بخشی از مقاله
مسئولیت نظام آموزشی هر جامعه ای تربیت انسانها به گونه ای است که تمامی ابعاد وجودی آنان رشد و پرورش یابد. با توجه به اهمیت دین در جامعه ما تربیت دینی نقش بسیار موثری را می تواند در این زمینه ایفا نماید. دین مبین اسلام برای زندگی انسانها راه و رسم کاملی دارد که تربیت صحیح و همه جانبه ابعاد انسانی را دربرمی گیرد، لذا اصول تربیت اسلامی باید در برنامه های درسی مدارس تلفیق یابد. فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از زمینه هایی است که می توان اصول تربیت اسلامی را در آن لحاظ نمود و در جهت پیشبرد اهداف تربیت اسلامی آن را به خدمت گرفت. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان توجه به مولفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در اسنادبالادستی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران به منظور دستیابی به اصول تربیت اسلامی می باشد.روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد؛ در کنار توجه به اصول و مولفه های تربیت اسلامی در اسناد پشتیبان، به مولفه های فاوا نیز تاکید شده است. لذا برنامه ریزان درسی و دست اندکاران نظام آموزشی باید به این مهم توجه داشته باشند و در طراحی برنامه درسی مولفه های فاوا را به کارگیرند.
هدف نهایی نظام آموزشی در هر جامعه ای تربیت انسانهایی است که به کمال انسانی رسیده اند. از آنجا که انسان کامل انسانی است که همه ابعاد وجودی آن رشد یافته است، تربیت دارای جنبه های گوناگون مانند تربیت اجتماعی، سیاسی، دینی و... است. در جوامعی مانند جامعه ما که از فرهنگی متکی بر ارزشهای دینی برخوردار بوده و دین بر تمام شئونات زندگی گسترده است، براساس این عقیده که انسان در زندگی دنیوی بی نیاز از آموزه های دینی که از طریق وحی آمده است، نیست، تاکید می شود اصول و مبانی دین هم از لحاظ نظری و هم از نظر عملی باید وارد آموزشهای رسمی شده آموزشی برای تربیت دینی دانش آموزان اهمیتی ویژه قایل شود. به این معنا که تمام عواملی که در فرآیند تربیت نقش دارند نسبت به آشنا نمودن کودکان و نوجوانان با آموزه های دینی در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی و التزام عملی به آنها همت گمارند.
تربیت از مفاهیم و پدیده هایی است که در خصوص معنا و مفهوم آن توافق فلسفی و وحدت دیدگاه کمتر وجود دارد، به این لحاظ که هر مکتب ، متکی بر مبانی فلسفی خود، تعریف ویژه ای برای تربیت ارائه می کند. شاید بتوان قدیمی ترین و درعین حال روانترین و ساده ترین تعریف را به افلاطون نسبت داد. وی می گوید: تربیت ، زیباترین چیزی است که در بهترین انسان ها آشکار می شود تربیت از مفاهیم و پدیده هایی است که در خصوص معنا و مفهوم آن توافق فلسفی و وحدت دیدگاه کمتر وجود دارد، به این لحاظ که هر مکتب ، متکی بر مبانی فلسفی خود، تعریف ویژه ای برای تربیت ارائه می کند. شاید بتوان قدیمی ترین و در عین حال روانترین و ساده ترین تعریف را به افلاطون نسبت داد. وی می گوید: تربیت ، زیباترین چیزی است که در بهترین انسان ها آشکار می شود. در رویکرد تربیتی اسلام ، بیشترین تعاریف ، ناظر بر مفهوم شکوفایی استعدادها و بالفعل نمودن آنهاست و در تکمیل چنین برداشتی از مقوله تربیت ، علمای اخلاق به کسب عادات و رفتارها و درونی ساختن آنها توجه خاص دارند. لذا می توان نتیجه گرفت که در چنین رویکردی ، انسان موجودی است مشحون از قابلیتها و تواناییهایی نهفته و درونی که باید در جریان تربیت آشکار شود و به ظهور و بروز برسد از سوی دیگر، بسیاری از خلقیات و صفات مطلوب باید از طریق الگوگرایی و همانند سازی ، در وجود وی ایجاد شود و او را به کمال برساند.
