
امروزه به کمتر سازمانی برمیخوریم که فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن پیادهسازی نشده باشد. با توجه به عدم انکار تاثیر فناوری بر سازمانها هدف این تحقیق بررسی تاثیر فناوری اطلاعات و اطلاعات بر عملکرد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار با توجه به متغیرهای مداخلهگر نظیر جنسیت کارکنان، میزان تحصیلات، و سابقه کار میباشد.
جامعه نمونه شامل 200 نفر از کارکنان این دانشگاه میباشد که بصورت تصادفی انتخاب شدهاند، که پس از نظرسنجی از نمونه مذکور، نتایج پژوهش نشان از معناداری رابطه فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمانی و رضایت شغلی، با توجه به متغیرهای میزان تحصیلات و سابقه کار بودهاست یعنی با افزایش میزان تحصیلات رضایت شغلی از بکارگیری و بروزبودن فناوری اطلاعات بالاتر، و افزایش سابقه کار نشان از رضایت شغلی پایینتر از بکارگیری فناوری اطلاعات کمتر میباشد.
از نظر جنسیت کارکنان تفاوت معناداری بین رضایت شغلی گروه زنان و مردان مشاهده نشده است، یعنی بین رضایت شغلی گروه زنان و مردان در این تحقیق نسبت به فناوری اطلاعات تفاوتی مشاهده نشده است و نظرات آنها یکسان بوده است.
مقدمه
امروزه اهمیت ارتباطات و فناوری اطلاعات - ICT - برای افزایش سرعت و دقت فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی و در نتیجه بالا بردن بهرهوری آنها به روشنی مشخص شده است، بویژه سازمانهایی که بخشهای مختلف آن در مناطق جغرافیایی پراکنده و دور از یکدیگر قرار گرفتهاند با موسسههایی که موظف به انجام کارهای متنوع و متعدد هستند، بسیاری از مشکلات خود را به کمک این فناوری رفع میکند
به جرات میتوان مدعی شد که در طول تاریخ ظهور فناوریهای مختلف، هیچ نوع فناوری نتوانسته همانند فناوری اطلاعات در بین رشتههای مختلف علوم ارتباط ایجاد کند. فناوری اطلاعات بعنوان یک پیوند دهنده، تمام علوم روز را بکار میگیرد تا بتواند اطلاعات مورد نیاز متخصصین، صنایع، سازمانها و بالاخره همه مردم در قسمتهای مختلف جامعه در کمترین زمان و بهترین وجه ممکن تامین نماید
در سالهای اخیر موج فزاینده بهرهگیری از فناوری اطلاعات با هدف افزایش بهرهوری، کشور ما را فرا گرفته و بسیاری از سازمانها برای استفاده از مزایای فناوری اطلاعات، سرمایه گذاریهای زیادی انجام دادهاند
بسیاری از این فناوریهای نوین که با صرف هزینه و زمان بسیار زیاد ایجاد شدهاند به دلیل اینکه مورد پذیرش کارکنان قرار نگرفتهاند بلا استفاده باقی ماندهاند. بنابراین عامل انسانی نقش تعیین کنندهای در استفادهاز فناوری نویندارد
دانشمندان و نظریه پردازان مدیریت بر این موضوع توافق دارند که کاربرد صحیح و مناسب فناوری اطلاعات موجب افزایش اثر بخشی کارکنان و مدیریت در سازمان میگردد. در نتیجه باعث شفاف تر کردن مسئولیت و پاسخگو کردن کارکنان و و مدیران برای تسهیل و ارائه خدمت بهتر می-شود. تغییر و تحول بنیادی که در ماهیت و بکارگیری فناوری اطلاعات در برخی از کشورهای جهان در حال شکلگیری است باعث تغییر نگرش و افزایش توان و مهارتهای شغلی آنان گردیده است
در ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده، - ICT - سبب و تغییر نگرش و انگیزش و عملکرد سازمان شده است. در ادامه این نوشتار، به تاثیر - - ICT بر عملکرد سازمانی و رضایت شغلی اختصاص داده شده است.
-1-1 بیان مساله
اهداف سازمانی بستگی به تمام عواملی دارد که در آن سازمان با هم در تعامل هستند و از جمله مهمترین عوامل سازمان نیروی انسانی است. نیروی انسانی عامل پیچیدهای است که دارای انگیزهها و نگرشهای متفاوتی ازجمله موارد مهم در روابط انسانی کارمندان، توجه کردن به ایجاد انگیزش و نیروی انسانی و همچنین عوامل بازدارنده رضایت شغلی میباشد.
