بخشی از مقاله
چکیده
بی شک رابطه انسان با مکان یا به طور کلی محیط پیرامون، به وسیله مجموعه المان های شهری نمود می یابد. به دیگر سخن مجموعه رفتار های بشر، با تمام امکانات و شرایطی که در اختیار او انجام می دهد سنگ بنای این ارتباط را شکل می بخشد . هر انسان با توجه به سطح آگاهی، دانش و توان فنی خود به دخل و تصرف در محیط پرداخته و از طرفی این شرایط محیطی و مکانی است که حدود و نحوه عمل و شیوه رفتار هایی او را مشخص می نماید. به طور کلی تمامی ناهنجاری ها و مفاسد اجتماعی و هر فعل و ترک فعل که تحت عنوان جرم شناخته می شود، به هر نحوی که از انسان سر بزند دارای بستر زمانی و مکانی است. به بیان دیگر تمامی اعمال مجرمانه دارای ظرف مکانی و زمانی خاصی هستند که آن ها را از هم متمایز می سازد. در این خصوص اندیشمندان متعددی به بحث پرداخته اند و هر کدام تأثیر محیط بر جرم را پذیرفته اند. این پژوهش با هدف توجه به واژه امنیت و تعریف مفهوم المان های شهری و تاثیرات معماری و ابعاد آن به عنوان فرضیه به پژوهش پرداخته است و در نهایت به مفهوم این رویکرد اشاره داشته و راهکارها و پیشنهاداتی را بر اساس شرایط معاصر ایران در راستای بهبودی و ارتقاء امنیت در محیط شهری و محیط معماری، المان های شهری ارائه نموده است. روش تحقیق در این مقاله از نوع کتابخانه ای می باشد.
مقدمه
حفظ المان های شهری در محیط های شهری و فضاهای معماری یکی از الزاماتی است که در دنیای گذشته و امروزه به آن توجه شده است. دلیل این توجه این است در تقسیم بندی نیازها، امنیت یکی از آن دسته نیازهای ذاتی بشر می باشد که بعد از خورد وخوراک در دسته دوم نیازها قرار می گیرد که ذهن و روان آدمی را به خود اختصاص میدهد. امنیت یکی از اصلی ترین عوامل پایداری جوامع امروزی به شمار می آید . بدون ثبات و امنیت هیچ جامعه ای امکان رشد و تکامل را نخواهد یافت. بدون آن دستاورد های مثبت جای خود را به پیامد های منفی می دهند و ناگواری های اجتماعی فراوانی پدید می آیند. در این میان، طراحی شهری نقش مهمی را در ایجا د امنیت یا ناامنی فضاها ی زیستی شهری بر عهد ه دارد. در نتیجه ممکن است آمار خشونت در شهر هایی که اصول صحیح طراحی رعایت نشده است، بیشتر باشد. امنیت، میزان و مفاهیم وابسته و پیوسته با آن برای تمام نظام های سیاسی و اجتماعی تمام اقشار شهروندان صرف نظر از سطح توسعه اقتصادی، اجتماعی و یا نوع ایدئولوژی یا جهان بینی که به آن متصف می شوند یا شده اند، از مهمترین و با اولویت ترین مسائل به شمار می آید. چرا که مقوله امنیت به مثابه یک آرمان یا واقعیت، به عنوان یکی از حقوق اساسی مردم مطرح است و در نهایت برآیند مجموعه از تعامل ها، تعاون و سازگاری بین اجزای مختلف نظام اجتماعی و فرهنگی حاکم بر ساختار آن جامعه است. از سوی دیگر، در جوامع با فرهنگ و جهان بینی خاص، بواسطه نوع نگاه و نگرش ویژه نسبت به زندگی و هدف از آن شکل می گیرد، برخی مفاهیم دارای ضریب معنادار بالای می شوند .چنانچه در پی اتصاف شهر به صفت اسلامی هست که شهر باید متخلق به اخلاق، شرایط و ویژگی های متمایز شود که آن را با قیاس با فرهنگ و ممالک دیگر دارای مولفه های متمایز و مشخص می کند. در شهر اسلامی نیز باید شهر، مأمن شهروندان و مکانی برای آرامش و تعالی روحی و روانی باشد و براین اساس است که شهر اسلامی بایدشهر امن و شهرسازی اسلامی باید شهرسازی امنیت گرا قلمداد گردد. بی تردید هیچ عنصری برای پیشرفت ،توسعه و تکامل یک جامعه و همچنین شکوفایی استعدادها، مهمتر از عنصر امنیت و تأمین آرامش در جامعه نیست و توسعه اجتماعی، خلاقیت و فعالیت ارزشمند، بدون امنیت امکان پذیر نخواهد بود.
