بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت بحران همواره با چالش های اساسی در ابعاد ارزیابی میزان آمادگی، پاسخ و بازسازی خسارت های ناشی از سوانح مواجه است. امروزه عدم توجه مناسب به شاخصهای حیاتی مدیریت بحران در زمینه های آمادگی در برابر خطر میزان دامنه خسارات را در مراحل سه گانه مدیریت بحران افزایش داده است. تحقیق حاضر نوشتاری در جهت ارزیابی مهمترین شاخصه های آمادگی و دستیابی به یک سری شاخص برای ارتقاء اهداف مدیریت بحران میباشد.
در تحقیق حاضر 100 عدد پرسشنامه در جهت ارائه مهمترین شاخصها به نظرسنجی مدیران شهری درامده و برای محاسبه پایایی از 10درصد نمونه ها، ابتدا نظریات افراد صاحب نظر جمع آوری و متغیرهای اصلی تعیین گردید و روایی آن نیز از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که ضریب معنی داری سئوالات % 75 محاسبه گردیده است.
نتایج تحقیق نشان می دهد شاخصه های همچون فناوری سیستمهای مورد نیاز 73/2، برنامه ریزی لجستیک 71/1، درآمد ملی بر حسب سرانه 75/7، به هنگام کردن ضوابط و مقررات بر اساس زمان 74/1 و شبکه اعلام خطر 71/9 بالاترین درصد ارزش را در این بین به خود اختصاص دادند.
سرمایه گذاری مناسب در جهت بهینه کردن این شاخصها در شهرها میزان خسارات جانی و مالی را در حد چشمگیری کاهش خواهد داد. ایجاد نظام جامع مدیریت بحران برای چاره جویی در برابر بحرانها از مهمترین اولویتها برای تحقق یک مدیریت بحران کارآمد و مناسب در شهر پاوه و دیگر شهرهای کشور است. شاخصها اصولا یک راهکار برای بحران نیستند، بلکه دریچه ای برای رسیدن به اهداف بلند مدت مدیریت بحران جهت کنترل مناسب بحرانها می باشند تبین شاخصها ی پاسخگویی در مدیریت بحران قدرت، سرعت عمل و میزان تجربه مارا برای مدیریت بحرانها تا حد زیادی افزایش می دهد.
-1 مقدمه
کشور ایران، جزء یکی از کشورهای بلاخیز دنیا به شمار می رود. همانطور که آمارها نشان می هد از 40 نوع بلایای طبیعی که در جهان رخ می دهد 31 مورد آن در ایران به وقوع می پیوندد. وجود چنین بلایای طبیعی در کشور باعث شد که ایران جزء ده کشور نخست جهان در زمینه بلاخیزی باشد. این خود عاملی برای تلاش بیشتر در جهت دستیابی عملی به روشها و راهکارهای منسجم جهت مقابله و برخورد منطقی در به حداقل رساندن ابعاد فاجعه آمیز چنین رخدادهایی است
نظام های اجتماعی در معرض بحرانهای متعدد و متنوعی قرار دارند که با شدت و ضعف متفاوت، گاه کلیت و موجودیت نظام اجتماعی را تهدید می کنند و گاه جریان عادی امور را مختل می سازند. بی تردید جوامعی در برابر بحرانها موفق ظاهر می شوند که بتوانند تمام ظرفیت های بالقوه و بالفعل خود به شکل مناسب، معطوف به مقابله اثر بخش با وضعیت بحرانی کنند و از سهل انگاری و ساده انگاری تقدیر گرایانه اجتناب ورزند
توانایی جوامع برای بازیابی دوباره پس از حوادث توسط طیف وسیعی از عوامل تعیین می شود با این حال عامل ثقل مرکزی برای موقعیت هر جامعه در پاسخ به فاجعه، ظرفیت مدیریت جامعه است که در آن براساس سرمایه و منابع در دسترس و بسیج این سرمایه ها می توان این عامل ثقل مرکزی را به حداکثر رساند
شهرستان پاوه یکی از شهرستانهای استان کرمانشاه است که در شمال غرب استان واقع گردیده و مرکز آن شهر پاوه است. این شهرستان از طرف شمال به شهرستان های مریوان و سرو آباد - استان کردستان - ، از طرف جنوب به جوانرود و ثلاث و باباجانی، شرق به روانسر و کامیاران - استان کردستان - و از طرف غرب به کشور عراق - شهرستان حلبچه - محدود میگردد. این شهرستان در 54 دقیقه و 45 درجه تا 36 دقیقه و 46 درجه از طول شرقی و 51 دقیقه و 34 درجه تا 18 دقیقه و 35 درجه عرض شمالی واقع شده است - طرح جامع شهرستان پاوه، 85، . - 52 در زمینه ادبیات تحقیق پانروس در پژوهشی با عنوان نقش شاخصها در عملکرد مدیریت بحران به تجزیه و تحلیل شاخصهای مدیریت بحران در جهت کاهش خسارات می پردازد
