بخشی از مقاله
چکیده
پست مدرنیسم به عنوان یک جنبش فکری عظیم امروزه، هنر، سیاست، اقتصاد، علم ، فرهنگ ، هویت، جنسیت و ... را تحت تاثیر قرار داده است. کلیشههای جنسیتی، در سیستم های آموزشی امری جهانی است و به رغم کم و زیاد بودن آن در کشورهای مختلف، در همهی کشورهای جهان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ضرورت تربیت جنسی در برنامه درسی پست مدرنیسم بوده است.
مقاله حاضر به کمک روش اسنادی و تحلیلی در بررسی آثار پاتریک اسلاتری به تحلیل پنج مؤلفه جنسیت؛ جنسیت زیستی، هویت جنسی، نقش جنسیتی، رفتار جنسی و تمایلات جنسیتی، پرداخته و پس از تحلیل مؤلفه ها، به ضرورت و نحوه آموزش آن در مدارس از دیدگاه صاحب نظران، پرداخته است. با توجه به یافته های پژوهش، جهت جلوگیری از انحرافات جنسی در جوانان، سلامت روان و حفظ خانواده، آموزش مؤلفه های جنسی با رعایت حریم های فرهنگی جامعه به منزله پیشگیری از بسیاری از آسیبها است و برنامه درسی مدون و معلمان آموزش دیده کمک موثری در این زمینه می توانند، داشته باشند.
.1مقدمه
شواهد به طور واضح نشان می دهد که جامعه بشری، تا حد زیادی متنوع می باشد و از دیدگاه پست مدرنیسم تمایزات چند فرهنگی ما، یکی از بزرگترین نقاط قوتی است که باید مورد ستایش قرار گیرد نه این که نابود شود. از این رو درک و شناخت طبیعت بشری مشترک، مستلزم توجه و قدر دانی تعدد فرهنگی بوده که سبب رشد همه ما خواهد بود. در این عصر طلایی، بشریت باید فراتر از تبعیض جنسی، نژاد پرستی ، نا همجنس گرایی، تعصبات قومی و خشونت مذهبی حاکم بر تمدن و فرهنگ قرن بیستم رفتار کند. کلیشههای جنسیتی در سیستم های آموزشی امری جهانی است و به رغم کم و زیاد بودن آن در کشورهای مختلف، در همهی کشورهای جهان وجود دارد
نظریه پست مدرنیسم با نابودی عقاید بنیاد گرایی ، روش متفاوتی را برای بحث درباره تمایلات جنسی در آموزش جنسی در برنامه درسی مدرسه فراهم می آورد. برای برخی از نظریه پردازان، پیچیدگی جنسیت و تمایلات جنسی در عصر پست مدرن اشاره به تغییرات قابل توجهی در راه درک ما از هویت و روابط دارد. در حالی که این امر می تواند گزارشی از پایان هویت جنسی را نشان دهد گرچه ممکن است اغراق آمیز باشد اما چیز متفاوتی در حال ظهور است. خیابان این روزها، موسیقی های جدید که از رسانه ها پخش می شود و... این تمایل بیشتر شکاف جنسیتی و الگو های افراد را نشان می دهند. در حال حاضر مردم تمایل به هنرمندان، دانشجویان و دیگر کاشفان فرهنگی دارند اما احتمالا برای مدت طولانی، آنها را نمی خواهند و این جنبش، مطمئنا یک جنبش هویتی نیست
از این رو توجه نظام برنامه درسی آموزش و پرورش به مسائل جنسی امری لازم است . آموزش جنسی در چارچوب شخصی و اجتماعی دانش آموزان منجر به توسعه اعتماد به نفس ، حس مسئولیت بسیاری از دانش آموزان ، آماده سازی دانش آموز برای یک نقش فعال شهروندی، انتخاب یک زندگی امن تر ، روابط خوب و احترام به تفاوتهای مردم می شود
تقریبا در همه جا، آموزش جنسی در مقیاس ملی بحث برانگیز و دشوار است، به خصوص در زمانی که تلاش برای حفظ کیفیت آموزش و پرورش مطرح باشد. با وجود این مشکلات، حتی کشور های محافظه کار نیز آموزش مسائل جنسی را در ترکیب کیفیت بالا قرار داده اند
علی رغم اهمیت این آموزش ، یافته های مهرام و نبی زاده شهری - - 1386 نشان دهنده عدم ایفای نقش لازم کتب درسی در تربیت جنسی مخاطبان است، چنانچه به طور متوسط کمتر از 0/0004 حجم کتب درسی مورد مطالعه به این مهم پرداخته است.
