بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری شهری جزو صنعت توسعه جزو پایدار جهانگردی است و یکی از مهمترین و پیچیده ترین فعالیتهای فضائی و مکانی انسان در جامعه شهری است. گردشگری شهری یک فرصت بزرگ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای کلانشهرها بوجود میآورد که این فرصت نقش بسیار موثری در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان در ابعاد مختلف میتواند ایفا کند. توسعه گردشگری شهری، ارتقای ابعاد کمی و کیفی با حداکثر بازده یکی از مهمترین فعالیتهای عمده مدیریت اجرایی شهرها در عصر حاضر میباشد.
وجود جاذبههای متنوع در شهرها چون اماکن تاریخی، فضاها و نیز مراکز فرهنگی و... پارامترهای مهم شکل گیری گردشگری شهری میباشد. تاکید بر توسعه فعالیتهای عمران گردشگری شهری، نوسازی بافتهای تاریخی شهری، بازسازی فضاهای تفریحی کمک شایانی به توسعه پایدار شهری میکند. رقابت در جهت توسعه پایدار گردشگری شهری با توجه به ارائه نیازهای گردشگران، در کنار تقویت مشارکت بخشهای خصوصی شهروندان در رفع این نیازها مورد اهمیت و برنامهریزی مدیریت اجرایی گردشگری شهری قرار میگیرد. این پژوهش که از نوع توصیفی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای تدوین شده است ضمن تشریح جایگاه گردشگری شهری به تاثیر آن بر توسعه پایدار شهری می پردازد.
مقدمه
مسائل اجتماعی و فرهنگی یک جامعه عامل اصلی در برنامهریزی برای صنعت گردشگری است ویژگی ها و الگوهای فرهنگی یک جامعه و میزان پذیرش افراد خارج از محیط محلی و رمز تحمل افراد گردشگر از جمله فاکتورهای مهم در زمینه توسعه و پیشرفت گردشگری در یک جامعه میباشد.
سطح سواد و میزان آموزش افراد یک جامعه و آگاهی و شناخت آنها نسبت به ویژگیها و الگوهای فرهنگی سایر جوامع میتواند زمینههای لازم برای پذیرش افراد خارجی و در واقع پذیرش گردشگران و توسعه گردشگری فراهم آورد. به علاوه چگونگی تعاملات اجتماعی و فرهنگی یک جامعه در داخل آن و نیز چگونگی برقراری ارتباط با سایر جوامع در امر گردشگری به عنوان یکی از فاکتورهای تاثیرگذار مدنظر قرار میگیرد.
بنابراین میتوان بر اهمیت ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی و تاثیر آن بر برنامهریزی و توسعه گردشگری، در چند مقوله اشاره کرد: - 1الگوی پراکنش سکونتگاهادر محدوده مورد نظر - 2مسائل جمعیتی - 3تغییرات رشد جمعیت و بعد خانوار 4 - وضعیت آموزشی 5 - ویژگی ها و الگوهای فرهنگی - 6ویژگیهای جامعه میزان درخصوص فرهنگ گردشگری - 7چگونگی همگرایی و واگرایی اجتماعی و فرهنگی و نقش آنها بر توسعه گردشگری امروزه گردشگری را به عنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار در هر جامعه باید دانست، که از تحرک بالایی در تغییرات
اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و شهری و محیطی برخوردار است. در واقع این صنعت در جامعه شهری به عنوان فعالیت چهارم زندگی شهرنشین براساس اختصاص دادن فضاهای خاص برای گذران اوقات فراغت و نیازهای مختلف تفریحی، میراثی، تاریخی و...
امروزه نقش بسیار مهمی در ساختارهای فضایی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به شکل مثبت و منفی از طریق رفت و آمد گردشگران اصلی و خارجی به خود اختصاص داده است.
براساس چنین ویژگی، امروزه گسترش فضاهای بازجمعی و ایجاد مراکز فراغتی و تفریحی مدرن یکی از اهداف مهم برنامه ریزان مدیریت کلانشهرهای جامعه ما میباشد. گسترش این نوع جهانگردی مدرن در سطح توسعه محلی پایدار و در نهایت توسعه ملی علاوه بر تامین اهداف اقتصادی، زیست محیطی، تعادل بخشی در گذران اوقات فراغت، تامین سلامت جسمی و روانی که با خود به همراه میآرود، نقش بارزی در جذب توریسم خارجی و داخلی برای یک سیستم مدیریت شهری با برنامهریزی پیچیده و چندوجهی را به همراه دارد.
براین اساس» گردشگری شهری چون با گذران اوقات فراغت، نیازهای فراغتی در درون شهر و محیط پیرامون شهر بصورت مستمر و پایدار در ارتباط است، این صنعت در شهرها بخش جدایی ناپذیر خدمات شهری چندوجهی مورد نیاز شهروندان دائم و غیردائم شهری را تشکیل میدهد، و براین اساس این صنعت در حیطه وظیفه برنامهریزی مدیریت شهری واقع میشود.
