بخشی از مقاله
چکیده
رنگ به عنوان یکی از عناصر تلطیفکننده محیط، میتواند تاثیرات بسیاری در هویتبخشی و خوانایی محیط به وجودآورد. باید توجه داشت. رنگها به دلیل کارکردهای ارگونومیکی و ارتباط مستقیمی که با احساسات و عواطف انسانی برقرارمیکند، نقش مهمی در تزئین ادوات و فضاهای شهری دارند. به کارگیری هوشمندانه این خواص در راستای تلطیف فضاها و ایجاد و القای آرامش بصری به مخاطبان شهر وظیفه و هنر مدیریت امروزه جوامع بشری تلقی میگردد .
رنگها از زبان احساسات ما هستند و میتوانند زندگی شهری را سر زنده کنند. همچنین رنگها از ارکان مهم بیان هویت و خوانایی شهرها به شمار می-روند. رنگ علاوه بر اینکه بیان احساس ماست، بیان احساس شهر هم هست، رنگها میتوانند زندگی شهری را سرزنده و شاد یا غمگین و سرد نشان دهند. همچنین بهکارگیری رنگهای مناسب باعث برجستهکردن زیباییهای شهر یا در جایی باعث پنهانسازی عیوب طراحی میشود. با این توصیف، در این مقاله قصد داریم تا ضمن بیان تاریخچه و خواص رنگها به بحث روانشناسی رنگ و کاربرد آن در شهر بپردازیم و در نهایت شهر را به سمت و سوی راهکار "طرح جامع رنگ در شهر" با توجه به به اقلیم و فرهنگ، سوق دهیم.
مقدمه
اکثر شهرهای ما به لحاظ بصری و منظر عمومی دارای اغتشاشات و بینظمیهای فراوانی هستند و با کمی دقت میتوان وجود این بینظمیها را در تمام نقاط و سیمای شهر احساس کرد. عوامل متعددی مانند آلودگی هوا، ضعف تجهیز اصولی و مناسب در مبلمان شهری، وجود عناصر ناقص زیبایی و خوانایی محیط، رنگآمیزیهای غیراصولی و سلیقهای عناصر محیطیو … در بهوجودآوردن این اغتشاشات نقش ویژهای ایفا میکنند .
رنگ به عنوان یکی از مهمترین عناصر بصری میتواند نمودی فعال و تاثیرگذار در منظر عمومی یک شهر داشته باشد با این همه ضوابط و اصول مرتبط با کاربرد رنگ در شهرها مدون نشده و این بخش از زیباسازی شهرها بر پایه سلیقه های مدیران و کارشناسان هدایت می شود. در این مقاله به بررسی اصول و عوامل روانی رنگها به صورت کاربردی در یک چهارچوب فضایی نگریسته شده است و سعی شده ضن آشنایی با مفاهیم اولیه رنگ، به ارتباط آن با انسان و شهر نیز پرداخته شود.
روش تحقیق
با توجه به ماهیت موضوع و هدف پژوهش، رویکرد حاکم بر فضای تحقیق "توصیفی- تحلیلی" است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به روش اسنادی از طریق مجلات، کتب مرتبط با موضوع و وبگاه های اینترنتی به دست آمده است. در ادامه به بررسی و شناخت ضرورت های توجه به مقوله رنگ درشهرها پرداخته شده است.
-1تاریخچه رنگ
یکی از نخستین آثار ثبت شده از نیروی جادویی رنگها را میتوان در غارهای لاسکاس1 و آلتی مارا2 مشاهده کرد . نقاشان این تصاویر، نقاشی های خود را با دست ترسیم نموده و با استفاده از سادهترین رنگهای طبیعی همچون سنگ آهن قرمز و زرد، منگنز و گل سیاه که در کف غارها در دسترس بود، تنوع قابل ملاحظهای از رنگها رادر هنر خود بهکار بگیرند. انسان های ماقبل تاریخ با مشاهده دگرگونی رنگهای طبیعت خیلی زود به اهمیت رنگها پی بردند، کشیدن تصاویر در غارها، در میان جوامع قبیلهای جایش را به خودآرایی برسطح بدن داد. اعضای هر قبیله تمامی اعضا سطح بدنشان را مطابق با طرح بخصوصی رنگ آمیزی می-کردند تا موقعیت خاص خود را در جامعه نشان دهند. رنگ بدن و شیوه خودآرایی نشانگر هویت و تعلق هر فرد به جامعهای خاص بود و در عین حال موقعیت او را در میان سایر اعضا تعیین میکرد و درست به مثابه مدلهای خاص لباس - لباسهای متحدالشکل افراد پلیس و پزشکان و غیره - عمل میکردند.
-2 تئوری رنگ
مشاهده و فعل و انفعالات بصری، عکس العمل های مغناطیسی شیمیایی را در چشم بهوجود میآورد که همراه با آنها جریاناتی در قلمرو روانی انسان به وقوع میپیوندد. چنین واکنشهایی که بعد از مشاهده رنگ اتفاق میافتد در قسمت درونی انسان و در روی مناطق روانی تاثیر میگذارد. بنابراین علت عمده تاثیرات عصبی و ذهنی »مشاهده« است.
