بخشی از مقاله
چکیده:
توسعه پایدار فرآیندی است که طی آن قابلیت های رفتار اجتماعی افرد با هدف افزایش کیفیت زندگی و برابری اجتماعی آنان ارتقا یافته و در آن ساختارهای لازم برای تحقق این هدف تدارک دیده می شود. این مهم به دلیل اهمیت روز افزون در زندگی افراد منجمله به عنوان ابزاری کارآمد در تداوم اشتغال پایدار آنها مورد توجه است. اقدام به بررسی اثرات گردشگری تجاری بر توسعه پایدار مبتنی بر دستورالعملهایی است که بدون پیشداوری، هوشمندانه و یا قاطع تعیین شود و در واقع وسیله یا ابزار شناخت و تحلیل میتواند برحسب مورد تعیین گردد. به عبارتی، در روش بر روی قابلیت انعطاف پژوهنده نسبت به روشها تأکید شده است و از دو نقطه نظر به توسعه پایدار مینگریم، یکی بررسی بازتابهای فکری توسعه و دیگری، بررسی بازتابهای اجتماعی مربوط به گردشگری تجاری یاد شده است. داده های مورد نیاز در این تحقیق با استفاده از روش پیمایش روی حجم نمونه ای بالغ بر 381 نفر از شهروندان در شهر جوانرود که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند جمع آوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس سنجش متغیرها و طیف ها انجام گرفته، بدین ترتیب با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی و همچنین برای متغیرهای مستقل و وابسته از آزمون F و ضریب پیرسون استفاده شده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که ابعاد متغیر گردشگری تجاری - محیط اقتصادی - 0/165 =R2 و - محیط اجتماعی - = R2 0/030 و - محیط فیزیکی - 0/025 =R2 بر توسعه پایدار شهر تأثیر داشتهاند.
.1 مقدمه
شهر جوانرود با جمعیت 51483 نفر در فاصله 610 کیلومتری جنوب غرب تهران و 86 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه واقع شده است. هماکنون جوانرود از طرف غرب به شهرستان ثلاث باباجانی، از شرق به روانسر، از شمال به پاوه و از جنوب به دشت ذهاب متصل میباشد. جوانرود یکی از شهرهای قدیمی کرمانشاه است و نامش به بیش از 350 سال گذشته برمیگردد. جوانرود همان شهریست که حمداالله مستوفی در کتاب - نزههالقلوب - از آن بنام - آلانی - یاد کرده است که هم اکنون پارک هلانیه که باقیمانده باغات قدیم جوانرود است مرتبط به همان نام آلانی میباشد. حمداالله مستوفی از آلانی به عنوان قصبهای معتبر با آب و هوایی خوش و شکارگاههای خوب و ناحیهای با محصولات غلات نام برده است. در سمپوزیوم سال 91 در لاهه درباره توسعه پایدار گفته شده: اگر منظور از توسعه، گسترش امکانات زندگی انسانهاست، این امر نه تنها در مورد نسل امروز بلکه برای نسلهای آینده نیز باید مد نظر باشد. می توان گفت که توسعه پایدار رشدی است که عدالت و امکانات زندگی را برای تمامی مردم جهان و نه تنها اندکی از افراد فراهم می کند. بر این اساس دیگر نمی توان برای تأمین مالی مصارف جاری، بدهی های اقتصادی که بازپرداخت آن به عهده نسل های آینده است ایجاد کرد.
از آنجا که شهرها بخش عظیمی از جمعیت دنیا را در خود جای دادهاند و این جمعیت در آینده روبه فزونی است، همچنین عامل اصلی توسعه فرهنگی و اقتصادی کشورها در شهرها به شمار میآیند و به دلیل رشد و گسترش بیوقفه و روزافزون جمعیت شهرها که عواملی از جمله مهاجرت مردم از روستاها و شهرهای دیگر و همچنین رشد موالید و کاهش میزان مرگومیر باعث این امر است، توجه به توسعه شهرهای کوچک اهمیت زیادی پیدا کرده است. و شهرنشینی به فرایندی اطلاق می شود که به واسطه آن نسبت جمعیت شهرنشین همراه با بسط و گسترش شبکه های ارتباطی، فعالیت های اقتصادی، سازمان های سیاسی و اداری در مناطق شهری افزایش می یابد که این گسترش جمعیت مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه همراه با مشکلات عدیده ای است. شهرنشینی اهمبت و ارتباط زیادی با نوسازی و صنعتی شدن دارد و علی رغم تفاوت هایی که این سه جریان با یکدیگر دارند ولی در موازات با یکدیگر قرار دارند. در مورد اینکه شهرنشینی سرآغاز نوسازی و صنعتی شدن است بحث های زیادی شده است ولیمهم این است که بررسی شود مردم در مناطق شهری چگونه زندگی می کنند و این چگونگی زندگی مردم در مناطق شهری است که می تواند مبنایی برای توسعه پایدار شهری قرار گیرد. در سالهای اخیر گردشگری به عنوان صنعت بدون دود، منبع درآمد سرشار در تجارت جهانی و عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداختهای بسیاری از کشورها شده است، این صنعت یک صنعت منحصر به فرد اقتصادی تلقی شده و طرفداران بسیاری دارد. لوئیس ترنر - Terner - گردشگری را امید بخشترین و پیچیدهترین صنعتی میداند که جهان سوم با آن روبرو است و معتقد است گردشگری بیشترین قابلیت را برای جانشینی دیگر صنایع درآمدزا دارد.
