بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی تأثیر تغذیه کنجاله پنبهدانه تخمیری و خام - تخمیر نشده - بر وزن اندامهای داخلی و اجزای لاشه جوجههای گوشتی، آزمایشی با استفاده از 300 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس 308 در قالب طرحیکاملاً تصادفی با پنج تیمار و پنج تکرار و تعداد دوازده قطعه جوجه در هر تکرار به مدت 42 روز اجرا شد. تیمار اول، با جیره بر پایه ذرت-کنجاله سویا - شاهد - و تیمارهای دو، سه، چهار و پنج به ترتیب با جیرههای حاوی 10 یا 20 درصد کنجاله پنبهدانه خام و یا تخمیری تغذیه شدند.
تخمیر کنجاله پنبهدانه با کشت مخلوط مایع حاوی باسیلوس سابتیلیس، آسپرژیلوس نایجر و آسپرژیلوس اوریزا سبب کاهش 88/30 درصدی میزان گوسیپول آزاد کنجاله پنبهدانه گردید. اثر تیمارهای آزمایشی بر وزن برخی از ترکیبات لاشه جوجههای گوشتی معنیدار بود. تیمارهای حاوی کنجاله پنبهدانه تخمیری ضمن تأثیر بر وزن لاشه، سینه و ران، باعث پایین آمدن وزن چربی محوطه بطنی در مقایسه با تیمارهای حاوی کنجاله پنبهدانه خام شد - P 0 / 05 - و حتی مقدار چربی محوطه بطنی در پرندگان تغذیه شده با جیره حاوی کنجاله پنبهدانه تخمیری نسبت به پرندگان تغذیه شده با جیره شاهد کمتر بود
با توجه به نتایج این آزمایش میتوان اذعان داشت که استفاده از کنجاله پنبهدانه تخمیری در مقایسه با کنجاله پنبهدانه خام از طریق کاهش چربی محوطه بطنی سبب بهبود کیفیت لاشه جوجههای گوشتی میگردد.
-1مقدمه
کنجاله سویا به عنوان یک منبع پروتئینی مناسب در تغذیه طیور میباشد. اما، در سالهای اخیر قیمت بالای کنجاله سویا، مرغداران را به استفاده از جایگزینهای ارزانتر برای این منبع پروتئنی به خود معطوف کرده است. کنجاله پنبهدانه یک محصول فرعی از صنعت روغنکشی دانههای پنبه بوده و به عنوان یکی از مهمترین منابع پروتئین گیاهی میباشد که در تغذیه طیور میتوان آن را تا حدودی جایگزین کنجاله سویا نمود
استفاده از این ماده خوراکی در تغذیه حیوانات علیرغم ترکیب پروتئینی مناسب آن به دلیل وجود ترکیبات ضد تغذیهای متنوع آن مانند گوسیپول آزاد، اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید، فیبر خام و پایین بودن قابلیت هضم پروتئین آن محدود میباشد
اما نگرانی اصلی در هنگام استفاده از این منبع پروتئینی در جیره حیوانات بهویژه تک معدهایها، میزان گوسیپول آن میباشد. گوسیپول یک ترکیب پلی فنولیک دی آلدئید زردرنگی میباشد که در غدد رنگدانهای ساقه و برگ گیاه پنبه، جهت محافظت گیاه در برابر حمله آفات و حشرات یافت میشود - کنار، . - 2006 گوسیپول به دو فرم آزاد و متصل به سایر اجزا مشاهده می-شود که فرم آزاد آن به دلیل داشتن گروههای فنولی و آلدئیدی، بسیار فعال بوده و برای تک معدهایها سمی میباشد.
در طی روغن-کشی، گوسیپول با گروه اپسیلون آمین آزاد اسیدهای آمینه ضروری، بخصوص لیزین، باند شده و سبب تغییر ماهیت طبیعی پروتئین میگردد و به این ترتیب ارزش تغذیهای پروتئین و بازده استفاده از آن را کاهش میدهد و در نتیجه قابلیت دسترسی لیزین آن برای پرندگان کاهش مییابد - هی و همکاران، . - 2015 همچنین گوسیپول از طریق ممانعت عمل پپسین و تریپسین در لوله گوارش، قابلیت هضم پروتئین را کاهش میدهد
مطالعات حاکی از آن است که گوسیپول آزاد سبب کاهش عملکرد رشد و افزایش مرگ و میر جوجههای گوشتی میشود بنابراین در صورت حذف یا کاهش گوسیپول آزاد کنجاله پنبهدانه میتوان از آن بدون مشکل در جیره طیور استفاده نمود.
