بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تاثیر قصه درمانی بر کاهش پرخاشگری دانش اموزان مقطع اول ابتدایی شهر مرودشت بوده. روش پژوهش حاضر ازمایشی همراه با طرح پیش آزمون و پس آزمون در گروه کنترل بوده است.جامعه ی آماری این پژوهش شامل کودکان مقطع اول ابتدایی بوده است که به صورت خوشه ای دو مدرسه انتخاب شد و نمونه مورد مطالعه شامل 20 نفر ازکودکان که بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. کودکان گروه آزمایش در10جلسه قصه درمانی که در 5 هفته برگزار گردید،شرکت نمودند. داده ها با استفاده از پرخاشگری جمع آوری شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار - و آمار استنباطی "تحلیل کوواریانس" استفاده شد. نتایج نشان دهنده ان است که قصه درمانی در کاهش پرخاشگری دانش اموزان تاثیر معنادار دارد .
مقدمه
چنانچه میزان ابتلاء جوامع بشری به یک موضوع خاص را یکی از معیارهای اهمیت آن موضوع بدانیم، به جرات می توان ادعا کرد که پرخاشگری از جمله مسائل عمده و بااهمیتی است که انسان ها از گذشته های دور تاکنون به صورت گسترده ای با آن سر و کار داشته و دارند. نگاهی گذرا به آمار خیره کننده و روزافزون جنایات و درگیری هایی که در جوامع انسانی به وقوع می پیوندد که بخش عمده ای از آن ها ناشی از رفتارهای پرخاشگرانه است مؤید این ادعا است .
به موازات پیشرفت صنایع و علوم و متحول شدن زندگی بشری، روابط انسانی نیز نسبت به قبل پیچیده تر شده است. در این راستا، مشکلات و معضلات روحی و روانی فراوانی در جوامع انسانی به وقوع پیوسته که این امر ضرورت بررسی گسترده و دقیق موضوعات روان شناختی نظیر پرخاشگری را ایجاب نموده است. به طوری که امروزه پرداختن به موضوع پرخاشگری منحصر به کتب روان شناسی نیست بلکه در دیگر حوزه های علمی هم چون روان پزشکی، آسیب شناسی روانی، روان شناسی اجتماعی و حتی جرم شناسی که یکی از شاخه های حقوق کیفری است.
احتمالاً بارها اصطلاح پرخاشگری1را شنیدهایم اما هنگامیکه میخواهیم آن رادقیقاً تحلیل و یا تعریف کنیم کار بسیار مشکلی است و این اصطلاح بسیار مبهم و کلی به نظر میرسد. نگاهی کوتاه به جهان اطراف به ما نشان خواهد داد که طبق گفته یکی از علمای عصر معاصر " عصر ما عصر پرخاشگری است " بخش عمده اخبار تلویزیون شرح و گزارش خشونتهایی است که در سایر نقاط جهان از سوی انسانها نسبت به یکدیگر اعمال میشود.
مسائل مرتبط باخشم مانند رفتارهای مقابلهای، خصومت، پرخاشگری، از علل اصلی مراجعه نوجوانان و کودکان به مراکز مشاوره و رواندرمانی است - ملکی، . - 1391پرخاشگری یکی از واکنشهای هیجانی و طبیعی هر فرد در برابر ناکامی و موقعیتهای ناخوشایند است. صاحبنظران حوزه روانشناسی »پرخاشگری« را رفتاری تعریف میکنند که به واسطه آن، شخص عملی را به قصد آسیب رساندن به خود یا دیگری انجام می دهد. در واقع، هدف از رفتار پرخاشگرانه صدمه رساندن جسمانی یا زبانی به دیگری یا نابود کردن دارایی افراد است.
آرچر - 1999 - 2 پرخاشگری را روشی راهبردی میداند که فرد پرخاشگر در مواقعی که دچار مشکلات اجتماعی میشود آن را به کار میگیرد و تداوم این رفتار رابطه مستقیمی با نتیجه استفاده از آن دارد. برخی بر این باورند که پرخاشگری به منزله شکل آموخته شدهای از رفتار اجتماعی است. در اصل رفتاری ابزاری است که تقویت مثبت یا تقویت جانشینی میتواند به افزایش آن منجر شود - عارفی و رضویه، . - 1389 اگر فرد بروز رفتار پرخاشگرانه را نامناسب تشخیص دهد به بازداری فعالانه آن میپردازد. رفتار پرخاشگرانه همانند سایر رفتارهای انسانی از اصول و قواعد پیروی میکند
یکی از روشهایی که می تواند با توجه به سن و خصوصیات کودکان در کاهش پرخاشگری تأثیرگذار باشد قصه درمانی است که جزءدرمانهای روانشناختی به حساب می آید قصه، یکی از انواع هنر درمانی است ؟هنر درمانی از انواع روان درمانی است که کمک می کند افراد نسبت به افکار و هیجانهای خود، آگاهتر شوند و بر چالشهای درونی و بیرونی خود غلبه کنند.