حاضری و احمدپور خرمی - - 1391 به بازنمایی جنسیت در کتابهای فارسی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان پرداختهاند. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که به مردان بیش از زنان پرداخته شده است و زنان حضور چندانی در کتابهای درسی ندارند. همچنین زنان در اندک موارد حضور؛ موجوداتی ضعیف، عاطفی، نیازمند کمک و مطیع مردان بازنمایی میشوند. در مقابل مردان، حاضر در اجتماع، صاحب قدرت، دانا و عاقل، مدیر و کاردان، شجاع و جنگنده تصویر شدهاند.
عابدینی و همکاران - - 1393 نیز به بازنمایی نقشهای جنسیتی در کتابهای درسی سال ششم و به بررسی میزان توجه به تصاویر جنسیتی و نقشهای شغلی به تفکیک هر دو جنس پرداخته است. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد که به نقشهای شغلی مردان و تصاویر آمده در کتابهای درسیعمدتاً به این جنس تعلق دارد و نقش شغلی زنان و تصاویر آمده در کتابها کمرنگ و یا اینکه در برخی کتابها هیچ گونه اشارهای نشده است.
بررسی تحول فرهنگ جنسیتی نیز عنوان پژوهش تاج مزینانی و حامد - 1393 - می باشد که با مطالعه تطبیقی پیرامون کتابهای فارسی اول ابتدایی در سالهای 62،82 57 نشان دهنده جنسیتی شدن فضا، نقش ها، تفریحات و ابراز احساسات در هر سه دوره بوده است.
امینی و بیرجندی - - 2012 بر تبعیض جنسیتی و انواع آن در کتاب های EFL در سطح مدارس متوسطه در ایران متمرکز شدهاند. آنها مؤلفه های ساخت و سازههای مردانه عمومی، مشاغل و فعالیتها را در کتابهای درسی انگلیسی بررسی نمودند.
یافتهها بیانگر آن است که این انتظار میرود به منظور بالا بردن آگاهی در مورد شیوههای جنسیتی در کتابها برای معلمان و فراگیران اقداماتی صورت گیرد. در خصوص تربیت جنسی نوجوانان نیز کارهای اندکی صورت گرفته است. به طور نمونه؛ فقیهی و همکاران - - 1387 با موضوع آموزش جنسی به کودک و نوجوانان از دیدگاه اسلامی و مطالعات روانشناختی به بررسی اهداف، اصول ، محتوا، شیوه ها و فواید آموزش های مناسب جنسی در فرهنگ اسلام و تحقیقات روانشناختی پرداخته و آموزش مسایل جنسی را با منابع و روشهای مناسب برای پیشگیری از انحرافات جنسی ضروری دانسته اند.
ابراهیمی هرستانی و همکاران - 1394 - در واکاوی برنامه درسی مغفول برای تربیت جنسی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی تحصیلی بر عدم توجه کافی آموزش و پرورش رسمی به موضوع تربیت جنسی در دوره راهنمای دلالت داشته که باعث شده است تا بسیاری از فرایندهای ضروری مغفول بماند.
همانطوری که بیان شده، بیشتر تحقیقات صورت گرفته در برنامه های درسی مدارس در حال پیدا کردن ردپای تبعیض جنسیتی یا نقش های جنسیتی در کتابهای درسی می باشد سایر مؤلفه های جنسیت - تمایلات جنسی، رفتار جنسی و جنسیت زیستی- کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می رسد به نظر می رسد اندیشه پست مدرنیستی در ایران جنبه کاربردی پیدا نکرده است ولی به تدریج مضامین آن در اندیشه ها و تفکرات متفکران بروز پیدا کرده است. همچنین آموزش مسایل مربوط به جنسیت در برنامه های درسی کشورمان به صورت آشکار مغفول مانده است. از این رو پژوهش حاضر، سعی دارد ضرورت آموزش مقوله های جنسیتی در مدارس را مورد بررسی قرار دهد.
1-1جنسیت زیستی
جنسیت زیستی مربوط به زیست شناسی می باشد می تواند از دو جنسیتی خیلی نادر به ناهنجاری غیر عادی کروموزمی دسته بندی شود همچون هایپر پلازیای فوق کلیوی و مادرزادی1 سندرم بی حس دو جنسیتی2 ، سندرم ترنر3و سندرم کلینفلتر 4. از طرفی بسیاری از کودکان با الگوی کروموزومی فرضی XYبرای مردان و کروموزومهای XX برای زنان متولد نمی شوند . به علاوه عده ای با اندامهای تناسلی نامعلوم، کروموزوم اضافیY، کروموزوم اضافیX، بیضه داخلی، تخمک-بیضه و یا تعداد دیگری از تفاوت های جنسیتی ، متولد می شوند
از این رو جنسیت بیولوژیکی - ویژگی های فیزیکی مانند دستگاه تناسلی، کروموزوم، هورمون ها، و غیره - را شامل می شود که زن با الگوی کروموزوم XX با استاندارد دستگاه تناسلی و هورمون های زنانه ، مرد با الگوی کروموزوم XY با استاندارد دستگاه تناسلی و هورمون های مردانه و اینترسکس که برخی برآوردها نشان می دهد از هر یک نفر 100 نفر از نظر استاندارد بیولوژیکی فرم زن یا مرد ندارد
انجمن روانشناسی امریکا - 2011 - 5نیز بیان می کند که : جنسیت اشاره به وضعیت بیولوژیکی یک شخص دارد و به طور معمول به عنوان مرد، زن یا مبهم - به عنوان مثال، ترکیب غیر معمول از ویژگی ها است که معمولا مرد از زن قابل تشخیص نیست - دسته بندی کرد . تعدادی از شاخص های جنس بیولوژیکی، از جمله کروموزومهای غده جنسی - بیضه یا تخمدان - ، اندامهای تناسلی داخلی و دستگاه تناسلی خارجی وجود دارد.
