بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله پژوهشی تخصصی از نوع پژوهش میدانی است که با هدف یکپارچه نمودن عوامل مؤثر و پیش نیاز در تشخیص فرصت های کارآفرینی با رویکرد بررسی مؤلفه ها، پیشنیاز ها و عوامل تأثیرگذار در تشخیص فرصت مورد پژوهش واقع شده است. پژوهش هایی که تا کنون به این موضوع پرداخته اند، تنها اکتفا به عوامل فردی نموده اند و عوامل محیطی کمتر به آن توجه شده یا اینکه در هر پژوهشی به چند مورد از مولفه ها و پیش نیاز ها اشاره شده است و تأثیر الباقی عوامل را نیز حتی بر نشمرده اند. هدفی که با انسجام بخشی تخصصی در راستای پر نمودن این خلأ در مبحث تشخیص فرصت - فرآیند های شناختی، فرآیند های یادگیری مرتبط با خلق، کشف و تشخیص فرصت - بدون بر طرف نمودن آن و حفظ انسجامی معنی دار بسیار سخت خواهد بود. در این مقاله سعی شده است تا نتایج پژوهش های گوناگون به صورت نظام مند با هم ترکیب تا رویکردی جامع و منسجم پدید آید.
پژوهش حاضر به لحاظ گردآوری داده ها توصیفی B پیمایشی و هدف آن، کاربردی است. روش پژوهش کیفی و ابزار گردآوری داده ها مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه می با شد و نمونه گیری به صورت هدفمند و با ا ستفاده از تکنیک گلوله برفی است که بر مبنای آن تعداد 16مصاحبه نیمه ساختاریافته با مدیران کسب و کارهای کوچک و متو سط - کارآفرینان کار کشته - انجام شده است. داده های پژوهش با تکنیک تحلیل تم و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شده ا ست. براساس نتایج پژوهش130مقوله شناسایی شدند که در قالب دو عامل فردی و محیطی که هر کدام 11 گزاره مقوله ای هستند، دسته بندی شدند. نتایج حاصله جایگاه و میزان تأثیر عوامل فردی و محیطی را در روند تشخیص فرصت های کارآفرینانه به یک اندازه مؤثر دانستند ودر این پژوهش پژوهشگر غفلتی را که اندیشمندان این حوزه تاکنون درعدم انسجام بخشی و عدم تجمیع این عوامل بالاخص عوامل محیطی ونادید گرفتن تأثیر چشمگیر مؤلفه های محیطی داشته اند را به چالش کشیده است.
مقدمه
شناسایی و انتخاب فرصتهای درست برای ایجاد کسب و کارهای جدید مهمترین توانایی یک کارآفرین موفق است از این رو دو مفهوم شناخت و فرصت با رویکرد ترکیبی یکی از موضوعات مهم در زمینه کارآفرینی است چراکه شناسایی درست فرصتهای کسب وکار، پایه ای برای فرآیند کارآفرینانه موفق میباشد.در یک فرایند ساده می توان گفت کارآفرینی از سه بخش زیر تشکیل شده است. یک کارآفرین موفق اگر این سه بخش را به خوبی انجام ندهد نمی تواند انتظار موفقیت را در کسب و کار داشته باشد. همانگونه که در شکل - - 1 نشان داده شده است تشخیص فرصت و شناسایی ایده های کارآفرینی، نخستین و شالوده بحث کارآفرینی است.
بسیاری از کسب وکارها که درنهایت با شکست مواجه میشوند در گام اول اشتباهاتی داشتهاند، آنها نتوانستهاند تشخیص مناسبی از شرایط کسبوکار و پنجره فرصت در بازار داشته باشند. آیا آنان که شکست خورده اند، آیا به ضرورت اهمیت تشخیص فرصت آگاهی کامل داشته بودند؟ آیا تمامی مولفه ها و پیشنیاز ها را در تشخیص فرصت های کارآفرینانه می دانستند و به آن توجه نمی کردند؟
تعریف فرصت
فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد1 فرصت را به عنوان "زمان، نقطه ی عطف2 یا شرایطی که برای هدف یا نتیجه و یا پذیرفتن چیزهای انجام شده اثرگذار یا مطلوب است" تعریف میکند.