روشهای زیادی برای کاهش اثرات مضر گوسیپول و استفاده بیشتر و بهینه کنجاله پنبهدانه در تغذیه طیور معرفی و آزمون شده است که میتوان به روشهای شیمیایی، فیزیکی و بیوتکنولوژی اشاره کرد. با این حال، در کارآیی و اثر بخشی این روشها تردیدهایی وجود دارد. به عنوان مثال در روش بیوتکنولوژی اگرچه پنبهدانههای عاری از گوسیپول تولید میشود ولی به دلیل بازدهی پایین و آسیبپذیر بودن در برابر حشرات، کشت آن اندک میباشد.
مکمل سازی آهن در جیره میتواند اثرات منفی گوسیپول آزاد را تخفیف دهد اما متأسفانه به دلیل هزینهبر بودن و مشکلات مربوط به وجود فلزات سنگین در فضولات موجب کاهش قابلیت زیستفراهمی فسفر می-گردد - گیلانی و همکاران، . - 2013 با استفاده از حلالهای آلی میزان گوسیپول آزاد کنجاله پنبهدانه کاهش مییابد. اما این روش ازنظر اقتصادی مقرون بهصرفه نیست. پختن و اتوکلاو کردن کنجاله پنبهدانه، سبب آزاد شدن گوسیپول و ترکیب شدن آن با پروتئین-های محلول و اسیدهای آمینه میشود که سبب کاهش ارزش غذایی کنجاله پنبهدانه میگردد - ناگالاکشمی و همکاران، . - 2007 در نتیجه این روشها نمیتواند یک راهکار کاربردی باشند. لذا توسعه روشهای نوین جهت کاهش اثرات سمی گوسیپول اهمیت فزاوان دارد.
در سالهای اخیر، تخمیر بهعنوان یک راهکار مفید در تولید مواد زیستی با ارتقاء سطح سلامت مواد غذایی و بهعنوان یک روش مؤثر در فرآوری مواد خوراکی پیشنهاد شده است - کائو و همکاران، . - 2012 فرآیند تخمیر میتواند شرایط مناسبی برای رشد میکروارگانیسمها - باسیلوس، آسپرژیلوس، کاندیدا و ساکاروماسیس - فراهم کند و سبب کاهش ترکیبات ضد تغذیهای مواد خوراکی گردد - دی و همکاران، . - 2008 تانگ و همکاران - 2012 - در طی آزمایشات خود باکتری باسیلوس سابتیلیس را به عنوان سمزدای گوسیپول معرفی کردند. در طی فرآیند تخمیر، گونههای قارچی و باکتریایی از طریق هضم ترکیبات کربوهیدراتی سوبسترا و ترشح متابولیتهای ثانویه - نظیر اسیدهای آلی - در حین تخمیر سبب حذف ترکیبات ضد مغذی، بهبود بافت، طعم، عطر و سلامت مواد غذایی میگردند.
بنابراین باتوجه به اینکه تاکنون در ایران گزارشی در مورد عمل آوری میکروبی کنجاله پنبهدانه و استفاده از آن در تغذیه جوجههای گوشتی منتشر نشده است و یافتههای موجود در مورد استفاده از کنجاله پنبهدانه تخمیری در جیره جوجههای گوشتی در خارج از کشور نیز اندک است این آزمایش با هدف بررسی تأثیر کنجاله پنبهدانه تخمیری و خام بر وزن اندامهای داخلی و اجزای لاشه جوجه-های گوشتی نژاد راس طراحی گردید.
-2 مواد و روشها
-1-2 عملیات تخمیر
در این مطالعه، از باکتری باسیلوس سابتیلیس PTCC1156 و همچنین قارچهای آسپرژیلوس نایجر PTCC5010 و آسپرژیلوس اوریزا PTCC5163 استفاده شد. طبق توصیه مرکز کلکسیون باکتری و قارچ سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران - PTCC - از محیط-های Nutrient-agar - برای باکتریها - و PDA - برای قارچها - جهت فعالسازی میکروارگانیسمهای مذکور استفاده شد.
تهیه کشت آغازگر از باکتری و قارچها، به ترتیب با استفاده از محیطهای MRS-brothٌ و PDA در طی انکوباسیون در دماهای 37 و 25 درجه سانتیگراد انجام شد. سپس به هر کیلوگرم از کنجاله پنبهدانه، 1/2 لیتر از ترکیب آب مقطر و کشت آغازگر - حاوی حداقل 105 واحد تشکیل کلنی در میلی لیتر - اضافه شد. مخلوط حاصل درون مخازن ویژه - دارای سوپاپ یکطرفه جهت خروج گازهای تولید شده و ممانعت از ورود هوا - در مدت 7 روز در دمای 30 درجه سانتیگراد تخمیر شد. نهایتاً، کنجاله پنبهدانه تخمیر شده به مدت 3 روز در دمای 50 درجه سانتیگراد خشک شد
