مقاله تاثیر مولفه های مدیریت دانش در کارکنان سازمان آموزش و پرورش استان اردبیل

بخشی از مقاله

چکیدههدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود سازمان فراگیرو یادگیری سازمانی - مدیریت دانش - در اداره آموزش و پرورش استان اردبیل میباشد. روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف، تحقیق کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری دادهها، تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی مقطعی میباشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، کلیه کارکنان اداری آموزش و پرورش استان اردبیل بودند، از جامعه آماری به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای، تعداد 240 نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب و دادههای مورد نیاز به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمعآوری گردید. روایی ابزار مورد استفاده با استفاده از نظر متخصصین، و پایابی ابزار نیز با روش ضریب آلفای کرونباخ برابر 80 صدم به دست آمده است. دادههای به دست آمده با استفاده از آزمونهای آماری مناسب - آزمون - T و با نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل دادههای جمعآوری شده حاکی از آن است که استقرار مؤلفههای یادگیری سازمانی، فرهنگ سازمانی بالاتر از حد متوسط قرار دارند. از نتایج این تحقیق میتوان در طراحی سیستم مدیریت دانش در سازمانهای آموزشی استفاده کرد.مقدمهیادگیری سازمانی و سازمان فراگیر یکی از مؤلفه ها و ابعاد و زیر ساخت های مدیریت دانش در سازمان ها می باشد. در جامعه فرا صنعتی امروزه دانش به یک منبع کلیدی اقتصاد تبدیل گردیده است. در رویارویی با رقابتهای جهانی و محیطهای پویا به سازمانها توصیه میشود که برای دسترسی به بازارهای جدید و فناوریهای نوین از تخصص و مهارتهای افرادی با استعدادهای متنوع بهرهگیری کنند. سازمانهای سلسله مراتبی بزرگی که زمانی به لحاظ تسهیلات فیزیکی و زیرساختهای فناوری گسترده خویش رسوخ ناپذیر تلقی میشوند امروزه در پاسخ به بازارهای ناپایدار و نیز برآوردن نیازهای مشتریان، از حیث ارائه سریع کالاها و خدمات، با مشکل مواجه گردیدهاند. بنابر نظر مدیران، برای بقا در محیطهای پیچیده و پویا ضروری است که سازمانها از چابکی و انعطافپذیری لازم برخوردار باشند و نیز در اداره دانش به صورت کارا عمل کنند. معهذا، اکثر مدیران در درک جنبه های عملی مدیریت دانش با چالشهای زیادی روبرو هستند - داونپورت و پروساک1، 1997، ص . - 13 قبل از توضیح مفهوم دانش، لازم است که بین »داده«2 و »اطلاعات«3 که کم و بیش القا کنندهی مفهوم دانش هستند، تفاوت قائل شویم.داده: دادهها اولین سطح از مدیریت دانش را تشکیل میدهند و عبارتند از ارقام، اعداد، نمودارها و نظایر اینها که به خودی خود تولید معنی نمیکنند - بارنی4، 1991،ص. - 100اطلاعات: دومین سطح مدیریت دانش را اطلاعات تشکیل میدهد. اطلاعات دادههای پردازش شده و حقایقی با مفهوم هستند که به توصیف و تعریف دادهها میپردازند. اطلاعات از قرار گرفتن دادهها در یک زمینه یا محیط خاص ایجاد میشود - کیدول5، 2000،ص. - 29دانش: دانش ترکیبی سازمان یافته از دادههاست که با مجموعه ای از قواعد، رویهها و عملیات، آموخته شده از طریق تجربه وتمرین درونسازی شده است. بنابراین، دانش را درک، آگاهی یا شناختی که در طول زمان از طریق مطالعه، تحقیق، مشاهده وتجربه به دست میآید، تعریف کردهاند. دانش تلفیق تفکر با اطلاعات است و در واقع تفسیری فردی از اطلاعات بر پایه تجربیات، مهارتها و توانمندیهای شخصی است - داورپناه،1384،ص. - 21انواع دانش: بحث بر روی طبقه بندی انواع دانش بسیار حائز اهمیت است، زیرا انواع مختلف دانش دارای کاربردهای گوناگونی در مدیریت دانش هستند و همچنین مستلزم به کارگیری مدلهای بخصوص در مدیریت دانش میباشند. یکی از معروفترین طبقه بندی از دانش توسط نوناکا6 انجام گرفته است. در این طبقه بندی دو نوع دانش معرفی می کند که عبارتند از:دانش آشکار: دانشی که عینی بوده و می تواند بصورت رسمی و زبان سیستماتیک بیان شود. نوناکا معتقد است که این نوع دانش مستقل از کارکنان بوده و در سیستم اطلاعات کامپیوتری، کتابها، مستندات سازمانی و نظایر اینها وجود دارد. دانش عینی می تواند درون سازمان یا بیرون سازمان باشد.