-1-1 پیشینه پژوهش :
مساله ی اصلی - - منظر شهر - - بحث تداوم و پیوستگی تصوری از شهر در استمرار تاریخی خود می باشد. در هر دوره، معنا موضوعی از منظر آشکار شده و نهادینه می شوند. بنابراین، توسعه ی جدید باید در درجه ی نخست از شکستگی این تصویر جلوگیری کرده و تصویر نو به تدریج با تصویر قدیمی پیوند بخورد و همزمان از مناسبات نو نیز سخن بگوید. این تصویری خواهد بود هم دیرپا و هم نرم و انعطاف پذیر. انسان به مراتب برای ارضای نیازهای زمان خود مفاهیم فضا را از حیث اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و معنایی دائماً تغییر می دهد. ولی چون این تغییر از یک نظام ذهنی و بر پایه ی ساختارهای گذشته شکل می گیرد، در تسلسل زمان پیوستگی خود را حفظ می کند.
-2-1 اهداف پژوهش، روش تحقیق و روش نمونه گیری :
-1 تعیین نقش مبلمان شهری به عنوان ابزار اصلی شکل دهنده زیبایی منظر و فضای شهری.
- 2 تحلیل و تببین نقش مبلمان شهری بر محیط از نظر روانشناسی و تاثیر آن در طراحی معماری فضای پیرامون و ارائه راهکارها و پیشنهادات صحیح در راستای توسعه پایدار.
-3 بررسی وضع موجود شهر ارومیه به لحاظ زیبایی، منظر، و مبلمان شهری در دهه اخیر.
-4 تلاش در جهت ساماندهی مبلمان شهری، ارائه الگو بهینه از طراحی و مکانیابی اصولی از تاسیسات و تجهیزات شهری.
روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی - همبستگی است که به بررسی رابطه احساس شادی با رشد اجتماعی می پردازد. روش پژوهش توصیفی است. چرا که هدف ساماندهی مبلمان شهر چالوس است. پژوهشگر در این پژوهش شرایط و موقعیت را به صورت دقیق æ واقعی مطرح می کند و سعی می نماید، تا آنچه هست را بدون دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش کرده و از موقعیت نتایج عینی بدست آورد. در پژوهش توصیفی بده معنای اخصآن، محقق الزاماًً در پی کشف و توصیف روابط، همبستگی ها و احتمالا آزمون فرض ها و پیش بینی رویدادها نیست. بلکه توجه بیشتر آن در جهت توصیف کردن و گزارش نویسی از موقعیت ها و وقایع براساس اطلاعاتی است که صرفا جنبه وصفی دارد. در این روش پژوهشگر برای توصی واقعیت ها از ابزاری از قبیل: پرسشنامه مصاحبه مشاهده æ هر آنچه پژوهشگر را در کسب اطلاعات دسته اول در مورد موضوع یاری نماید، استفاده می کند. - نادری و سیف نراقی، . - 71:1376 . - 1376:
-3-1 پرسشهای تحقیق :
-1 مبلمان×شهری×چگونه×بر×سیمای×شهری×یک×شهر×تأثیر× خواهدگذاشت؟
-2 لازمه یک شهر زیبا تا چه حد در شهر احساس می گردد؟
-3 پویایی شهر، وجود مبلمان شهری مناسب، کارا، متناسب با اقلیم تا چه میزان به شهر زیبایی می بخشد؟
-4-1 فرضیات تحقیق : فرضیه اصلی
سیمای شهر به لحاظ شاخصه های مبلمان شهری در وضعیت فعلی در حالت مطلوب بوده است
فرضیات فرعی -1 به نظر می رسد ساکنان شهر از مبلمان شهری رضایت کافی را ندارند.
-2 به نظر می رسد بین عدم گزینش نیروهای خلاق و نابسامانی سیمای شهر رابطه معنادار وجود دارد.
-3 به نظر می رسد وجود مبلمان شهری مناسب - خلق خاطره های جمعی - بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر گذار می باشد.
