بخشی از مقاله
چکیده
تأثیر معماری و محیط بر روان و روحیات انسانی و کنترل احساسات درونی آدمی به عنوان مقوله ای مهم و مؤثر همیشه مدنظر بوده است. اما عدم گستردگی اطلاعات در این زمینه و عدم پیگیری معماران در این راستا سبب شده بیشتر مواقع این رابطه مجهول و بی پاسخ بماند. از جمله فضاهایی که در طراحی و محیط آن باید اصول و ضوابط معماری به صورت خاص رعایت شود خانه سالمندان می باشد .
خانه سالمندان محلی است که قشری خاص از انسانها مدت زمان بسیار زیادی را در آن می گذرانند، خانه ای که فرد با خصوصیات و روحیات خاص در آن قرار می گیرد خانه ای که فرد بیشتر از یک خانه معمولی در آن اوقات خود را می گذراند. از آنجا که به دنبال رشد بهداشت و استانداردهای زندگی و بالا رفتن شاخص امید به زندگی در همه جهان،در چند دهه اخیر شاهد افزایش جمعیت سالمندان بوده ایم، سالمند شدن جمعیت کمبود نیروی پرستاری و مراقبت را به همراه دارد و تغییرات فرهنگ و سبک زندگی و تغییر شکل خانواده ها ،تاثیر ویژگیهای دوره سالمندی را که همراه با از دست دادن های متعدد مادی و معنوی است،را تشدید کرده است .
لذا در این تحقیق به بررسی تاثیر و نقش کاربرد رنگ و همچنین اثراتی که روانشناسی محیطی می تواند بر روحیه سالمندان بگذارد پرداخته میشود . تا به این وسیله بتوان شاخص های لازم برای مناسب سازی فضاها و محیطی مناسب و دوستدار سالمند ایجاد کرد .
مقدمه
در سالهای اخیر با افزایش امکانات بهداشتی و پزشکی، طول عمر افراد جامعه افزایش یافته است که انتظار می رود جامعه سالمندان نیز با گسترش روز افزونی مواجه شوند. تعداد زیادی از سالمندان که در مراکز نگهداری یا منازل هستند، در انجام دادن مهارتهای روزمره زندگی از جمله مراقبت از خود، مشکل دارند . پدیده سالمندی با همه ابعاد روانی، اجتماعی، فرهنگی از جمله مسایل جدی برای خانواده ها ، در کشورهای در حال توسعه می باشد در اغلب جوامع امروزه سالمندان راهی سرای سالمندان می شوند و این مسأله پیامد نامطلوبی برای سلامت روانی و جسمانی سالمندان داشته است، امروزهتقریباً % 40 از جمعیت بستری بیمارستان های روانی را سالمندان تشکیل می دهند
لذا خلق و احترام فضایی در خانه های سالمندان- اگر حتی برای سالمندان با خصوصیات و کاستی های جسمی خاص تعبیه شود، غیر از توجه به خصوصیات آنان با تعریف بجا و درست فضاها، توجه به مخاطب به عنوان عنصر اصلی و مؤثر بر فضاها، توجه به نیازهای او و سعی در تأمین شرایط بهینه برای وی است. که مزایای آن آرامش، احساس امنیت و برگشت احساسات نابود شده و صدمه دیده در اوست و تغییر تلقی فرد و جامعه از این مکان هاست . لذا سعی می شود ارتباط انسان در برهه ای از زندگی خود - سالمند - با محلی خاص که در آن قرار گرفته - خانه سالمندان - در راستای شناخت رابطه معماری و تاثیر رنگ و محیط با روان فرد و حد تأثیر آن بر فرد بررسی شود
-1-1سوال تحقیق :
-1 چگونه رنگ ها و روان شناسی محیط می توانند در طراحی خانه سالمندان تاثیر گذار باشد؟
-2-1اهداف تحقیق :
رنگ ها بر روحیه و روان سالمندان تاثیر می گذارند ارتباط با محیط پیرامون می تواند بر روحیات سالمندان اثر گذار باشد
-3-1روش تحقیق :
تحقیق حاضر با روش کیفی بر اساس برداشتهای میدانی و مطالعات کتابخانه ای می باشد..تا تاثیر و نقش رنگ ها و روانشناسی محیط - ارتباط سالمندان با محیط پیرامون - بررسی شود.
