بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش تاملی بر نقش فرایندهای مدیریت دانش بر میزان خلاقیت معلمان شهرستان سنقر و کلیایی است. این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی میباشد. جامعه آماری متشکل از 881 نفر معلمان شهرستان سنقر و کلیایی سال 94-95 است که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و کرجسی 267 نفر تعیین شد و با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای 134 مرد و 133 زن انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد بود. پایایی پرسشنامه - آلفای کرنباخ - بین 0/82 تا 0/89 محاسبه گردید. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه نیز با بررسی نظر متخصصان موضوعی مورد بررسی قرار گرفت، و تایید شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آمار استنباطی همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که، بین ایجاد دانش، حفظ و نگهداری دانش، انتقال دانش و بکارگیری دانش با خلاقیت رابطه معنادار میباشد، و همچنین همه فرایندهای مدیریت دانش توان پیش بینی خلاقیت معلمان را دارد.
مقدمه
تغییرات و مخاطرات پیش روی در هزاره سوم آنچنان پرحجم، عمیق و فراگیر است که عمر اطلاعات و دانش انسانها را بسیار کوتاه کرده است. این بدان معناست که تجارب و راهحلهای گذشته برای مسائل جاری و آینده بشری دیگر کارگشا نیستند و باید به شیوهی دیگر اندیشید و به دنبال راهکارهای جدید با ساختارهای نوین بود تا بتوان به بهترین نحو ممکن به نیازهای محیطی پاسخ داد. امروزه مدیریت دانش - مدیریت دانش/ مدیریت اندوخته های علمی - یک تلاش سیستماتیک برای پویایی روند رو به رشد اطلاعات در جهت ارزشگذاری سازمان است - دیل و هوبرت2،. - 2011
در جوامع امروزی تمامی صاحبنظران معتقدند که آینده از آن سازمانهایی است که با استفاده از نگرش خود، دانش را در سطح سازمان به سریعترین و کارآمدترین شکل ممکن اجرا کنند - هونگ 3،. - 2011 دانش نیز همان صورت ذهنیایدهها، واقعیتها، مفاهیم، دادهها و تکنیکهای ثبت شده در حافظه انسان است - میرزابیگی، - 1384، که از مغز انسان سرچشمه میگیرد و مبتنی بر اطلاعاتی است که با تجربه، باورها و ارزشهای شخصی، همراه با تصمیم و عمل وی، دگرگون و بارور میشود. از این رو سازمانها باید محیطی را برای اشتراک، انتقال و تقابل دانش در میان اعضای خود به وجود آورند و افراد را در جهت با مفهوم کردن تعاملاتشان آموزش دهند - نونکا4،. - 2001 در واقع، دانش به عنوان منبع عمده بهروری، نوآوری و ایجاد ثروت در اقتصاد جهانی پس از سرمایهداری مورد توجه قرار گرفته است - اسکربروث 5،. - 2001 هر چند دانش به خودی خود یک منبع محسوب می شود، روشی که این دانش مدیریت شده و مورد استفاده قرار می گیرد بر کیفیت خدماتی که می تواند از هر یک از منابع متعلق به موسسه عاید گردد، موثر است - دروکر1،. - 1992 مک کلند معتقد است که به مدیریت دانش یعنی استفاده خلاق و موثر و کارامد از کلیه دانشها و اطلاعات در دسترس سازمان به نفع مشتری و در نتیجه به سود خود سازمان - مک کلند2،. - 1381 به طور خلاصه مدیریت دانش فرایندی است که سازمانها ارزش داراییهای فکری خود را براساس دانش تولید میکنند - سانتوس 3،. - 2012 لذا هدف عمده مدیریت دانش ایجاد و سازماندهی محیطی است که در آن افراد دانش خود را توسعه داده، با یکدیگر تبادل نموده، دانش دیگران را با دانش خود ترکیب کرده و نهایتا آن را به کار گیرند. امروزه مدل های گوناگونی در ارتباط با مولفه های مدیریت دانش ارائه شده است، در این میان نیومن و کنزاد نیز فرایندهای مدیریت دانش را شامل ایجاد دانش، حفظ و نگهداری دانش، انتقال دانش و بکارگیری دانش می داند - لیتیچ4، - 2001، که در این پژوهش به آن پرداخته می شود.
