بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تأثیر استفاده از الگوی یاران در یادگیری بر رشد مهارت های اجتماعی، کیفیت زندگی در مدرسه و پیشرفت تحصیلی درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان پسر پایه ششم به روش شبه آزمایشی انجام شده است.
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه ششم شهرستان رشتخوار در سال تحصیلی 92 - 93 بود. با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای تعداد 30 دانش آموز از بین آنان انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل - هر گروه 15 نفر - گمارده شدند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه مهارت های اجتماعی، کیفیت زندگی در مدرسه و پرسش نامه محقق ساخته پیشرفت تحصیلی درس مطالعات اجتماعی صورت گرفته است.
در پژوهش حاضر از تحلیل کوواریانس برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که تأثیر استفاده از الگوی یاران در یادگیری بر رشد مهارت های اجتماعی، کیفیت زندگی در مدرسه و پیشرفت تحصیلی درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان معنادار است.
مقدمه
یکی از اهدف عمده آموزش و پرورش توانایی حل مسأله، آفرینندگی و ابتکار دانش آموزان است. با این توانایی ها دانش آموزان می توانند با شرایط گوناگون زندگی و موقعیت های جدید سازگار شوند. رشد این توانایی ها از طریق رو ش های تدریس فعال میسر است
آرزوی دیرینه هر جامعه ای پیشرفت و تعالی افراد آن جامعه و داشتن شهروندانی فرهیخته و اندیشمند است و بدیهی است که هر پیشرفتی در زمینه های مختلف از جمله فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مستلزم داشتن افرادی متفکر، خلاق و منتقد است که بتواند تصمیمات درست را اتخاذ نماید و برنامه ریزی صحیحی داشته باشد که این منوط به وجود نظام های آموزش و پرورش فعال و پویاست. پس به جرأت می توان گفت که هر پیشرفتی از نظام کارآمد و صحیح آموزش و پرورش جوامع نشأت می گیرد و این مهم به عوامل متعددی از جمله تغییر شیوه ها و الگوهای تدریس در جهت استفاده از روش های نوین و فعال بستگی دارد
امروزه، از مهم ترین چالش های یک معلم در کلاس، آموزش مهارت های اجتماعی به دانش آموزان می باشد زیرا اجتماعی کردن صحیح کودکان و آموزش مهارت های لازم به آنان همواره به منزله یکی از اهداف مهم نظام تعلیم و تربیت مطرح بوده است، زیرا رشد اجتماعی در سایه اجتماعی شدن حاصل می شود که نتیجه آن سازگاری و برقراری ارتباط سالم و صحیح کودکان و نوجوانان با اطرافیان است.
مطالعه دقیق، برنامه ریزی اولیه، هدف گذاری صحیح و تلاش مستمر برای آموزش و تقویت آن ضروری است
یکی از مهمترین موضوعاتی که در بحث برنامه درسی و کارایی نظام آموزشی از اهمیت کاربردی برخوردار است و نقش مؤثری ایفا می کند بحث روش های تدریس در آموزش است - هروی کریموی و جدید میلانی، . - 1383 در تدریس به شیوه سنتی یک یا چند دانش آموز می توانند در کلاس اظهار نظر کنند و به شرح و بسط مطالب یادگیری بپردازند ولی زمانی که یادگیرندگان در گروه های کوچک و الگوی یاران به فعالیت یادگیری دست می زنند، همه اعضای گروه فرصت اقدام به یادگیری اثرگذار را پیدا می کنند.