گوته3 در باب زیباییشناسی و فعل و انفعالات رنگی، مطالبی گفته که تجزیه و تحلیل دقیق آنها برای هنرمندان رنگشناس بسیار با ارزش است. کیست که به اثر عمیق رنگها برروی انسان تردید داشته باشد، خواه آگاهانه و خواه بی خبر. بدون شک رنگها اثرات عمیقی در روی سلسه اعصاب و حالات روانی دارد. رنگ آبی تیره دریاها و کوهستان هایی که در فاصلهای دور قرار دارند ما را فریفته خود می سازند و به وجد میآورد،ولی اگر با همان رنگ آبی اطاق را رنگ کنیم، مرموز و بی روح و هراس انگیز خواهد بود . انعکاس رنگ آبی بر روی پوست، آن را رنگ پریده و همچون رنگ مرده درمیآورد.
در تاریکی شب رنگ نئونهای آبی رنگ، بسیار جالب و فریبنده است. این فریبندگی به علت زمینه سیاه و تاریک آنها است و زمانی که با رنگهای قرمز و زرد دست به دست هم دهند روح و جلوه مییابند. رنگ آبی آسمان آفتابی اثری فعال و جان بخش دارد، در حالی که رنگ آبی مهتابی با اثری آرام، مقاومت را از بین میبرد و دلتنگی و رکود را با حالتی آرام بر جای میگذارد.
قرمزی چهره دلالت بر خشم، غضب، طغیان، هیجان و تب دارد. اگر چه رنگهای آبی، سبز و یا زرد به صورت خالص نشانی از بیماری ندارند، اما همین رنگها در صورتیکه به انسان بتابد، به آن حالتی بیمارگونه می-دهد . قرمزی آسمان علامت طغیان و هجوم هوای متلاطم و آسمان آبی، سبز و زرد ، نوید آرامش و هوای باز را میدهد.
روی همین پایه و اساس و تجربیات حاصله از طبیعت، ارائه فرمولهای ساده در مورد معانی و محتوی رنگها غیر ممکن است. کسانی که نسبت به رنگها حساس تر و نکته بین هستند، قادرند هر یک از درجات رنگ مایهها را به دقت ببینند و رنگ های هم پایه را در تصویری رنگارنگ بشناسند، بدون آنکه به شیئی توجهی کنند. پس هر فردی از نظرگاه خود رنگ را میبیند و نسبت به میزان آشنایی و حساسیت خود آنها را ارزیابی میکند. - حلیمی و ایتن، - 2011
-1-2 رنگ زرد
زرد سمبل عقل و خرد و رنگ غالب شبکه خورشیدی است. این مرکز انرژی سیستم گوارش را کنترل نموده و از طریق فعالیت زدایشی خود بر کبد و روده ها به تصفیه بدن کمک میکند. - فرجی، وایلز، . - 1996 زرد، روشنترین رنگ بین کلیه تهرنگهاست و زمانی که با رنگ های خاکستری، سیاه و بنفش مخلوط شود، تمام خصوصیاتش را از دست میدهد. زرد تراکمی است از سفیدی. به طور کلی رنگ زرد، نشان روشنی و نور است. از نظر مردم عادی »دیدن نور « تحقق واقعیتی است که قبلا پنهان بوده است. وقتی گفته میشود که فلانی »روشن« است، این نشانه هوش و آگاهی او است. بنابراین رنگ زرد، روشنترین رنگها است. از لحاظ سمبلیک با فهم و دانایی ارنباط دارد و نشان دانش و معرفت است.
-2-2 رنگ سبز
رنگ سبز در میانه طیف و به دور از انتهای گرم و سرد قرار دارد. سبز رنگ تعادل، توازن و همدلی است و رنگ غالب چاکرای قلب میباشد. وجود رنگهای سبز روشن درخشان سمبل صفات نیکو، رنگ سبز کمرنگ نشانه سعادت و موفقبت، سبز معتدل نماینده تطابق و انعطافپذیری، سبز روشن نشانگر همدلی و سبز زیتونی بیانگر خیانت و دورویی میباشد. رنگ سبز با دارا بودن خواص ضدعفونی در درمان عفونتها به کار میرود. رنگ سبز بدن را از سموم پاک کرده، انرژیهای مثبت و منفی آن را متعادل میسازد. از طرفی باعث هماهنگی جسم، ذهن و روح میگردد. هنگامی که این سه بعد از بدن در تعادل و هماهنگی با یکدیگر قرار گیرند، کلیت فرد به وقوع میپیوندد.
-3-2 رنگ آبی
آبی، رنگ غالب است و در انتهای سرد طیف جای دارد. رنگ آبی سمبل الهام، ایثار،صلح و آرامش است. رنگی بسیار مطلوب برای تعمق، مراقبه و مکانهای شفاست. رنگ آبی خالص پررنگ نشانه احساسات ناب مذهبی، آبی رنگ پریده اثیری نشانه ایثار
