بخشی از مقاله
چکیده
یادگیری بخش مرکزی زندگی هر فرد ا ست، حتی زمانی که به آن فکر نمیکند نیز اتفاق میافتد و از آنجا که رفتار نیز در خلا رخ نمیدهد، لذا راههای گوناگون رفتار، مرتبط با محیط کالبدی است .از این رو فضاهای آموزشی به یک فضای آموزشی مطلوب نیازمندند تا با ایجاد رضایت از فضای آموزشی در دانش آموزان، راندمان یادگیری و رضایت تحصیلی آنها را افزایش دهند .
از مهمترین عوامل موثر بر رضایت دانش آموزان از محیط آموز شی عوامل محیطی و عوامل روان شناختی محیط آموز شی ه ستند . از جمله اهدافی که در این تحقیق مطرح ا ست عبارتند از : شناخت عوامل محیطی موثر بر یادگیری دانش آموزان، طراحی فضاهای آموزشی متناسب با نیازهای دانش آموزان در هر مقطع تحصیلی. روش تحقیق روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، روش است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که عوامل محیطی نظیر نور، مبلمان، ف ضای سبز، رنگ و ...بر ر ضایت دانش آموزان از محیط تاثیر گذا شته و در نتیجه میزان یادگیری و سطح بازدهی دانش آموزان را افزایش میدهند.
مقدمه
بر اساس روانشناسی محیط و نظریات گیفورد، انسان همواره با محیط خود در معرض تعامل و تأثیر متقابل است. رفتار اجتماعی نمی تواند در خلأ رخ دهد و»صرفاً مربوط به خود شخص نیست بلکه شامل چگونگی تعامل با محیط پیرامون نیز میگردد - « گیفورد 1378،. - 37 روانشناسان بر این باورند که پدید ه های روانی و تغییرات آنها نتیجه تعامل بین ارگانیسم انسان و محیط است.
تعلیم و آموزش دانش آموزان نیز تنها تحت تأثیر کلام معلم نیست؛ بلکه عوامل متعددی از جمله فضای آموزشی در انتقال پیام به او نقش دارند و اثرات قابل توجهی بر میزان یادگیری آنان برجای می گذارند .لذا » هرگونه تحقیق درباره چگونگی عملکرد و یادگیری دانش آموزان، بدون توجه به فضای آموزشی که در آن واقع میشود، ناقص و ناکارآمد می نماید
ف ضاهای آموز شی به عنوان یکی از مهمترین ف ضاهای شهری، باید مورد توجه قرارگیرند. زیرا برای کودک، اولین محیطی که مقررات در آن اعمال می شود، مدرسه است. بنابراین، ایجاد محیطی آرام، دوست داشتنی و لذت بخش، موجب جلب توجه و تمایل دانش آموزان برای حضور در مدر سه و ارتقای سلامت روانی آنان می شود، از این روی شناخت عواملی که میتواند مطلوبیت این ف ضاها را افزایش دهد از اهمیت ویژهای برخوردار است.
بیان مساله
در سالهای اخیر افزایش ضریب شهرنشینی، زمینه استقرار نامناسب فضاهای آموزشی را فراهم کرده است. لذا سرعت شتابان در ساخت و ساز ف ضاهای آموز شی امکان هرگونه ا صلاح کیفی را سلب می کند. به همین دلیل این ف ضاها بدون در نظر گرفتن ضوابط و معیارهای طراحی و نیازهای روحی و مادی دانش آموزان ساخته میشوند. به همین دلیل در این تحقیق تلاش شده تا عوامل محیطی که بر یادگیری دانش آموزان تاثیر گذارند استخراج گردد.
-1 ضرورت معماری مدارس برای چیست ؟
-2 مدرسه باید در چه محلی واقع شود؟
-3 روانشناسی در معماری مدارس چه نقشی دارد؟
-4 آیا معماری مدرسه بر فرآیند یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد؟
-1 اهمیت و ضرورت معماری مدارس
از آنجا که معماری یک فرایند فرهنگی بسیار تاثیر گذار بر ذهنیت جوامع بشری است ، پیچیده گی های منحصر به فردی دارد. این پیچیدهگیها در جوامعی که چالشهای تاریخی ، فرهنگی زیادی پشت سر گذاشته اند ، از شدت و اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. معماران که بنا به تعریف متفکران و فرهنگ سازان ، پی شگامان جامعه ه ستند ، نقش ویژه ای در حرکت تمدن سازی اینگونه جوامع به عهده دارند.
اگر پنداریم که معماری ، خود قابلیت دگرگونی اجتماعی را دارا می باشد ، با برانداختن کنش های متقابل اجتماعی و ایجاد کنش و واکنش و تعاملی صحیح و مستمر ما بین سه اصل انسان ، معماری ، فرهنگ خواهیم توانست با وارونه کردن فضاهای منفی قلمروئی به رشد رسیده را تعریف نمائیم. به بیان دیگر معماری نوعی دگرگونی متعالی اندیشه هاست و هنر طبیعت و هنر زائیده دست بشری تلاشی عظیم برای رسیدن به بیانی پایدار است که بتواند دغدغه های جاوید شدن و ماندگاری را پاسخ دهد.
اکنون بیش از 100 سال ا ست که مفهوم آموزش و پرورش در مراکز اجتماعی هنوز به عنوان سر ف صلی داغ مورد بحث ا ست. آموزش و به تبع آن فضاهای آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدن سازی این گونه جوامع به عهده دارند. فضاهای آموزشی و در عمده ترین بخش آن ، مدارس دوره زمانی طولانی تری از عمر انسان ها را در خود جای می دهد.
