بخشی از مقاله
چکیده
آزمایش حاضر به منظور بررسی اثرات منابع آلی و غیرآلی عنصر روي بر عملکرد و متابولیسم بافتی این عنصر در جوجههاي گوشتی 1-21 روزه به انجام رسید. در این پژوهش از منابع سولفات و اکسید روي - منابع غیرآلی و متداول روي - ، استات روي، و مکملهاي آمینواسیدي روي- متیونین و روي- لیزین در سه سطح 40، 80 و 120 میلیگرم بر کیلوگرم در جیره غذایی جوجههاي گوشتی 7-21 روزه استفاده گردید. در پایان دوره آزمایش 21 - روزگی - ، از هر پن 2 پرنده بصورت تصادفی انتخاب شد و پس از کشتار پرندگان، بافتهاي کبد، پانکراس، کلیه و قلب، و همچنین استخوان درشتنی سمت راست پرندگان جمعآوري گردید. استفاده از مکملهاي آلی روي در جیره غذایی، باعث بهبود - P<0/001 - میزان اضافه وزن و خوراك مصرفی پرندگان گردید و در این بین، بالاترین میزان اضافه وزن و مصرف خوراك به پرندگانی اختصاص داشت که با مکملهاي آمینواسیدي روي تغذیه میشدند. ضریب تبدیل غذا تحت تأثیر اثرات خطی تیمارهاي آزمایشی قرار نگرفت، اما افزایش سطح مکمل روي از 40 به 80 میلیگرم بر کیلوگرم، باعث بهبود - P<0/05 - ضریب تبدیل خوراك گردید. مکملهاي آلی روي باعث افزایش معنیدار - P<0/01 - غلظت عنصر روي در پلاسما، درشتنی و قلب شدند و تمایل داشتند که غلظت این عنصر را در کبد، پانکراس و کلیهها، به لحاظ عددي افزایش دهند. در کل، نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که منابع آلی روي از زیست فراهمی به مراتب بالاتري نسبت به اشکال غیرآلی در جیرههاي برپایه ذرت- کنجاله سویا برخوردار بوده و میتوانند عملکرد طیور را به شکل چشمگیري بهبود بخشند.
واژگان کلیدي: جوجه گوشتی، مکمل آلی عناصر، قابلیت زیست فراهمی، روي- متیونین، روي- لیزین
مقدمه
روي, یک ماده معدنی ضروري میباشد که در کلیه سلولها یافت شده و در دامنه وسیعی از فرآیندهاي متابولیکی دخالت دارد. این عنصر نقش گسترده و همه جانبه خود را در فرآیندهاي بیوشیمیایی بدن، با شرکت در جایگاه کاتالیتیکی بالغ بر 200 آنزیم به انجام میرساند. آنزیمهاي واجد عنصر روي در سنتز و یا تجزیه کربوهیدراتها، چربیها، پروتئینها و همینطور اسیدهاي نوکلئیک نقش دارند, بطوریکه این عنصر در همه طبقات آنزیمی شناخته شده، حائز اهمیت میباشد .[3] این عنصر باید به صورت مکمل به طیف وسیعی از جیرههاي غذایی دام و طیور اضافه شود تا احتیاجات حیوان براي این عنصر را برطرف سازد. علت این موضوع، قابلیت بهرهوري بسیار پایین این عنصر در مواد خوراکی با منشأ گیاهی میباشد زیرا در این گونه مواد غذایی، عنصر روي توسط فیتات به دام افتاده و محصور میباشد .[4] علاوه بر این، اکثر مواد خوراکی متداول، دچار کمبود حاشیهاي این عنصر میباشند .[1] در طی 50 سال اخیر، مطالعات متعددي در خصوص برآورد ارزش زیستی مکملهاي مختلف عنصر روي صورت گرفته است؛ اما کماکان نقاط مجهول و اختلاف نظرات زیادي در این زمینه وجود دارد. به تازگی برخی از محققین 2] و [7 گزارش نمودهاند که اشکال آلی روي, نسبت به منابع غیرآلی - از جمله سولفات و اکسید روي - این عنصر, از قابلیت بهرهوري زیستی بسیار بالاتري برخوردار هستند. در همین راستا، استفاده از شکل آلی عنصر در طی سالهاي اخیر رو به تزاید است. اما با این وجود، مطالعات انجام شده با خوكها ,[6] چنین مطلبی را تأیید نمیکنند و حکایت از آن دارند که بین قابلیت زیست فراهمی منابع آلی و غیرآلی عنصر روي، اختلاف چندانی وجود ندارد. نظر به اختلاف نظر شدید و نتایج ضد و نقیضی که در مورد بازده نسبی منابع مختلف عنصر روي وجود دارد، مطالعه
حاضر با هدف مقایسه راندمان زیستی اشکال آلی و غیرآلی عنصر روي در جیرههاي متداول برپایه ذرت-کنجاله سویا، طراحی و به مرحله اجرا گذارده شد.
