بخشی از مقاله
چکیده
دوران کودکی از مهمترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت فرد پایهریزی شده و شکل میگیرد. اختلالهای یادگیری در کودکان، پیوند بین والدین و کودک را دستخوش تغییر مینماید. به دلیل نقش محوری مادر در تحول روانی و عاطفی کودک، سلامت روانی مادر از بنیادیترین عوامل شکلدهی مناسب شخصیت کودک است. پژوهش های انجام شده در بسیاری از کشورها ثابت کردند که تفاوت های فرهنگی در شکل گیری سبک های فرزند پروری متفاوت نقش دارد. بنابراین پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش مهارتهای مدیریت کودک به والدین با توجه به فرهنگ ایرانی بر تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان دارای اختلالهای یادگیری بود.
روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش 200 نفر مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال یادگیری در مرکز اختلالهای یادگیری توانا شهرستان قائمشهر در سال 1394 بودند، که با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس، 26 نفر از مادران کودکان دارای اختلالهای یادگیری در مرکز اختلالهای یادگیری توانا شهرستان قائمشهر انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند 13 - نفر در هر گروه - . گروه آزمایش به مدت ده جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش مهارتهای مدیریت کودک قرار گرفت، درحالیکه گروه کنترل مداخلهای دریافت نکرد. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و همکاران - 2001 - استفاده شد. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS22 و روش آماری تحلیل کوواریانس انجام شد.
نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مهارتهای مدیریت کودک به والدین با توجه به فرهنگ ایرانی بر تنظیم شناختی هیجان مادران کودکان دارای اختلالهای یادگیری مؤثر بوده است . - p<0/001 -
بنابراین با توجه به نقشی که عوامل فرهنگی در روابط بین مادر و کودک دارد، برنامههای آموزشی مدیریت کودک به والدین با توجه به فرهنگ ایرانی میتوانند به چارچوب برنامههای مداخلهای موجود در زمینه درمانهای مبتنی بر پردازش شناختی اطلاعات هیجانی و تنظیم هیجانات در مادران کودکان دارای اختلالهای یادگیری بیفزایند.
واژگان کلیدی: آموزش مدیریت کودک به والدین، تنظیم شناختی هیجان، اختلال های یادگیری.
مقدمه
دوران کودکی از مهمترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل میگیرد. همهی والدین از اینکه فرزندانشان چگونه باید باشند یا چه آگاهی هایی داشته باشند، کدام ارزش اخلاقی و معیارهای رفتاری را باید در فرآیند رشد بیاموزند آشکارا یا تلویحاً تصوری آرمانی دارند - عابدی، . - 1392 والدین برای سوق دادن فرزندان خود بهسوی این اهداف راهبردهای بسیاری را میآزمایند - گنجی، محمدی و تبریزیان، . - 1391 اختلالهای یادگیری1 در کودکان، پیوند بین والدین و کودک را دستخوش تغییر مینماید زیرا والدینی که کودک دارای اختلال یادگیری دارند، دچار مشکلات فراوانی میشوند و این موضوع رابطهی مراقبتی و صمیمانه والد- فرزندی را دستخوش مشکلات زیادی می کند - فرامرزی و همکاران، . - 1392 کودکان مبتلا به اختلال یادگیری گروهی از کودکان استثنایی هستندکه ظاهر طبیعی و هوشبهری بهنجار و گاه بالاتر دارند، این کودکان ممکن است در چند درس و یا فقط در یک درس مشکل داشته باشند - صدیقی ارفعی و همکاران، . - 1391 اختلال های یادگیری به گروه ناهماهنگی از اختلال هاگفته می شود که دارای مشخصههایی نظیر دشواری در فراگیری و کارکرد گوش دادن، حرف زدن، خواندن، نوشتن و محاسبه هستند - نریمانی و همکاران، . - 1392 اختلال یادگیری خاص2 شامل ملاکهای تشخیصی چهارگانه که عبارت است از: مشکلات یادگیری و استفاده از مهارتهای تحصیلی با وجود حداقل یکی از نشانه های خواندن بی دقت یا آهسته، مشکل در درک معانی، هجی کردن، بیان نوشتاری، مشکل در تسلط بر معنی و یا محاسبه اعداد و همچنین استدلال ریاضی حداقل به مدت 6 ماه، مهارتهای تحصیلی به میزان چشمگیری زیر حدی هستند که از سن زمانی فرد انتظار میرود، این اختلالها در طول سالهای دبستانی شروع میشوند، این مشکلات با ناتوانی عقلانی، تیزی بینایی و شنوایی، اختلالات روانی و ناملایمات روانی، اجتماعی بهتر توجیه نمیشوند - انجمن روان پزشکی آمریکا، ترجمه سید محمدی، . - 1393
به دلیل نقش محوری مادر در تحول روانی و عاطفی کودک، سلامت روانی مادر از بنیادی ترین عوامل شکلدهی مناسب شخصیت کودک است. مادر بهعنوان رکن تربیتی خانواده، بیشترین موقعیتها و تعامل با کودک را تجربه میکند. مورفی - 2007 - 3 معتقد است آموزش مادران علاوه بر سودمندی فردی و ایجاد فضایی مطلوب در خانواده، در الگودهی رفتارهای مورد قبول اجتماعی به کودکان نیز مؤثر است - شکوهی یکتا و همکاران، . - 1391متخصصان برای پیشگیری از مشکلات شایع دوران کودکی یا پیشگیری از تشدید آنها سعی کردهاند والدین را با رشد کودک و فنون مدیریت رفتار کودک آشنا کنند - عابدی، . - 1392 برنامههای آموزش والدین روزبهروز متداولتر میشوند و روان شناسان میتوانند با اجرا کردن این برنامهها نقش مهمی در این خصوص ایفا کنند. در نگاه کلی، برنامهای آموزش والدین عمدتاً بر درمان رفتار ناسازگارانه کودکان متمرکز است. در این برنامهها والدین هستند که باید برنامه ها را اجرا کنند یا رفتار خود و محیط را تغییر دهند تا فرزندانشان مهارتهای جدید را بهتر یاد بگیرند و رفتارهای منفی را راحتتر کنترل کنند - عابدی، . - 1392
آموزش مهارت های مدیریت کودک به والدین4، یکی از درمانهای تکنیکی مؤثر و کارآمد برای کودکان و والدینشان است که در طول این سالها مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته است - گلدینگ5، - 2000 و دارای نتایج گسترده رضایتبخش در مورد کودکان با اختلالات گوناگون است. آموزش مدیریت والدین برنامهای مداخلهای برای آموزش والدین در راستای مدیریت مؤثر بر مشکلات رفتاری کودکان است - ملیکن6 و کاتز7، . - 2013در این نوع از مداخلات، والدین بهعنوان عامل اصلی تغییر رفتار کودک در نظر