ورود و بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمان در حوزههای مختلف کارکردهای خاص خود را خواهد داشت و از جمله در حوزه منابع انسانی و عملکردهای آن میتواند نقشهای زیادی را جهت انجام بهتر وظایف مدیریت منابع انسانی ایفا نماید، که مشخص است که با بکارگیری فناوری اطلاعات در هر یک از عملکردها، زمینههای لازم جهت شناسایی، انتخاب استخدام آموزش و به کارگیری موثر منابع انسانی ایجاد خواهد شد و در نهایت ارتقاء عملکرد منابع انسانی را بدنبال خواهد داشت
عوامل موثر بر رضایت شغلی از نظر کورمن شامل: عوامل درونی محتوایی، عوامل زمینه بیرونی و ماهیت کار است. رضایت شغلی بعنوان یک عامل اساسی بر بسیاری از ویژگیهای رفتار فردی و عملکرد سازمان تاثیر میگذارد. رضایت شغلی موجب افزایش بهره وری و تعهد فرد در سازمان، تضمین کننده سلامت فیزیکی و ذهن فرد و همچنین موجب افزایش روحیه فرد میشود
دانشگاه که یکی از آرمانهایش، در تعاملی پویا با سایر دستگاههای اجتماعی باشد، زیرا هم در بطن جامعه قرار گرفته و هم در تعامل با آنهاست بنابراین دانشگاه برای پایداری و توسعه باید خود را با تغییرات و تحولات وفق دهد.
در این نوشتار نگارنده با توجه به تاثیر فناوری اطلاعات بر رضایت شغلی و عملکرد سازمانی در دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار درصدد است تا با شناسایی نقاط مثبت و ضعف آن با توجه به متغیرهای پنهان و مداخلهگر از قبیل میزان تحصیلات، سابقه کار،جنسیت کارکنان آن به پیشبرد اهداف و دستیابی به چشماندازآتی سازمان کمک نماید.
فناوری اطلاعات و ارتباطات
واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی لویت و وایزرلو در سال 1958 بمنظور بیان نقش رایانه در پشتیبانی از تصمیمگیری و پردازش اطلاعات در سازمان بهکار گرفته از فناوری اطلاعات برداشتهای مختلفی وجود دارد و همین برداشتها موجب گردیده تا تصاویر متفاوتی از آن در مجامع مختلف ارائه شود
در مفهوم رایج فناوری به مجموعهای از سخت افزار و تجهیزات دلالت دارد . وبسیاری از محقققان آن را نه تنها سختافزاری که در انجام کارها مورد استفاده قرار میگیرد، بلکه مهارت و دانش کارکنان و حتی ویژگیهای اشیایی که کار بر روی آن انجام میشود میدانند. فناوری اطلاعات را مانند دیگر فناوری میتوان به روابط میان سختافزار، نرمافزار، شبکه و تواناییها و اقداماتی که از این ابزارها ناشی میشود تعریف کرد.
فناوری اطلاعات نه تنها به انجام پردازشهای دقیق و صحیح به رشد اتوماسیون کمک میکند بلکه از طریق ارائه اطلاعات در زمینههای مختلف فعالیت سازمان ثروت جدیدی را برای سازمان بهمراه دارد.
فناوری اطلاعات به شما میآموزد که چگونه به تغییر سازمان پرداخته، کسب و کار جدیدی را آغاز کنید ویا اصولاً چگونه در ارتباط با محیط و سایر سازمانها کسب و کار موثری را برقرار کنید
امروزه فناوری اطلاعات بعنوان یکی از فناوریهای نوین بشری نه بشری نه تنها خود دستخوش تغییرات ژرف شده است بلکه در حال تاثیرگذاری برروی تمام جنبههای مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی میباشد
مدیران ارشد فناوری اطلاعات سازمانها همواره بدنبال راهکارهایی برای بهبود کیفیت نظام فناوری اطلاعات و بدنبال آن جلب رضایت کارکنان سازمان و مشتریان خود میباشند. آنان همواره دغدغههای بکارگیری بکار گیری کارا و موثر فناوریها را داشته و به این موضوع اندیشیدهاند که چگونه میتوان با همسویی فناوری اطلاعات و اهداف کلان سازمان حاکمیت فناوری اطلاعات را تحقق بخشید
بررسیها بیانگر این است که سازمان ها عمدتاً در چهار زمینه زیر از فناوری اطلاعات بهره می گیرند. امور پردازشی اطلاعات،امور تصمیم گیری، اشتراک اطلاعات از طریق محاسبات غیر متمرکزی. نوآوری - صرافی زاده . - 1383 صرافی زاده اثرات سازمانی فناوری اطلاعات را: سلسله مراتب سازمانی، وی به کارگیری فناوری اطلاعات به طور خاص سیستم های اطلاعاتی به تسهیل کنترل و نظارت در سازمان می انجامد و معتقد است حیطه نظارت مدیران گسترش می یابد و گسترش حیطه نظارت تعداد مدیران سطوح میانی و کارشناسان را کاهش می دهد واز این طریق سطوح مدیران میانی تحلیل می یابد.