یادگیری از طریق الگوی یاران، یکی از سودمندترین و معمول ترین رویکردهای آموزشی در کشورهای پیشرفته است در این روش آموزشی، با استفاده از استراتژی یادگیری در گروه های کوچک، فراگیران برای دست یابی به هدف مشترک به منظور بهبود توانایی یادگیری خود و سایر اعضای هم گروه تلاش می کنند
آلیس و والن2 با استفاده از این شیوه تدریس، اهداف آموزش به بهترین وجه ممکن از طریق توسعه مهارت های عالی ترذهنی از قبیل استدلال و حل مشکل توسعه نگرش ها و کسب مهارت های بین فردی مثل گوش دادن، سخن گفتن، بحث کردن و رهبری گروه فراهم می گردد
مهارت های اجتماعی به مثابه مهم ترین نشانه سلامت روان، از مباحثی است که در دهه ای اخیر، توجه بسیاری را جلب کرده است. شاید بتوان گفت که مهارت اجتماعی، مهم ترین نشانه سلامت است. متأسفانه فقدان ارتباطات اجتماعی مؤثر می تواند منجر به هیجانات منفی، اضطراب، افسردگی، تنهایی، احساس انزوا و خودپنداره ضعیف شود
در مورد کودکان، اجتماعی شدن فرایندی است که به کمک آن ارزش ها، اعتقادات و معیارهای رفتاری که فرهنگ از آنان انتظار دارد؛ به کودکان آموخته می شود. مدرسه نهادی اجتماعی و نمایانگر فرهنگ یک جامعه است که به کودکان جهانبینی، عادات و رسوم و مهارت ها و دانش خاصی را منتقل می کند
هم چنین میزان پذیرش اجتماعی کودک از سوی همسالان و توانایی برقراری روابط صمیمانه با آن ها از محیط خانوادگی او نشأت می گیرد، اگر والدین صادقانه به کودک محبت کنند و به وی اعتماد کنند، او نیز دوست داشتن دیگران و مورد علاقه ی دیگران بودن را یاد می گیرد
یکی از خصایص مهم کودکانی که از رشد اجتماعی کافی برخوردارند، این است که آن ها واجد مهارت های اجتماعی هستند، به عبارت دیگر می دانند چگونه کنش کنند تا خوشایند دیگران باشند. بسیاری از روان شناسان بر این باورند که رشد ناکافی مهارت های اجتماعی نقش بسزایی در ناکامی و شکست های آتی کودکان دارد. کودکانی که توانایی های ضروری برای کارکردهای بین فردی مؤثر را یاد نگرفته اند؛ پرخاشگر، تندخو و منزوی هستند و مورد تنفر دیگران قرار گرفته و توان همکاری مؤثر با دیگران را ندارند و به شدت در معرض خطرات جسمی، روحی، اخراج از مدرسه و ...می باشند
کیفیت زندگی یکی از مهمترین مؤلفه های مفهوم کلی بهداشت محسوب می شود به گونه ای که امروزه برای تعیین نیازهای حیطه سلامت و ارتقای سطح سلامتی افراد کیفیت زندگی آن ها مورد بررسی قرار می دهند. در دهه اخیر ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی افراد در حیطه های مختلف از جمله خدمات پزشکی، خدمات روانی اجتماعی، خدمات آموزشی و کار درمانگران متداول شده است.
آگاهی از اهمیت ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی افراد در بافت ها و حیطه های گوناگون، خبر ازتغییر جهتی می دهد که مسیر آن از رهیافت صرفا پزشکی به رهیافت نوین تر در زیستی- روانی-اجتماعی است - سلطانی شال و همکاران، . - 1390 والتون - 1973 - 3 کیفیت زندگی در مدرسه را عکس العمل دانش آموزان در برابر کار به ویژه پیامدهای ضروری آن در ارضای نیازهای شغلی و سلامت روحی، تعریف می کند. با استفاده از این تعریف کیفیت زندگی مدرسه بر پیامدهای شخصی، تجربه ی کاری و چگونگی بهبود کار به منظور رفع نیازهای فرد تأکید دارد
مطالعه عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی طی سه دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت قرار گرفته است. یافته های پژوهشی متعددی نشان داده اند که پیشرفت تحصیلی هم از ساختارهای دانش و فرایندهای پردازش اطلاعات تأثیر می پذیرد و هم از عوامل محیطی
بر این اساس پیشرفت تحصیلی تحت تأثیر، متغیرهای به هم وابسته ای مانند نگرش ها و برداشت ها، متغیرهای اقتصادی، تأثیر همسالان و والدین، متغیرهای مربوط به مدرسه و از این قبیل است. بسیاری از این متغیرها مربوط به خانواده و محیط خانه هستند و از این رو تغییر آن ها مشکل و خارج از کنترل محیط آموزشی است. سایر آن ها متغیر های مربوط به دانش آموزاند. مثل برداشت های دانش آموز و نسبت دادن موفقیت و نگرش هایی که می توانند در آینده بر انتخاب رشته ی تحصیلی و فرصت های شغلی دانش آموزان تأثیر بگذارند
با توجه به اهمیت موضوع و مطالب گفته شده هدف این پژوهش تأثیر استفاده از الگوی یاران در یادگیری بر رشد مهارت های اجتماعی، کیفیت زندگی در مدرسه و پیشرفت تحصیلی درس مطالعات اجتماعی دانش آموزان پسر پایه ششم می باشد. بدین منظور فرضیه های زیر تدوین شده است:
-1 استفاده از الگوی یاران در یادگیری بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان پسر پایه ششم تأثیر دارد.
-2 استفاده از الگوی یاران در یادگیری بر کیفیت زندگی در مدرسه دانش آموزان پسر پایه ششم تأثیر دارد.