-2مبانی نظری :
-1-2 تعریف سالمند :
سالمند به فردی اطلاق میشود که سن وی از 66 سال گذشته باشد، این فرد یا در آغاز دوره بازنشستگی است یا سالهای پایانی اشتغال را سپری میکند. آمار موجود در باره جمعیت سالمند کشور تا حدودی مغشوش است اما میتوان گفت در سالهای اخیر با افزایش سطح کیفی زندگی، افزایش بهداشت و دسترسی به درمان بر شمار سالمندان افزوده شده است به طوری که امید آن میرود طی 15 تا 26 سال آینده شمار سالمندان کشور تا حدود نه میلیون نفر افزایش یابد. افزایش این گروه سنی در کشورمان علاوه بر اینکه نوید دهنده بهبود شرایط زندگی است، توجه مسئولان مربوط به سلامت و امنیت سالمندان را الزامی میکند
-2-2 رنگ :
تعریف رنگ در لغت نامه دهخدا - اثر مخصوصی که در چشم از انعکاس اشعه نور در روی اجسام پدید آید بیان شده است
-3-2 تعریف محیط :
محیط از یک سو عبارت است از فضای در برگیرنده انسان و سایر موجودات و از جانب دیگر می توان آن را فضای محدود محسوس برای انسان دانست . به این ترتیب محیط مورد نظر افراد مختلف متفاوتخواهد بود
-4-2ماهیت روانشناسی محیطی:
روان شناسی محیطی زیر مجموعه ای از علوم رفتاری است . علوم رفتاری علاوه بر روان شناسی شامل دانش هایی چون انسان شناسی ، جامعه شناسی و حتی علوم سیاسی و اقتصاد است . به این دلیل است که تعدادی از پژوهشگران مطالعه انسان در محیط را در قالب الگوی مطالعه زیست محیط - رفتار بیشتر ترجیح می دهند اما به هر حال ، روان شناسی محیطی به عنوان شاخه ای از روان شناسی که معماران نیز سهم عمده ای در ارائه و توسعه آن داشته اند به مطالعه رفتارهای انسان در رابطه با سکونتگاه هایش می پردازد . لذا این دانش نوین به نام های دیگری مانند ارتباط انسان - محیط ، جامعه شناسی محیطی و بوم شناسی انسانی نیز شناخته می شود.
روان شناسی محیطی رابطه انسان با محیط کالبدی و تاثیرات این دو بر یکدیگر را به گونه ای مورد بررسی قرار می دهد که ارزش ها نگرش ها و احتیاج های او مورد توجه قرار گیرد و به موضوعاتی که در تشریح رفتارهای مردم نقش اساسی دارند مانند ادراک ، شناخت و رفتارهای فضایی به پردازد . لذا روان شناسی محیطی به مطالعه تجربه فردی و جمعی مردم از مکان ها نیز که از نوع رفتارهای بنیادین انسان می باشد ،علاقه مند است
-3 رنگ در معماری داخلی :
معماران و طراحان داخلی به هنگام طراحی، ساختمان را از نظر فرام، فضا،نور، رنگ، بافت مورد بررسی قرار می دهند، اما متأسفانه یکی از اجزایی که کمتر مورد توجه قرار می گیرد رنگ است. برای اینکه تاثیرات رنگ از همان ابتدا مشخص شود، باید انرا به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده از همان اغاز انتخاب نمود، نه اینکه بعداز اتمام طراحی، مبادرت به انتخاب آن کرد. لازم نیست که طراحی رنگ، چیزی به هزینه های ساخت و ساز و یا تعمیرات اضافه کند. باید برای کار در پیش رو برنامه ریزی کنیم. بهترین راه این است که رنگ های نقاشی و سایر مصالح را به عنوان ترکیب ساده رنگ در نظر بگیریم. موفق ترین طراحی رنگ در فضای داخلی باید در خور اهداف طراحی باشد و به ان واکنش نشان دهد. تناسب و تاثیر گذاری رنگ بر روند طراحی شامل موارد زیر است:
هماهنگی با محیط جلب توجه
تعدیل کردن فضا از نظر کوچک و بزرگ جلوه دادن ان تفکیک کردن و محدود کردن فضا جداسازی و تعریف فضا همسان و همگون کردن بافت فضا
-1-3 روانشناسی رنگ برای سالمندان:
رنگ برای سالمندان نیز در روانشناسی از اهمیت بالایی برخوردار است. رنگ ها دارای معانی و مفاهیم مختلفی هستند . این واقعیت که رنگ بر روی روان ،تفکر و شخصیت فرد اثر گذار است امری اجتناب ناپذیر است که باید مورد توجه قرار گیرد. تأثیر رنگ بر روی سالمندان نیز امری اجتناب ناپذیر است .از روی رنگ ها و حس ایجادی آن ها در فرد می توان به برخی از شرایط و روحیات فرد پی برد که شاید نتوان به شکل مستقیم این اطلاعات را به دست آورد.
با توجه به روانشناسی رنگ ها می توان از آن ها در محل زندگی فرد استفاده کرد و شرایط آرامش و ایمن را برای سالمند به وجود آورد. رنگ های مورد استفاده در دکوراسیون فضای زندگی سالمند می بایست شاد ،امید وار کننده ،. انرژی بخش باشد .از آنجا که کهولت سن ،عوارض روحی را نیز به دنبال دارد در محیط زندگی سالمند از رنگ های شاد در قالب پرده ،رومبلی ،رو تختی و ملحفه استفاده کنید . یکی دیگر از کاربردهای رنگ زرد خاصیت درمانی آن برای کاهش دردهای مفصلی و التهاب ناشی از بیماری روماتیسم است. سالمندانی که به این بیماری مبتلا هستند می توانند از رنگ زرد در دکوراسیون اتاقشان بیشتر استفاده کنند. آنها می توانند از پرده زرد، آباژور زردرنگ یا حتی کاشی هایی به رنگ زرد برای تزیین اتاق خود استفاده کنند.