« - لی، 1378 به نقل از سرایی، - 1394 و اما توسعه گردشگری موجب رونق اقتصادی و کاهش فقر میشود همچنین تأثیر به سزایی در افزایش درآمد و کاهش بیکاری و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی دارد. علاوه بر آن گردشگری عاملی است برای گفتگوی بین فرهنگها و تمدن ها و از نظر سیاسی نیز، روابط بین ملل و دول را متعادلتر و نزدیکترمیسازد. از لحاظ مذهبی نیز بسیاری از ادیان تأکید ویژهای بر سیر و سفر در نقاط مختلف جهان به منظور کسب علم و دانش داشتهاند. گردشگری در سطوح بالای اقتصادی و اجتماعی باعث شکوفایی استعدادها و ارتقای آموزشی در همه زمینهها میشود. کشورهایی که در صنعت گردشگری فعال میشوند میلیونها گردشگر را جذب می نمایند، در کنار تولیدات انبوه صنعتی کم ارزش، در زمینه تولیدات هنری با کیفیت عالی به مقدار کم ولی با ارزش زیاد نیز موفق می گردند. از سوی دیگر به دلیل زیرساختهای تکنولوژیکی - فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایجاد شده در قرن بیست و یکم پدیده گردشگری یک واقعیت اجتنابناپذیر در رفتار و عمل انسان برای ارضای روح کنجکاو او خواهد بود. گردشگری به دلیل ماهیت و توانایی در جهت اقتصاد عصر پساساختاری، موجب تسریع در شکل گیری دهکده جهانی خواهد شد. گردشگری در روند رو به رشد خود حتی حکومتهای غیردموکراتیک، سنتّی و درونگرا را نیز مجبور خواهد کرد تسهیلاتی در کلیه زمینهها برای توسعه آن ایجاد کنند.
مردم شهر جوانرود به دلیل درصد بالای بیکاری از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردار نبودند که با پیگیری مسئولین وقت در سال 1375 مرز شیخ صله در ثلاث باباجانی فعال شد که تأثیر به سزایی در رونق اقتصادی مردم شهر جوانرود گذاشت تا جایی که در جوانرود بازاری موسوم به بازارچه در سیل بند جنوبی شکل گرفت که بیکارانزیادی را مشغول به فعالیت نمود. این بازارچه تقریباٌ تمامی بازارهای سطح استان را تحت تأثیر قرارداد و هرساله پذیرای مهمانان زیادی از تمام نقاط کشور است. بنابراین جوانرود با توجه به هم مرز بودن با کشور عراق و همچنین توانایی های بالقوه عظیمی در زمینههای زیست محیطی، تاریخی، میراث فرهنگی و غیره هست نمیتواند و نباید به دلیل مسائل سیاسی و نگرانی های فرهنگی - اجتماعی خود را از این جریان اقتصادی دور نگه دارد و از سوی دیگر نمیتواند از جاذبه های جوانرود برای گردشگری چشمپوشی کند. ولی آنچه در اینجا مسئله اصلی و قابل تامل است، این است که توسعه این شهرها چگونه و به چه صورتی باید صورت گیرد که نیازهای آیندگان را تأمین کند و با اصول توسعه پایدار مطابقت داشته باشد و یا در شهری چون شهر جوانرود، توسعه شهر باید چگونه باشد تا در تطابق با توسعه پایدار باشد، تا کمتر موجب تخریب محیطزیست و منابع زیستمحیطی و طبیعی شود؟