علاوه براین گردشگری شهری را ارزشهای محیطی، میراث فرهنگی و تاریخی هر شهر ارتباطی تنگاتنگ دارد، که از این منظر توجه به استقلال به این امر در طرحهای توسعه و عمران شهری ضروری به نظر میرسد. باید توجه کرد که گردشگری شهری و کیفیت و کمیت آن یکی از شاخصهای مهم توسعه و عمران شهری به شمار میآید، اما در کل برای تحقق گردشگری شهری در شهرها میبایست گردشگاه و مجموعه ها گردشگاهی درون شهری و برون شهری و حومه ای به تناسب بوجود آید و تسهیلات گردشگری نیز در یک شهر به تناسب طیف گردشگران فراهم شود.«
گردشگری شهری در چارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل میکند. نواحی شهری به علت آنکه دارای جاذبههای تاریخی و فرهنگی بسیاری میباشند، غالبا مقاصد گردشگری محسوب میگردند. شهرها معمولا با جاذبههای متنوع و بزرگ که دارای موزه ها، بناهای یادبود، تئاترها، استادیومهای ورزشی، پارک ها، شهر بازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکانهایی مربوط به حوادث مهم با افراد مشهور، و.. را دارا بوده، نقش بازی در شکل گیری گردشگری شهری، جذب گردشگران بسیار دارد.
با توجه به این ویژگیهای شهری، گردشگران شهری در فضای شهری در راستای انگیزههای متفاوتی که شامل» دیدار دوستان، خویشان، مسافرتهای تجاری، حضور در نمایشگاه ها و کنفرانس ها، بازدید از میراث فرهنگی، سفرهای مذهبی و تفریحی، به منظور حضور در حوادث، خریدهای تفریحی، سفرهای روزانه، دلایل شخصی و...« به شهرهای بزرگ و کلانشهرها سفر میکنند، برمبنای این انگیزههای کنشگری، فضای شهری چندبعدی است. که این فضای چندبعدی برآورده کننده یک رویکرد به درون در پاسخگویی به نیازهای مختلف و یک رویکرد به بیرون در کنش متقابل فرهنگی یا در برخی موارد تضادهای ناشی از آن است.
از این رو در راستای یک الگوی فضای شهری، گردشگری شهری را میتوان به این صورت تعریف کرد: » گردشگری شهری، کنش متقابل گردشگران، میزبان و تولید فضای گردشگری پیرامون سفر به مناطق شهری با انگیزههای متفاوت و بازدید از جاذبه ها و استفاده از تسهیلات و خدمات مربوط به گردشگری که آثار متفاوتی را در فضای شهری برجای مینهند.«
باتوجه به این ابعاد امروزه یکی از مهمترین کاربریهای شهرها در چند دهه اخیر ارائه خدمات گردشگری نوین از جمله ارائه خدمات به گردشگران شهری است، چرا که شکل گیری عصرپسامدرینته با گزاره اصلی آن یعنی فرایند جهانی شدن، نیازمند اطلاعات در فضاهای مختلف میباشد، که گردشگری شهری یکی از پارامترهای اساسی این فرایند در چنین عصری امروزه میباشد.
توسعه شهری
شهرها علی رغم سیمای دائمی بافت فیزیکی، از نظر تاریخی تحولی عمیق در عدم استمرار فضای ساختمان شده و تغییرات داخلی خود نشان میدهد، گسترش فضایی شهر با ساختمان سازی مرتفع بدون هیچ تردیدی چشمگیرترین نمود رشد شهری و کنونی است، بیشتر شهرها طی قرون متمادی گسترش کند داشته اند، در حالی که امروزه کلیه فضاهای شهری کم و بیش به سرعت گسترش مییابند .
در شهرهای از پیش شکل رفته، افزایش جمعیت شهری در دورههای اخیر روند شتابان توسعه شهری را بدنبال داشته است. طی دهه 1990- 200، افزایش شدیدی در حجم نوشته ها و مقالات در مورد اندازه گیری الگوهای رشد شهری رخ داد. این حجم گسترده مباحث در مورد توسعته شهری غالبا به دلیل پارکنش شهری بود، که جوانب الگوهای توسعه شهری را دربرمی گرفت. در ادبیات برنامهریزی شهری توسعه شهری غالبا از نگرش کالبدی-فضایی مورد بررسی قرار گرفته و الگوها و راهکارهای متعددی در این رابطه ارائه شده است. لی و دیگران معتقدند که در شهرهای امروزی از نگرش پایداری، از بعد محیط فیزیکی، ما نیازمند راهبردهای اجرایی برای حل انبوهی از مشکلات چون: ترافیک شدید، آلودیگهای محیطی، کاهش فضایهای عمومی، کمبود مسکن مقرون به صرفه، تباهی حاشیههای قدیمی و پراکنش شهری هستیم.
گردشگری شهری
گردشگری شهری یا تفریح شهری، بخشی از گذران اوقات فراغت شهروندان عصر پسامدرنیته است. این نوع صنعت شهری، حد فاصل گذران اوقات فراغت در خانه از شهر و آبادی میباشد. گردشگری شهری به آن بخشی از گذران اوقات فراغت گفته میشود، که در محدوده سکونت شهری شهروندان و فضایهای باز درون شهری از جمله پارک ها، شهر بازی ها، مراکز خرید، مراکز فرهنگی و تاریخی و... شکل میگیرد.
