بخشی از مقاله
چکیده
در توسعه استان کرمانشاه پارادوکسی به نظر میرسد. این استان با اختصاص 2/44 درصد از جمعیت و 2/54 درصد از مساحت کشور، تنها 1/86 درصد از ارزشافزوده کشور را تولید میکند و به لحاظ شاخص توسعه انسانی در رتبه 18 کشور است. رتبه بالاترین نرخ بیکاری و بیشترین تعداد خودکشی در صد هزار نفر جمعیت به این استان تعلق دارد. این در حالی است که استان کرمانشاه موقعیت جغرافیایی ویژهای دارد و وضعیت منابع طبیعی استان بهصورت نسبی بهتر از بسیاری از مناطق کشور است.
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به کمک ابزارهای تحلیل اقتصاد نهادی بخصوص نظریات ویلیامسون به دنبال تبیین دلایل توسعهنیافتگی استان کرمانشاه است. نتایج حاکی از آن است که جغرافیای استان کرمانشاه، دو نوع آب و هوای متفاوت را از شمال شرق تا جنوب غرب استان تجربه میکند که در طول تاریخ باعث شده زندگی عشایری با تمامی الزامات فرهنگی-اجتماعی آن تبدیل به شیوه غالب امرار معاش شود.
این الزامات، الگوهای خاصی از نهادهای غیررسمی را ترویج کرده است. این نهادهای غیررسمی در کنار نگاه تمرکزگرای حاکمین در طول تاریخ، به نهادهای رسمی - قوانین و مقررات - شکل داده است. این نهادهای رسمی و غیررسمی در فرایند تحولات عصر جدید صنعتی، یک شکل خاص از حکمرانی را چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی دامن زده است.
وضعیت فعلی تخصیص منابع و اشتغال که تعیینکننده سطح توسعه استان است، حاصل این نوع تدبیر امور - حکمرانی - است که ضمن اعمال تغییراتی در طبیعت و جغرافیا، پیامدهایی را برای جامعه کرمانشاهی به بار میآورد که حاصل آن در سطح توسعه استان میتوان مشاهده نمود.
-1 مقدمه و بیان مسأله
بررسی وضعیت استان کرمانشاه، نشان می دهد که علیرغم تلاشهای صورت گرفته، اهداف توسعه محقق نشده است. این استان با اختصاص 2/44 درصد از جمعیت و 2/54 درصد از مساحت کشور، تنها 1/86 درصد از ارزشافزوده کشور را تولید میکند و به لحاظ شاخص توسعه انسانی در رتبه 18 کشور است. میزان بهرهوری نیروی کار نیز پایینتر از میانگین کشوری است و در رتبه 16 قرار دارد
این استان مرزی علیرغم مرز مشترک با کشور عراق، به لحاظ میزان صادرات در رتبه 14 قرار دارد. در شاخصهای اجتماعی نیز وضعیت استان مناسب نیست بهطوری که رتبه بالاترین نرخ بیکاری و بیشترین تعداد خودکشی در صد هزار نفر جمعیت به این استان تعلق دارد
تداوم این وضعیت طی چهار دهه اخیر، باعث مهاجرت جمعیت استان - بخصوص نخبگان - به سایر نقاط کشور شده است به طوری که این استان طی سالهای سرشماری از 1355 تا 1395 همیشه مهاجرفرست بوده است - جدول . - 4 لازم به ذکر است که مقایسه تراکم جمعیت - بهعنوان معیاری که نشان میدهد این استان چقدر ظرفیت جذب جمعیت داشته است - با سرانه تولید ناخالص داخلی - بهعنوان معیاری برای میزان استفاده از این ظرفیتها - حاکی از آن است که سرانه تولیدتقریباً ½ تراکم جمعیت است.
این در حالی است که وضعیت منابع طبیعی استان بهصورت نسبی بهتر از بسیاری از مناطق کشور است. بهعنوان مثال میانگین بارندگی بلندمدت استان 1/8 برابر و سرانه جنگل 1/5 برابر کشور است. سهم استان از اراضی قابلکشت نیز دوبرابر سهم جمعیتی استان است
بنابراین سؤال اصلی این مقاله این است: چرا علیرغم وجود ظرفیتهای طبیعی بالاتر از میانگین کشور، سطح توسعه استان از میانگین کشور پایینتر است؟
جدول :1 جایگاه اقتصادی-اجتماعی استان کرمانشاه در کشور
جدول :2 مقایسه وضعیت بارندگی و سرانه جمعیت استان کرمانشاه با کشور و استانهای منتخب در سال × 1393
جدول :3 مقایسه منابع آبوخاک استان کرمانشاه و کشور در پایان سال 1395
جدول :4 تعداد مهاجران واردشده و مهاجران خارجشده استان کرمانشاه طی چهار دورهی 1355 تا 1395