امروز واژه ان سان ا ستادآموز جای خود را به ان سان خودآموز و م سئولیت پذیر داده ا ست . از این رو الگو و رو شی که بدان نیاز داریم ، نگار شی جدید و بهبود یافته نسبت به الگو های قدیمی نمی باشد بلکه نیاز ، مفهومی کاملا متفاوت از آموزش خواهد بود و البته نظریاتی فراتر از تئوری. هدف ایجاد فضائی بهینه در امر آموزش و یادگیری می باشد. ماهیت فضا های آموزشی ،لازمه سر مشقی منحصر به فرد برای پژوهش و ایجاد کنش و واکنش صحیح جهت آموزش و پرورش می باشد. به شرط آنکه تعاملی صحیح و مستمر مابین سه اصل آموزش و پرورش ، دانشآموز و فضای آموزشی بر قرار باشد.
طراحی و معماری مدارس امروزی ، در سر تاسر دنیا بر اساس 3 مورد ، مسئولیت پذیری ، کار پربار ، یادگیری مادام العمر - تداوم - انجام میگیرد. این امر در ساختن فضاهای آموزشی با عملکرد بالا ،تنها بوسیله کنش در مفهوم پژوهش ، مبنی بر برنامه های مراکز فراگیری و راهبردهای اجتماعی و اطلاعات کاربردی و عملی در این زمینه ، میسر خواهد بود و در ادامه به اهم آن می پردازیم.
-2 آئین نامه بهداشت محیط مدارس
ماده :1 محلی که برای احداث مدرسه باید در نظر گرفته شود: باید در فاصله و موقعیت مناسبی نسبت به مراکز جمعیتی و نواحی مسکونی و آموزشی دیده در مالکیت آموزش و پرورش و داخل محدوده شهری یا روستا قرار داشته، و امکان دسترسی به تأسیساتی مانند آب ، برق ، تلفن و گاز دا شته با شد. و برا ساس مطالعات اقلیمی منطقه در هنگام احداث ساختمان مدر سه ، رعایت نکات زیر ضروری ا ست :
با توجه به تعیین جهت وزش باد ، زمین انتخابی نباید در م سیر و مجاورت عوامل آلودگی زا مانند کارخانجات صنعتی ، شیمیایی ، محلهای دفن زباله ، فا ضلاب شهری ، دامداری ، مرغداری ، دباغ خانه ها ، ک شتارگاهها ، کوره های آجرپزی ، محل انبا شت کود و سایر مراکزی که به نحوی ممکن ا ست ایجاد دود ، بو و گرد و غبار نماید قرار داشته باشد.
باید دقت شود تا محل احداث مدرسه در جوار بیمارستان، تیمارستان ، گورستان، زندان ، خطوط راه آهن، بزرگراهها ، فرودگاهها قرار نداشته و خارج از حریم کابلهای فشار قوی برق - هوایی یا زمینی - خطوط اصلی و فرعی گاز رسانی ، پستهای زمینی فشار قوی ، پمپ بنزین ، محل عرضه و فروش کپسولهای گاز ، انبارهای مواد محترقه ، منفجره ، ترکیبات شیمیایی مانند: کاغذ، لاستیک ، چوب ، الیاف بافت و غیره بوده و در مسیر حوزه های آبریز فرعی و اصلی رودخانه قرار نداشته باشد.
-3 روانشناسی در معماری مدارس
در زمینه اهمیت توجه به روانشناسی در معماری باید اشاره شود که عموم جامعه های انسانی در گذشته، فرهنگی منسجم و نوعی رابطه اجتماعی نسبتاً روشن با نهادها و ساختارهای اجتماعی داشتند، که در طول زمان چندان دگرگون نمی شد و به همین سبب آگاهی از دانش ها و تخصص های مربوط به بسیاری از هنرها، از جمله هنر معماری، طی روندی تجربی میسر بود...
معماران ورزیده حتی بدون آموزش های ر سمی می توان ستند پس از سپری کردن همه مراحل تجربی و ک سب اطلاع از دانش های معمول و مرتبط با هنر معماری و د ستیابی به مرتبه ا ستادی، که غالبا طی فرآیندی طولانی صورت می پذیرفت، بر اطلاعات و تجربیات لازم و ضروری برای ابداع و خلاقیت دست یابند.
اما اینک بیشتر جامعه های انسانی از یک سو، در پی گسترش و افزایش انواع فعالیت ها و مهارت ها و نیز تعمیق و تخصصی شدن دانش ها و فنون و از سوی دیگر به ویژه به سبب گسترش ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و فنی - بین تمدن ها، کشورها و جامعه های گوناگون - بسیاری از ر شته های فنی و هنری به گونه ای تو سعه یافته اند که مهارت در آنها بدون گذراندن دوره های تخ ص صی آموز شی غیرممکن یا ب سیار د شوار شده است.
معماری نیز از آن گروه از هنرهاست که با موضوعی پیچیده، یعنی فضاهای زیست مواجه است که طراحی برخی از آنها مانند فضاهای شهری، عمومی، فرهنگی و مذهبی در بهترین صورت ممکن بدون توجه به برخی از دانش ها و تخصص های مرتبط با معماری به سادگی تحقق نمیپذیرد.