دانش ضمنی: دانشی که غیر رسمی است و از طریق یادگیری و تجربه عملی کسب می گردد و کدگذاری شده نیست. این دانش، دانش نانوشته سازمان است که بیانگر میزان تجربه و مهارت کارکنان است - ابطحی و صلواتی،1385،ص. - 15لیندر و علوی - 2000 - در طبقه بندی دانش به چهار نوع دانش اشاره کرده اند:دانش ضمنی: در زمینه اقدامات و تجارب افراد می باشد و تشکیل دهنده مدل های ذهنی افراد است. دانش صریح: که در مقایسه با دانش ضمنی عمومیت بیشتری دارد و به راحتی قابل انتقال است. دانش فردی: که در وجود فرد نهفته است و ریشه در اقدامات فردی دارد.مدیریت دانش به عنوان یک روش برای کنترل و هدایت دارائیهای دانشی مشهود و به خصوص نامشهود سازمان شناخته میشود، به نحوی که با بکارگیری دانش داخل و خارج سازمان، تولید دانش، ارزشآفرینی، نوآوری و بهبود را در سازمان تسهیل نماید - ونرام2000 4، به نقل از اخوان و باقری، 1389، ص . - 16در سالهای اخیر، سازمانها و شرکتهای مختلف، پیوستن به روند دانش را آغاز کردهاند و مفاهیم جدیدی، مانند: کار دانشی، دانشکار - دانشگر - ، مدیریت دانش، و سازمانهای دانشی، خبر از شدت یافتن این روند میدهند. پیتر دراکر1، با به کارگیری این واژگان، خبر از ایجاد نوع جدیدی از سازمانها میدهد که در آنجا به جای قدرت بازو، قدرت ذهن حاکمیت دارد. بر اساس این نظریه، در آینده جوامعی میتوانند انتظار توسعه و پیشرفت را داشته باشند که از دانش بیشتری برخوردار باشند. به این ترتیب برخورداری از منابع طبیعی نمیتواند به اندازه دانش، مهم باشد. سازمان دانشی به توانمندیهایی دست مییابد که قادر است از نیروی اندک، قدرتی عظیم بسازد - ابطحی و صلواتی، 1385، ص . - 3 مدیریت دانش فرایندی است که به سازمان کمک میکند تا اطلاعات و دانشهای مهمی را که در سازمان به طور معمول به صورت سازماندهی نشده وجود دارند، شناسایی، انتخاب، سازماندهی، و منتشر نمایند. این امر سازمان را برای حل مسائل یادگیری، برنامهریزی راهبردی و تصمیم گیری پویا به صورت کارا و اثربخش قادر میسازد - گوپتا2 و همکاران، 2000، ص . - 17جهان امروزی عصری را تجربه میکند که در آن دانش یک کالای اساسی است و جریانهای دانش به عنوان مهمترین عامل در اقتصاد مورد توجه قرار گرفتهاند - حمیدی زاده، 1387، ص . - 31 مدیریت دانش در پی ایجاد ارزش از طریق داراییهای نامحسوس سازمان می باشد. بسیاری از سازمانها برای تسهیل در فرایند به اشتراکگذاری و ادغام دانش به طراحی سیستمهای مبتنی بر رایانه میپردازند . باید توجه داشت که برای این کار تنها استفاده از تکنولوژیهای رایانهای در مدیریت دانش کافی نمی باشد، کاربران سیستم مدیریت دانش می دانند که کارکنان و فرهنگ کار ، دیگر عوامل تعیین کننده در موفقیت یا شکست اجرای سیستم مدیریت دانش محسوب میشوند. توجه به ورودیهایی چون توجه، انگیزه، تعهد، خلاقیت، نوآوری برای توضیح مناسب خروجیهای عملکرد سازمان ضروری است. اما اغلب مدیران در فهم جنبه های عملی مدیریت دانش با چالش های مختلفی روبرو هستند - شریف زاده و بودلایی،1387،ص. - 271امروزه سازمانها به منظور استفاده از دانش باید به سرعت در فعالیتهای مربوط به مدیریت دانش موازنه ایجاد کنند. عموماًٌ برقراری چنین موازنهای نیازمند ایجاد تغییرات در فرهنگ سازمان، فنون و فناوریهای سازمان است. همچنین سازمانها به منظور هدایت دانش فردی در جهت اهداف سازمانی باید محیطی برای اشتراک، انتقال و تبادل دانش در میان اعضاء به وجود آورند و افراد را در جهت توسعه تعاملی منطقی بین کارکردها هدایت نمایند - نوناکا و تاکیوچی3، 1998، ص . - 38در کشورهای توسعه یافته، استقرار مدیریت دانش از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است. شواهد نشان میدهد که سازمان-های ما در زمینهی مدیریت دانش در وضعیت مطلوبی به سر نمیبرند، در واقع شکاف عمیقی بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب به چشم میخورد. کشور ما نیز باید همچون سایر کشورهای خواهان توسعه و پیشرفت، در زمینهی مدیریت دانش گامهای استواری بردارد و باید آگاهی داشته باشد که غفلت از آن موجب عقبماندگی و توسعهنیافتگی خواهد شد - قورچیان و لاهیجانیان، 1385، ص . - 14نتایج تحقیق بابازاده - 1386 - نیز حاکی از آن است که در عنصر ساختار سازمانی برای هیچ کدام از فرآیندهای مدیریت دانش - تولید، سازماندهی، نشر، کاربرد - قابلیت لازم وجود ندارد. در عنصر فرهنگ سازمانی به استثناء نشر دانش برای فرآیندهای دیگر، شرایط مطلوب نیست. در عنصر فناوری اطلاعات به استثناء سازماندهی، برای فرایندهای دیگر قابلیت لازم وجود دارد. در عنصر منابع انسانی شرایط برای تمامی فرآیندها مطلوب میباشد.نتایج تحقیق تقی زاده - 1388 - نیز نشان داده است که خلاقیت و مدیریت دانش بر روی بالندگی سازمانی تأثیر مثبت و معنیداری دارند. همچنین رابطه خطی به دست آمده نشان میدهد که تأثیر مدیریت دانش بر بالندگی سازمانی بیشتر از خلاقیت میباشد.