تربیت در اسلام دارای راه و رسم منسجم و کاملی است. به همین منظور در قرآن و سنت برای انسان یک برنامه زندگی کاملاً منسجم و نظامدار طراحی شده است. انسان برای بهره بردن از آن برنامه کامل، سالم و همه جانبه باید تحت یک تربیت صحیح و البته فراگیر به نحوی که تمام طول عمر او و همه جوانب و ابعاد انسانیاش را در بر گیرد، باشد. برای دستیابی به این هدف باید اصول تربیت اسلامی در برنامه درسی مدارس اعمال گردد. واژه ی برنامه درسی از جمله واژه های کلیدی علوم تربیتی است که تعریف منسجم و واحدی از آن از سوی تمامی صاحبنظران این حوزه مورد توافق واقع نشده است. در نگرش سنتی تعریف برنامه درسی با تکیه بر محتوا صورت می گیرد. برخی از صاحبنظران نیز برنامه درسی را مجموعه ای از تجارب جهت یادگیری و برخی دیگر به عنوان طرح و نقشه انجام فعالیتهای آموزشی تلقی می نمایند. جامع ترین تعریف از برنامه درسی به محتوای رسمی و غیر رسمی، فرآیند محتوا، آموزشهای آشکار و پنهان اشاره می نماید که به وسیله آنها فراگیر تحت هدایت مدرسه دانش لازم را به دست می آورد، مهارتها را کسب می کند و گرایشها، قدرشناسی ها و ارزشها را در خود تغییر می دهد .
متاسفانه شواهد نشان می دهد تاکنون نظام آموزشی در تربیت به طور اعم و تربیت دینی به طور خاص، با مشکلات و آسیبهایی روبرو بوده است دلیل عمده این آسیبها مشکلات موجود در برنامه ها، موضوعات درسی مجزاست، که علت عمده آن نگاه محدود و جزیی به تربیت است. با پذیرش این فرض که تربیت دارای ابعاد جسمی، اجتماعی، اخلاقی، دینی و علمی است و هریک از موضوعات درسی می توانند به پرورش یکی از این ابعاد کمک کنند، تاکید می شود که هر یک از موضوعات درسی گنجانده شده در برنامه درسی رسالتی ویژه و مجزا از سایر دروس دارد و معلم آن درس باید در صدد تحقق این رسالت باشد. در حالی که با توجه به این که هدف نهایی تربیت پرورش افرادی است که به کمال رسیده و شخصیت آنان رشد همه جانبه یافته است، لازم است بر پیوستگی و در هم تنیدگی ابعاد مختلف تربیت تاکید شود. لذا تربیت دینی در کنار سایر ابعاد تربیت در تمام دروس باید در نظر گرفته شده و کل برنامه درسی و تمام معلمان باید درصدد
یاددهی و یادگیری تعالیم دینی به دانش آموزان باشند - احمدی، 1387؛ میرشاه جعفری، در راستای این آموزش و برای موفقیت آن علاوه بر تلفیق اصول تربیت اسلامی در تمامی درورس باید از فناوری های نوین نیز در این زمینه استفاده نمود که از جمله آنها فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد که در حال حاضر در تمام جنبه های زندگی مردم جامعه تاثیر دارد، پس در زمینه آموزشی نیز نباید از کاربرد آن غفلت نمود.
فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش، ابزاری به معنای سخت افزاری آن نیست بلکه فرهنگ، برنامه و جریان آموزشی فعال است که محتوای آموزش و پرورش نوین را برای حضور موثر در هزاره سوم ترسیم می کند و بالطبع یکی از مولفه های این فرهنگ، منابع سخت افزاری است؛ اما مقدم برآن، منابع نرم افزاری است و باید تلاش شود فرهنگ بهره وری، بهره برداری و استفاده از این ابزارها، قبلاً در محیط آموزش و پرورش تعلیم داده شود کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش به دلایل ذیل حائز اهمیت است:
.1 با عرضه مواد آموزشی چند رسانه ای، امکان یادگیری از طریق همه حواس فراهم می شود.
.2انگیزه یادگیرندگان افزایش می یابد و در فرایند یادگیری فعال تر می شوند.
.3مفاهیم انتزاعی با زندگی افراد ادغام می شود.
.4مهارت ها و فرایند های شناختی سطح بالا از قبیل تفکر انتقادی بهبود می یابد.
5. برای یادگیری مهارت های اساسی برپایه سرعت یادگیری افراد، فرصت هایی را فراهم می آورد.
6. به دانش آموزان اجازه می دهد برای حل مسائل اطلاعات لازم را به دست آورند.
7. سبب ایجاد ارتباط از راه دور، بین معلمان و دانش آموزان می شود.
در جمع بندی اقدامات انجام شده در آموزش و پرورش ایران برای توسعه ی فاوا و امکانات فراهم آمده، براساس گزارش های رسمی باید گفت که نظام آموزشی از این حیث با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد. تجهیز مدارس در سطح دبیرستان تا شاخص های مطلوب فاصله دارد و تجهیز مدارس سطح پایین تر، شامل راهنمایی و دبستان، هنوز به صورت ملی آغاز نشده است. آموزش همه ی معلمان در تمام سطوح تحصیلی به طور کامل انجام نشده است و انتقاداتی نیز در مورد نحوه و محتوای این آموزش ها می شود. با توجه به مطالب بیان شده؛ هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به مولفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در اسناد بالادستی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران به منظور دستیابی به اصول تربیت اسلامی می باشد.