-4 ساماندهی عناصر مبلمان شهری، در شهر مورد مطالعه در رفتار گردشگران موثر می باشد
-2-2 منظر شهری :
منظر شهری، هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی است که محیط شهری را می سازند. منظر شهری چیزی بیش از مجموعه ساختمان ها و فضاهای غیر ساخته شده است. دو مفهوم سیما و منظر شهریاکثراً به یک معنا و مفهوم و با هم به کار برده شوند.
-3-2 فضا و المان شهری - سیمای شهر - از دیدگاه کوئن لینچ: -4-2 شهر واقعیتی است که به دلیل برخی ابعادش از حوزه علوم اجتماعی و حتی علوم انسانی خارج می شود و می توان آن را صرفا در بعد فضایی اش مورد بررسی و تحلیل قرار داد. در این میان انسان شناسی نیز به دنبال ارایه تعربف خاصی از فضای شهری و فضای اجتماعی و تاثیر متقابل و تعاملی این فضا و عامل انسانی است. با اینکه تحقیقات در فضای شهری بیشتر معطوف به فیزیک المان های شهر و چگونگی آرایش آن و نقش آن درتسهیل امور شهری بوده است، ولی می توان درکارهای اشخاصی چو ن لینچ وراپاپورت و.. عامل انسانی رانیز مشاهده کنیم. لینچ یک معمار و طراح شهری بود که کار خود را برنامه ریزی ظاهر شهر قرار داد. وی یکی از بنیانگذاران ساختار ذهنی از شهر است یعنی دخالت ذهن در ادراک شکل شهر را بسیار مهم می داند. از این رو سه حوزه را مشخص کرد - 1 : عوامل متحرک شهر -2 عوامل ثابت شهر - 3 ناظر - آدمیان - . که از نظر او عوامل متحرک هر شهر خاصه مردم و فعالیت های آنان همانقدر در ایجاد تصویر هر شهر در ذهن ناظر موثرند که عوامل ثابت شهر. مهمترین مفهوم از نظر او - مفهوم خوانایی - است یعنی بتوان به آسانی اجزای شهری را شناخت و بتوان آن ها را در ذهن درقالبی به هم پیوسته به یکدیگر ارتباط داد. در وافع لینچ شکل شهر را مانند متنی فرض می کند که باید بتوان آن را خواند یا خوانایی را به آن برگرداند .این “ خوانایی” باید به شهرنشینان کمک کند تا خود را در فضا باز یافته و در آن احساس ایمنی کرده و بتوانند کالبد خود را درآن هدایت کنند.
. که 5 عامل در بوجود آمدن سیمای شهر در ذهن مردم قاعدتا یکسان دخالت دارند. - 1 راه - عاملی که با استفاده از آن حرکت بالفعل یا بالقوه می شود و باید خصوصیات “متمایز بودن، با استفاده ازنوع جنس سنگ فرشها، چراغها، باغ سازی، ساختمان چشمگیر، روشن و واضح بودن مسیرهای حرکت، جهت قایل شدن برای راهها، کیفیت راه، ناظر باید به سرعت از راه عبورکند، را داشته باشد. - 2 لبه - عامل خطی که به دید ناظر با راه تفاوت دارد. شکافی درامتداد دو قسمت پیوسته شهر سیمای لبه باید واجد خصوصیات مشخص و دو محله نزدیک را به هم پیوند دهد. - 3گره - نقاط حساس شهر بیشتر محل مبدا و مقصد حرکت نظیر پایانه ها و…گره باید حد و مرزی داشته باشد و خاطره آن فراموش نشود. - 4 محله - حوزه - قسمت های از شهر بزرگ یا کوچک که به سبب خصوصیات مشترک قابل شناخت باشد و سیمای درون آن متمایز با سایر محله های باشد و در سرتاسر محله این خصوصیات وجود داشته باشد و درضمن بافت درون محله باید روشن باشد. - 5 نشانه ها نقاط عطف در شهر هستند و عوامل تشخیص قسمت های مختلف در شهر که ناظر به درون آنها راهی پیدا نمی کند. مهمترین خصوصیت آن بی نظیر بودن، منحصربه فردبودن، فرمی واضح و روشن داشتن است. از نظر لینچ نشانه ها دارای چهار نقش عمده در شهر هستند: از توده اطراف قابل تمیز هستند و به نظام شهری ثبات می بخشند به طورنمادین عمل می کنند و به حافظه یاری می دهند و به فواصل موجود در اطراف خود نوعی پیوستگی می دهند و خوانایی شهر را افزایش داده به آن هویت