بنابراین مدیریت دانش پیش از آنکه یک حوزه جدید مدیریتی با قوانین خاص خود باشد، در این ذهنیت جای گرفته که چه چیزی مشوق تغییر و برانگیزنده خلاقیت میباشد - شایرمی5،. - 2003 واژه خلاقیت یکی از موضوعات مورد علاقه روانشناسان و پژوهشگران تربیتی در مورد چگونگی عملکرد تاثیرگذار بر یادگیری و شیوههای آموزش دهی آن است و در چند دهه اخیر پژوهشهای زیادی در مورد خلاقیت صورت گرفته است تا به این دو سوال اساسی پاسخ دهند خلاقیت چیست، و آیا میتوان آن را آموزش داد - کلاور6،. - 1998 به زعم مورن خلاقیت جز جدایی ناپذیر تفکر و بنیان تفکر کشف است، و کشف عبارت است از دیدن آنچه همه دیدهاند و فکر کردن آنطور که هیچ کس فکر نکرده است - مورین7،. - 1995 در حالی که رابرت گانیه آفرینندگی را نوع ویژهای از "حل مسئله میداند - گانیه8، - 1998 ، و لفولگ معتقد است هسته اصلی تمام مفاهیم مربوط به آفرینندگی را مفهوم تازگی تشکیل میدهد. آفرینندگی به راههای تازه، اصیل، مستقل و تخیلی اندیشیدن درباره کار منجر می شود - ولفولک9،. - 1993 به هرحال بسیاری از روانشناسان پرورشی بر این باورند که توانایی حل مسئله ، هوش و آفرینندگی را میتوان آموزش داد - رونسو10،. - 1992 بر این اساس، در سالهای اخیر هم در مراکز پژوهشی و هم در محافل تربیتی مفهوم خلاقیت و ترویج آن یکی از مهمترین اهداف سازمانهای است، که همواره به تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد پرداختهاند - سیف،. - 1384 یکی از این سازمانها دانشگاه میباشد، امروزه دانشگاهها نقش مهمی در فرایند خلق و نشر دانش دارند یونسکو اهمیت فزاینده دانش و توسعه معاهدات جدید در عرصه تجارت از جمله خدمات آموزشی، خلاقیت و نوآوری در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آموزشی آن را مورد تاکید قرار داده است. این نهاد نه تنها جایگاه بسیاری از علوم پایه است، بلکه همچنین نقش مهمی در تقویت روح خلاقیت و نوآوری در بین دانشجویان دارد. از آنجایی که هدف عمده مدیریت دانش ایجاد و سازماندهی محیط است که در آن افراد دانش خود را توسعه داده، با یکدیگر تبادل نموده، دانش خود ترکیب کرده و نهایتا آن را به کار بندد بنابراین کاربرد دانش به نوبه خود به خلاقیت دانشجویان منجر خواهد شد و به مدیریت دانش منبع خلاقیت و خلاقیت شناخته شده است
در تحقیقی که توسط عمو پور و فرهبد - 2012 - تحت عنوان ارتباط بین مدیریت دانش و خلاقیت مدیران مدارس انجام شد به این نتیجه دست یافتند، که بین مدیریت دانش و میزان خلاقیت مدیران مدارس ارتباط مثبت وجود دارد. آذری و همکاران - 1390 - در پژوهش خود تحت عنوان بررسی نقش مدیریت دانش بر خلاقیت مدیران و معلمان مدارس متوسطه به این نتیجه رسیدند، که بین پالایش دانش، مدیریت دانش، سازماندهی دانش، کاربرد دانش و تبادل دانش با خلاقیت معلمان رابطه مثبت وجود دارد. اما هیچ رابطهای میان درک دانش و خلاقیت معلمان وجود ندارد. همچنین تاثیر مدیریت دانش بر خلاقیت مدیران و معلمان بر حسب جنسیت متفاوت است. در پژوهشی که توسط عباسی و همکاران - 1389 - تحت عنوان بررسی نقش مدیریت دانش در سازمانهای عمومی برای خلاقیت کارکنان - مطالعه موردی: بیمارستان صدوقی - انجام گرفت، به این نتیجه دست یافتند، که بین فرایندهای مدیریت دانش - جذب دانش،انتقال دانش در سازمان، خلق دانش در سازمان و استفاده از دانش سازمانی - با خلاقیت، همبستگی مثبتی وجود دارد.