قصه درمانی به طور کلی می تواند نتایج سلامت بیماران، پیروی از درمان و کیفیت زندگی را بهبودمی بخشد پژوهش های متعدد نشان داده است که قصه درمانی منافع زیادی شامل منافع جسمی، روانی و عاطفی در درمان و بهبود بیماری دارد علاوه بر این داده های اخیر نشان میدهد که برنامه های قصه درمانی منجر به اقامت کوتاهتر در بیمارستان، نیاز کمتر به دارو و عوارض کمتری برای بیماران میشود؟همچنین قصه درمانی میتواند هزینه های قابل توجهی از بیماری و بستری شدن در بیمارستان را برای بیماران و خانوادههای آنان کاهش دهد
سنت قصه گویی به اندازه عمر انسان قدمت دارد داستانها مجموعه ای از شخصیتها، روابط، ارزشها و معرفت ها می باشند که هر انسانی با شنیدن یک روایت یا داستان از قهرمان های آن الگو می پذیرد. قصه ها به مرور زمان جزئی از ناخودآگاه جمعی انسانها و فرهنگها می شوند.
قصه گویی یکی از بهترین شیوه ها در مشاوره با کودکان است و آنان میتوانند با احساسات و افکار و رفتارهایی مقابله کنند که هنوز نمی توانند با مشاور خود به طور مستقیم درباره آنها صحبت کنند. در فرایند قصه درمانی تلاش بر این است که کودکان نسبت به احساسات و افکار خود آگاهی بیشتری پیدا کنند به خصوص نسبت به شیوه های رویارویی خودشان با مشکلاتی که با آن درگیر شده اند شناخت به دست آورند
با تعارضها واحساسات دردناکشان روبه رو شوند و آنها را در خلال قصه ابراز کنند و قصه متفاوتی با سناریوی جدیدی از خود بسازند و با یک قصه خوب به کودک می فهمانیم که ضعیفترین ها راهی برای موفقیت خواهند یافت یا قویترین قهرمانان هم دچار مشکلات و بدبختی خواهند شد اما توانایی و امکانات راه حل درباره گشایش مشکلات را چگونه مییابند و از آنها رهایی می یابند بنابراین با توجه به مقدمه مطرح شده محقق در این تحقیق به تاثیر قصه درمانی بر کاهش پرخاشگری می پردازد.
فرضیههای پژوهش
قصه درمانی باعث کاهش پرخاشگری در دانش اموزان می شود.
روش تحقیق
روش پژوهش حاضر ازمایشی همراه با طرح پیش آزمون و پس آزمون در گروه کنترل بوده است.
جامعه آماری و نمونه آماری
جامعه ی آماری این پژوهش شامل دانش آموزان پسر و دختر مقطع اول ابتدایی شهر مرودشت بوده است که به صورت خوشه ای دو مدرسه انتخاب شد و نمونه مورد مطالعه شامل 20 نفر ازکودکان که بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. کودکان گروه آزمایش در10جلسه قصه درمانی که در5 هفته برگزار گردید، شرکت نمودند.
روش جمع آوری داده ها الف - پرسشنامه پرخاشگری آیزنگ و گلین ویلسون - 1975 -
پرسشنامه پرخاشگری آیزنگ و گلین ویلسون یک ابزار 30 سوالی است که میزان پرخاشگری را در افراد و دانش آموزان مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد.
نمره گذاری پرسشنامه
جدول 1، شیوه نمره گذاری را مشخص می کند. در مقابل اعداد 1 تا 30، که در واقع شماره سوالات 1 تا 30 است، علایم + و - می بینیم، اگر علامت سوال + باشد و آزمودنی نیز پاسخ مثبت - بلی - بدهد، دو نمره دریافت خواهد کرد. اما اگر پاسخ منفی بدهد نمره نخواهد گرفت. یعنی اگر به پاسخی که علامت مثبت دارد، پاسخ نمی دانم بدهد، یک نمره دریافت خواهد کرد. در مورد سوالاتی هم که علامت منفی دارند، به این شیوه عمل خواهد شد. یعنی، اگر پاسخ سوال منفی باشد و آزمودنی نیز پاسخ منفی بدهد، دو نمره خواهد گرفت. اگر پاسخ مثبت بدهد نمره نخواهد گرفت و اگر پاسخ نمی دانم بدهد، یک نمره دریافت خواهد کرد.