و در نتیجه به مسطح شدن سازمان می انجامد. تغییر در سرپرستی، وی معتقد است در شیوهی نوین ساز و کار سازمانی، سرپرستی از طریق نظارت مستقیم بر کار افراد و تعاملات فیزیکی در هدایت آنها عملاً به صورت الکتریکی وبه طور نامحسوس انجام می شود. جابجایی قدرت، وی معتقد است به کارگیری فناوری اطلاعات سبب افزایش دانش کارکنان شده در سازمان هایی که فناوری حاکم می شود کارکنان از قدرت و توانایی بیشتری برخوردارند.
تفویض اختیار به رده های سطوح پایین سازمان و کاهش قدرت سنتی مدیران از دستاوردهای فناوری اطلاعات و جابجایی قدرت در سازمان می باشد. محتوای شغل، از نظر صرافی زاده محتوای شغل تاثیر چشمگیری بر رضایت شغلی میزان بازدهی شغلی جایگاه فردی شاغل در سازمان و جامعه و کارایی وی دارد. فناوری اطلاعات از طریق مهندسی مجدد محتوای مشاغل را تحت الشاع قرار داده و انجام امور تکراری و کسل کننده را به ماشین و انسان را از فرایند حذف می کند
.همچنین وظایف جدیدی را ایجاد می کند که مستلزم کسب دانش رایانه ای و آشنایی با فناوری است. سطوح مهارتی کارکنان، اثر فناوری اطلاعات بر مسیر شغلی کارکنان به شیوه ای است زمان های مورد نیاز به منظور کسب مهارت و دانش طی مسیر شغلی را کوتاه تر می کند و به عنوان عاملی تسریع کننده به حساب می آید. سطوح عملیاتی، طراحی سیستم های مکانیزه در سطوح عملیات مانند سیستم های پردازش حقوق، دستمزد،اتوماسیون اداری و به تسهیل فرایندهای عملیاتی کاهش زمان انجام کار و کاهش هزینه ها منجر می شود که بیشترین اثر آن کاهش تعداد منابع انسانی ست.
افزایش کارایی و بهره وری در سازمان می باشد. تاثیر بر مشاغل و نقشهای مدیران، صرافی زاده معتقد است، فناوری اطلاعات موجب تسهیل نقش ها و وظایف مدیران می شود. دستیابی به اطلاعات مورد نیاز جهت تصمیم گیری، کنترل و نظارت بیشتر بر سازمان و فرایندها امکان تجزیه و تحلیل شرایط و تحلیل در کسب و برنامه ریزی و شبیه سازی تصمیمات می تواند اثرات چشم گیری از وجود فناوری اطلاعات در سازمان می باشد. همچنین کاهش تصمیم گیری تعویض اختیار به سطوح پایین تر سازمانی این فرصت را به مدیران می دهد تا از کارهای تکراری و روز مره جدا شده و بیشتر به نقش های طراحی و کارآفرینی روی آورند.تسهیل ارتباطات و هماهنگی های درون سازمانی نیز از اثرات قابل توجه فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمان می باشد.
رضایت شغلی
از مباحث رفتار سازمانی، نگرشی که بیشترین توجه را به خود اختصاص داده است، نگرش کارکنان نسبت به کار و شغل خویش است که اصطلاحاً رضایت شغلی نامیده میشود و به طور کلی رضایت شغلی احساس مثبت و خوشایندی است که از اریابی شغل یا تجارب شغلی حاصل میشود. به نظر میرسد این ارزیابی یا احساس مثبت زمانی اتفاق میافتد که کار فرد با نیازها و ارزشهای وی همخوانی داشته باشد.
استیفن پی رابینز رضایت شغلی را نگرش کلی فرد نسبت به شغلش میداند. بدیهی است که تعریف مزبور بسیار کلی است ولی در بطن مفهوم این واژه قرار دارد
