بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تبیین تأثیر قصه گویی بر خلاقیت دانش آموزان پسر مقطع اول ابتدایی بوده است. در این پژوهش از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر مقطع اول ابتدایی شهر مرودشت در سال تحصیلی 92-93 بوده که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد30 دانش آموز در دو گروه - کلاس - انتخاب شد. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت تأثیر متغیر مستقل - قصه گویی - قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. ابزار سنجش و گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر، آزمون خلاقیت تصویری - فرم - B تورنس - - 1974 می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از روش آماری کوواریانس و تی تست افتراقی استفاده شده ست. پس از تجزیه و تحلیل داده ها نتایج مبین آن بود که قصه گویی باعث افزایش خلاقیت و ابعاد آن - سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار، بسط - در دانش آموزان پسر مقطع اول ابتدایی شده است.
کلید واژه: قصه، قصه گویی، خلاقیت
مقدمه
امروزه پرورش و تولید فکر، اندیشه و ایده، والاترین هدفی است که سرلوحه ی هر نظام فکری تعلیم و تربیت هر قوم و ملتی می باشد، امروزه آرزو و هدف ملت ها داشتن انسان های متفکر، متعهد، مبتکر و با اندیشه های والاست، تا از طریق آن ها بهترین شرایط زندگی فردی و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم آورند
مسائل امروزه جوامع با راه حل های دیروز، حل شدنی نیست و باید به پیش بینی آینده اقدام کرد. شرایط محیطی و قواعد بازی امروز به حدی بی رحم، پیچیده، پویا و نامطمئن گردیده که جوامع، دیگر نمی توانند بدون پرورش ذهن های خلاق به باقی بودن خود امیدوار باشند. سرعت پیشرفت در جوامع امروز به حدی است که لحظه ای تأخیر، فاصله را به شدت زیاد خواهد نمود. لذا لازم است به خلاقیت به عنوان یک نیاز ضروری توجه نمود .اگر جوامع می خواهند به حیات خود ادامه دهند، باید متوجه خلاقیت شوند خلاقیت در ساده ترین سطح به معنای ساختن و ایجاد کردن، شکل دادن یا به وجود آوردن یک چیز است
تحقیقات انجام شده در زمینه خلاقیت با آموزش نشان می دهد بر خلاف نظریه پردازان گذشته که خلاقیت را فرایندی ارثی و ذاتی تلقی می کردند، خلاقیت را می توان به افراد و به ویژه به کودکان و نوجوانان آموزش داد. به عبارت دیگر بر خلاف تصور عامه، مبنی بر این که فقط افراد معدودی خلاق به دنیا می آیند واقعیت این است که همه با این استعداد پا به دنیا می گذارند و این آموزش و تجربه است که می تواند زمینه های شکوفایی و غنا بخشیدن هر چه بیشتر به این استعداد را فراهم آورد - نیک خواه فر، - 1384 و با کاربرد اصول و تکنینک های معینی، با ایجاد طرز فکرهای جدید و با کاربرد مداوم آن را پرورش داد
دوران کودکی از نقش حساس و تعیین کننده در زندگی انسان برخوردار است. توجه به این دوران تا آنجاست که اولاً کودکی از جانب روانشناسان و صاحبنظران تعلیم و تربیت غالباً به عنوان برجسته ترین مرحله در تکوین شخصیت انسان شناخته شده است، ثانیاً وجود تعارضات، اختلالات ونابسامانی های روانی در این سنین را از عوامل اساسی در بروز مشکلات در سراسر زندگی دانسته اند
تأکید بر سال های کودکی و مسائل مربوط به آن مقوله ای جهانی است وفرهنگ های مختلف عمومی در این زمینه هم رأی و موافق هستند جک زایپس4 سنین حساس کودکان را سال های شش تا ده سالگی می داند. سال هایی که کودکان می آموزند چگونه بخوانند، بنویسند، نقاشی کنند، آواز بخوانند و محاسبه کنند. سال هایی که افکار آنان شکل می گیرد و آگاهی های اجتماعی و سیاسی در آنان رشد می کند. بسیاری از روان شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت، همچون ژان پیاژه5 و آرتور اپبلی، نیز بر این مقطع سنی تأکید کرده اند، زیرا در این هنگام تغییر کیفی در تفکر عملیاتی کودکان رخ می دهد که کودکان را مستعد یادگیری روش های جدید ادراک و بازی می کند بر همین اساس توجه به پرورش خلاقیت در دانش آموزان دوره ابتدایی از جمله مسائل مهمی است که همواره مورد توجه متخصصان و صاحبنظران تعلیم و تربیت بوده و پیوسته از سوی آنان توصیه شده است.