اوچا در پژوهشی با عنوان ارائه راهبردهای نوین در مدیریت بحران با استفاده از شاخص های پاسخگویی به نقش شاخصهای پاسخگویی در روند بهینه مدیریت بحران تاکید کرده است - اوچا، 95، - 126 و نیز سباستین هردی در پژوهشی با عنوان مدیریت اضطراری و شاخصهای پاسخگویی از شاخصهای پاسخگویی به عنوان فاکتورهای کاهش بحران نام می برد
بوریس در پژوهشی بررسی نقاط امن در پدافند غیرعامل به شناسایی نقاط امن در سطح شهر پرداخته و این نقاط را هم برای استفاده های نظامی و هم در جهت مواقع بحران بکار می گیرد - بوریس، 2006، . - 380 در پژوهشی دیگر نیز با عنوان محدوده های جانپناهی و کاهش خسارات جانی، جری به نقش نقاط جانپناهی در جهت کاهش خسارات ناشی از بحرانها به مردم اشاره می کند
و همچنین استین کلاسنیس در پژوهشی با عنوان طراحی نظام پاسخگویی به بحران در مراحلی از کار به تعین نقاط امن در سطح شهر لندن می پردازد
-2 مواد و روشها
روش بررسی این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی - تحلیلی است . در زمینه جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانه ای استفاده شده است. به منظور استاندارد سازی عملیات مدیریت حوادث و سوانح با استفاده از شاخص ها و استانداردهای عملیات امداد و نجات ابتدا با مطالعه و بررسی ادبیات پژوهش و دیدگاههای صاحبنظران و همچنین یافته های پژوهشگران و مجموعه اقدامات و فعالیت هایی که در هر مرحله بایستی صورت گیرد شناسایی شد.
به منظور تبین و ارزش سازی شاخصها تعداد 100 پرسشنامه به نظرسنجی مسئولان شهری در آمده و برای محاسبه پایایی از 10درصد نمونه ها، ابتدا نظریات افراد صاحب نظر جمع آوری و متغیرهای اصلی تعیین گردید و روایی آن نیز از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که ضریب معنی داری سئوالات 75 % محاسبه گردیده است. و در نهایت با استفاده از نرم افزار SPSS 17 از این داده ها آزمون های آماری مناسب جهت تحلیل و ارائه شاخص استفاده شده است.
-3 مبانی نظری تحقیق
واژه بحران از یونانی باستان به معنای قضاوت و یا تصمیم گرفته شده است. در زبان چینی واژه بحران را به صورت وی جی تلفظ می کنند، در واقع ترجمه دقیق وی جی یعنی فرصتی برای خطر به وجود می آید است. در زمان حاضر بحران در درجه اول نشانگر تبعیض و یا توانایی تبعیض آمیز، انتخاب، قضاوت، تصمیم گیری و نیز خروج و حل تعارض می باشد. جامع شناس مشهور آمریکایی انریکو می گوید که چهل سال را صرف تلاش برای درک مفهوم بحران و فاجعه کرده است
ویژگی های یک بحران عبارتند از: غیر قابل پیش بینی، پویا و فرار، تهدیدگر، ضرورت وفشار، عدم مرز، موشکافی رسانه ها و پیچیدگی.
بحران عنصر خاصی است که آن را از شرایط عادی متمایز می کند. یکی از مشخصه های بحران درجه بالایی از ناامنی است که آن را به عنوان یک وضعیت خاص جلوه گر می کند. بحران همیشه با فشار و ضرورت مشخص شده است. تصمیم گیری در مورد بحران با اطلاعات کم اغلب عواقب جدی از قبیل هزینه های بالا، تخریب مواد یا از دست دادن جان انسانها را در پی دارد
و از طرفی دیگر در مقابل واژه بحران، می توان به مدیریت بحران شهری اشاره کرد. رابرت کندی در یکی از سخنرانی هایش اشاره می کند که بحران یکی از ویژگی های غیر مننتظره رفتار انسان، گاهی برای بهتر شدن و زمانی برای بدتر شدن است