سعید اردکانی و همکاران - 1387 - در مطالعه خود تحت عنوان بررسی میزان همبستگی بین به اشتراکگذاری دانش و خلاقیت کارکنان - مطالعه موردی: کارکنان دانشگاه یزد - ، به این نتیجه رسیدند که بین مدیریت و خلاقیت ارتباط معناداری وجود دارد. ابزری - - 1384در تحقیق خود نتیجه گرفت که پالایش دائمی اطلاعات در سازمان جهت بروز کردن آن از ضروریات اساسی در فرایند مدیریت دانش است. کریسکولو - 2012 - 1 و همکاران نیز در پژوهش خود نشان دادند، که دانش علاوه بر افزایش خلاقیت شرکتهای چند ملیتی بر اثربخشی عملکرد آنها نیز موثر است. پاریز - 2007 - 2 در پژوهش خود نتیجه میگیرد که شبکههای غیر رسمی در سازمانها بیشترین فرایندهای ایجاد، نگهداشت و انتقال دانش را دارند. پاک گیونگ3 - 2006 - در پایان نامه دانشگاهی خود تحت عنوان یادگیری خلاقیت: رویکرد به اشتراکگذاری دانش برای حمایت از خلاقیت، نشان داد که خلاقیت نوآورانه نقطه شروع است و بین خلاقیت سازمانی و رفتارهای فردی ارتباط مثبتی وجود دارد. بر اساس آنچه که گفته شد، انجام این پژوهش به چند دلیل اهمیت دارد، دلیل اول اینکه این پژوهش در نوع خود جدید و بکر بوده، دلیل دوم اینکه این پژوهش کاملا کاربردی و قابل پیاده سازی است، و دلیل سوم اینکه چنانچه مسئولین و سیاستگزاران در آموزش و پرورش از فرایندهای مدیریت دانش در راستا تقویت روح خلاقیت و نوآوری معلمان استفاده کنند، زمینههای ایجاد رشد خلاقیت و نوآوری معلمان پر رنگتر خواهد شد. لذا پژوهش حاضر درصدد آن است تا نقش فرایندهای مدیریت دانش بر میزان خلاقیت معلمان منطقه ... مورد بررسی قرار دهد.
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی - 1 بین فرایندهای مدیریت دانش و میزان خلاقیت معلمان رابطه وجود دارد. فرضیه فرعی - 1 بین ایجاد دانش و میزان خلاقیت معلمان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی - 2 بین حفظ و نگهداری دانش و میزان خلاقیت معلمان رابطه وجود دارد. فرضیه فرعی - 3 بین انتقال دانش و میزان خلاقیت معلمان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی - 4 بین بکارگیری دانش و میزان خلاقیت معلمان رابطه وجود دارد. فرضیه اصلی - 2 مولفه های مدیریت دانش توان پیش بینی خلاقیت را دارد.
روش پژوهش
این تحقیق کاربردی بوده و توصیفی از نوع هبستگی میباشد. جامعه آماری در این مطالعه معلمان منطقه ... در سال -95 94 به تعداد 440 - 881 زن و 441 مرد - نفر بود . - N= 881 - حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و کرجسی 267 نفر تعیین شد، و با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای 134 مرد و 133 زن انتخاب گردید، برای ابزار گردآوری اطلاعات از یک پرسشنامه دو قسمتی استاندارد استفاده شد، در بخش اول از پرسشنامه استاندارد مدیریت دانش یا دانایی کنزاد و نیومن - 2000 - که از 21 گویه، و از چهار فرایند ایجاد دانش، حفظ و نگهداری دانش، انتقال دانش و بکارگیری دانش تشکیل شده،