مواد و روشها
جوجه خروسهاي گوشتی یک روزه سویه راس 308 از یک کارخانه جوجهکشی خریداري شده و در طی هفته اول، کلیه جوجهها بصورت گروهی با یک جیره متداول مورد تغذیه قرار گرفتند. در ابتداي هفته دوم، تعداد 640 قطعه جوجه گوشتی در بین 64 پن گروهی توزیع شدند بطوریکه هر 4 پن، یکی از 16 جیره آزمایشی را دریافت مینمودند 10 - قطعه جوجه به ازاء هر تکرار - . تیمارهاي آزمایشی شامل یک جیره پایه فاقد مکمل روي بود که با سطوح 40، 80 یا 120 میلیگرم بر کیلوگرم عنصر روي از منابع اکسید و سولفات روي - بعنوان منابع غیرآلی و متداول - ، استات روي، روي- متیونین و روي- لیزین, مکمل گردیده بودند. به این ترتیب 16 تیمار آزمایشی پدید آمد که در طی یک بازه زمانی 14 روزه 7-21 - روزگی - مورد تغذیه قرار گرفتند. در پایان آزمایش، 2 قطعه پرنده از هر قفس بطور تصادفی ذبح شده، و بافتهاي کبد، پانکراس، کلیه و قلب، و همچنین استخوان درشتنی سمت راست پرندگان جمعآوري و در دماي -20˚C فریز شد تا غلظت روي موجود در آنها اندازهگیري شود. کلیه دادههاي بدست آمده, با استفاده از رویه-هاي مدلهاي خطی عمومی نرمافزار آماري - 1999 - SAS مورد آنالیز قرار گرفتند.
نتایج و بحث
همانطور که در جدول 1 نیز قابل مشاهده است، میزان اضافه وزن و مصرف خوراك پرندگان، به شکل معنیداري - P<0/001 - تحت
تأثیر منبع روي جیره قرار گرفت. سطح مکمل روي در جیره غذایی, تأثیري بر این دو مؤلفه نداشت، اما با افزایش سطح روي از 40 به 80 و 120 میلیگرم بر کیلوگرم، میزان خوراك مصرفی - P<0/05 - و اضافه وزن - P<0/01 - پرندگانی که با مکملهاي آمینواسیدي - روي- متیونین و روي- لیزین - و سولفات روي تغذیه میشدند - اثر متقابل سطح و منبع روي - ، رو به کاهش گذاشت. در مورد اکسید روي، این روند کاملاً برعکس بود. این موضوع باعث معنیدار شدن اثر متقابل سطح روي * منبع روي گردید.
مکمل نمودن جیره غذایی با منابع آلی روي، باعث بهبود خوراك مصرفی و در نتیجه سرعت رشد پرندگان گردید. در انطباق با نتایج حاضر، نیز گزارش نمودند که استفاده از مکمل آلی روي- متیونین، باعث بهبود اضافه وزن و افزایش غلظت روي در استخوان درشتنی گردید .[7] بازده بیشتر مکملهاي آمینواسیدي عنصر روي نسبت به اشکال غیرآلی این عنصر - سولفات و اکسید روي - ، حکایت از آن دارد که متابولیسم این کمپلکسهاي آلی, با متابولیسم روي تأمین شده توسط منابع غیرآلی متفاوت است.
غلظت روي موجود در تمام بافتهاي مورد مطالعه - پلاسما، کبد، پانکراس و قلب - ، نسبت به سطح مصرف و نوع مکمل روي عکسالعمل نشان داد - جدول . - 2 با افزایش سطح روي در جیره غذایی، غلظت روي در تمام بافتهاي مذکور افزایش یافت اما روند افزایش، خطی نبود. میزان روي در استخوان درشتنی نیز تحت تأثیر نوع مکمل روي قرار گرفت، اما سطح روي تنها تمایل معنی-داري - P=0/0562 - براي افزایش غلظت روي در خاکستر استخوان درشتنی نشان داد. استفاده از مکملهاي آلی روي در مقایسه با شکل غیرآلی این عنصر، باعث افزایش غلظت روي در خاکستر درشتنی و قلب گردید.