امروزه روشهای متنوعی برای افزایش خلاقیت کودکان به وجود آمده است، که یکی از این روش ها قصه گویی است. اگر قصه روایت رویدادی واقعی یا تخیلی است، قصه گویی بیان شفاهی رو در رو و زنده و ارائه جسمانی قصه به مخاطب است
بر اساس پژوهش های انجام شده، قصه و قصه گویی در رشد بهتر، مؤثرتر و سالم تر دانش آموزان به لحاظ روانی، عاطفی، اجتماعی و شناختی نقش دارد بچه ها از قصه الگو می گیرند، قصه و نمایش با استفاده از همذات پنداری در تقویم و تقویت شخصیت کودک مؤثرند - آقاعباسی، - 1385؛ بنابراین می توان از آن برای پرورش خلاقیت در کودکان نیز استفاده کرد.
بر اساس آن چه گفته شد، روشن است مسئولیتی سنگین بر دوش مراکز آموزشی، به ویژه آموزش و پرورش قرار می گیرد. این مراکز، از یک سو وظیفه آموزش دانش ها و تجهیز دانش آموزان به اطلاعات مورد نیاز آنان را بر عهده دارند و از سوی دیگر باید زمینه ای را فراهم آورند تا به رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و استفاده صحیح و جهت دار از این استعداد و توانایی کمک کند - دایکین، - 2007 6 چراکه معلمان به سبب ارتباط وسیعی که با دانش آموزان دارند، بیش از سایر عوامل می توانند نقشی مؤثر در رشد خلاقیت دانش آموزان داشته باشند. چنان که می توان گفت ؛ معلمان نقش کلیدی در تجربه های خلاق دانش آموزان ایفا می کنند
فرضیات تحقیق
قصه گویی بر خلاقیت دانش آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی تأثیر معناداری دارد. قصه گویی بر سیالی دانش آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی تأثیر معناداری دارد.
قصه گویی بر انعطاف پذیری دانش آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی تأثیر معناداری دارد. قصه گویی بر ابتکار و نوآوری دانش آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی تأثیر معناداری دارد.
قصه گویی بر بسط - توجه به جزئیات - دانش آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی تأثیر معناداری دارد.
پیشینه پژوهش
از قصه گویی برای شناخت و پیشرفت مهارت های قصه گویی در یک گروه کوچک استفاده کرد . نتیجه به دست آمده چنین بود: قانون و شروط فضای قصه گویی و درگیر شدن با طرح قصه گویی به تنهایی نشان دهنده فرصتی ارزشمند برای رشد فرهنگی، روحی و اخلاقی کودکان است. قصه گویی کودکان را قادر می سازد تا درباره روابطشان با مردم و جامعه تأمل و تفکر کنند.
در پژوهشی به این نتیجه رسید که قصه های تاریخی می توانند به افزایش رشد اخلاقی کودکان کمک کنند. همچنین قصه هایی با مضامین بهداشتی و اجتماعی بر روی رفتار شهروندی کودکان تأثیر بسزایی دارند.
نیز به بررسی تأثیر روش قصه گویی به عنوان روش مداخله ای برای کودکان مدرسه ای پرداختند. نتایج نشان داد که رفتارهای هدف - به موقع رفتن و... - در آزمودنی هایی که قادر به پیروی از مقررات سالن ناهارخوری نبودند، افزایش پیدا کرد.
در تأثیر قصه های ضبط شده ویدیوئی بر کودکان در کانون فرهنگی به این نتیجه رسید که کودکانی که قصه ها را از طریق ویدیوئی می شنوند کمتر از کودکانی که قصه را از زبان والدین می شنوند تحت تأثیر نتیجه قصه ها قرار می گیرند، این تفاوت به تحلیل قصه توسط والدین و کودکان بستگی دارد.