وجود جامعه دو جنسیتی مسائلی است که جوامع و فرهنگ های مختلف با آن درگیر و هر کدام با توجه به فرهنگ خودشان با آن برخورد می کند. و در ادامه مشکلاتی از قبیل شرمندگی، رازداری ، جراحی های ناخواسته اندامهای تناسلی و در نهایت آسیبهای رو حی و جراحت جسمی را به دنبال دارد. زندگی بسیاری از افراد با جهل و ناآگاهی و بی تفاوتی نسبت به این مسائل همچون نگرانی درباره زنانگی، مردانگی و تمایلات جنسی آسیب می بیند. بنابراین از دیدگاه اسلاتری - 1393 - آشنایی با تمایلات دو جنسی دلیلی جز این ندارد که مطمئنا آن ها در مدرسه و خانواده هایشان، بچه های دو جنسیتی دارند که همچون دیگر بچه ها، نیازمند عشق و محبت و درک هستند.
اسلاتری و همکاران - - 2009 جهت آموزش جنسیت زیستی معتقدند که برای شروع آموزش در یک محیط غیر تهدید آمیز بهتر است در درس زیست شناسی - در دبیرستان - شور و نشاط بحث و تعامل را در کلاس های ژنتیک ایجاد کرده و با اعتماد و حمایت ، شروع بخش اول را با سخنرانی تنوع زیستی انسان انجام داد. دانش آموزان در حال حاضر، بهتر آماده پذیرش این واقعیت هستند که تنوع جنسیتی وجود دارد.
دومین فعالیت نیز می تواند نشان دادن فیلم در این خصوص به دانش آموزان باشد. به طور مثال، معرفی ما بحث در مورد تاریخ مقررات جنسیتی در المپیک است . این فیلم داستانی از پاتینو می گوید: در بازی های المپیک سال 1988 بدون گواهی دکتر لازم بود بازی را ترک کند. در نگاه هر کسی به نظر می رسید که او یک زن است اما کمیته بین المللی المپیک پیش بینی کرده بود که او به احتمال زیاد یک مرد است
1-2 هویت جنسی
هویت جنسی، به احساس فرد از خود به عنوان مرد، زن، یا فراجنسی 6 اشاره دارد - انجمن روانشانسی امریکا . - 2011 از این رو هنگامی که هویت جنسی فرد و جنسیت بیولوژیکی اش همخوانی نداشته باشد، فرد ممکن است به عنوان ترا جنس و یا به عنوان یکی دیگر از رده فراجنسیتی خوانده شود
هویت جنسی یک خود پنداره جنسی است که به محتوای جنسی –برچسب فرد – و دسته بندی هایی که توسط فرد به این عنوان که چه جنسی دارد ، اشاره دارد
اسلاتری و همکاران - - 2009هویت جنسی را به 9 دسته تقیسم کردند:
1. زن بیولوژیکی: "جنس تولد" هویت جنسیتی به عنوان یک زن .
2. مرد بیولوژیکی: "جنس تولد" هویت جنسیتی به عنوان یک مرد.
3. دو جنسیتی: نا مشخص نه به عنوان زن و نه مرد.
4. فرا جنسیتی: هویت جنسیتی به عنوان زن یا مرد بیولوژیکی متولد شده، مطابقت ندارد.
5. جنسیت عجیب و غریب: این دسته از زن و مرد، بین زن و مرد هستند.
6. دو روحیه: برخی از افراد بومی که ویژگی های زن و مرد و نقش اجتماعی متمایز در قبیله دارند.
7. هوش جنسی / هویت جنسی: جنس یک فرد می داند که آنها در داخل هستند و نه از خارج.
8. تغییر جنسیت مرد به زن:8 مردان بیولوژیکی که هویت جنسی زنانه دارند.
9. تغییر جنسیت زن به مرد:9 زن بیولوژیکی که هویت جنسی هویت مردانه دارند