آردیچویل فرصت را این چنین تعریف می کند:" فرصت عبارت است از شانسی که نیاز بازار را - یا علاقه یا خواسته - از طریق یک ترکیب خلاقانه از منابع به منظور ایجاد ارزش بالاتر تامین میکند." یا شین در مورد مفهوم کارآفرینی و فرصت نیز دقیقا چنین تصوری از منابع دارد بدین صورت که:" کارآفرینی مستلزم وجود فرصت ها، یا موقعیت هایی است که در آنها افراد به این باور می رسند که می توانند از چارچوب های وسیله - هدف جدید برای ترکیب منابع به منظور کسب سود استفاده کنند."
از دو تعریف بالا و بالاخص تعریف شین چنین استنباط می شود که توجه آن به کل فرصت های بازار نیست بلکه به فرصت های کارآفرینانه ای که مستلزم کشف روابط اهداف - وسیله جدید است که از آن برای خلق ارزش اقتصادی بهره گرفته می شود.
ما نمی خواهیم به این بپردازیم که فرصت ها کشف می شوند یا ایجاد می شوند ما با عنایت به اینکه کارآفرینی حاصل تعامل بین افراد و فرصت هاست و فرآیندی است که بازخورد دارد، به این مطلب رسیده ایم که فرصت ها قبل از آنکه کشف شوند، وجود دارند و قبل از آنکه به کار گرفته شوند، کشف می شوند. جهت مخالف این رویه غیر ممکن است. لذا تمام تلاش بر این است تا منابع و مؤلفه های تأثیر گذار در امر کشف فرصت شناسایی شوند هر چند که شناخت فرصتهای کارآفرینانه فرآیندی ذهنی است، اما فرصت ها، پدیده هایی عینی هستند که توسط افراد شناخته نشده است.
تعریف تشخیص فرصت
تشخیص فرصت عبارت است از فرآیند تطبیق نیاز برآورده نشده بازار و ارائه راه حل برای تأمین آن.
تشخیص فرصت فرآیندی است که طی آن افراد به این نتیجه می رسند که توان بالقوه ای برای خلق چیز جدیدی را دارند که ظرفیت خلق ارزش اقتصادی را دارد.
بر اساس تعریف بارینگر و آیرلند - - 2006 شناسایی فرصت عبارت از فرآیند کشف، یافتن و ایجاد فرصت است که طی آن نیازی در بازار کشف می شود که دارای ویژگی های به هنگام بودن، مدت دار بودن، خلاقیت داشتن و خلق ارزش برای مشتری است . - Barringer and Ireland, 2006 -
تشخیص فرصت فرایندی است که از طریق آن کارآفرینان ایده های جدیدی که منجر به فرصتهای کسب وکار میشود را جست و جو کرده، در دست میگیرند و پالایش میکنند - . - Gundry & Kickul, 2007
تشخیص فرصت به عنوان یکی از مهمترین توانایی های کارآفرینان موفق - - Ardichvili,et.al, 2003 موضوع اصلی تحقیقهای کارآفرینی - - Shepherd & Detienne, 2005 عامل ایجاد ثروتهای فردی و اجتماعی - Venkatarman, 1997 - محسوب میشود. از نظر شان و ونکاتارمن 2000 - - عمده ی تحقیقها در حوزه ی تشخیص فرصت باید متمرکز بر این باشد که برای ایجاد و ارایه ی کالا و خدمات، فرصتها چگونه کشف و بهره برداری می شوند و چرا تنها برخی از افراد این فرصتها را کشف میکنند - Shane & Venkatarman, 2000 - به عبارت دیگر درک فرایند تشخیص فرصت و عوامل مؤثر بر آن، سؤال اساسی در حوزه ی تحقیقهای کارآفرینی است - - Katz& Gaglio, 2001 در همین راستا مطالعه های متعددی دربارهی تشخیص فرصت انجام شده است.
بیان مسأله
اگر بخواهیم درک بهتری از فرآیند کارآفرینی داشته باشیم، باید درک بهتری نسبت به شیوه های کشف فرصت ها داشته باشیم . همان طور که رابرت بارون اشاره می کند: همه ی ما فرآیند های شناختی یکسانی داریم، اما کارآفرینان نقش های منحصر به فردی دارند.
" کارآفرین در واقع در مورد : منابع ایجاد فرصت؛ فرآیند های کشف ، ارزیابی و بهره برداری از فرصت ها و مجموعه افرادیست که آنها را کشف، ارزیابی و بهره برداری می کنند" . - Shane & Venkataraman, 2000 -
بنابراین یک فرد برای تبدیل شدن به یک کارآفرین، نیاز دارد تا اولین فرصت را تشخیص داده و سپس بدنبال آن یک سرمایه گذاری ایجاد کند . - Bygrave & Hofer,1991; Shane, 2003 -
از طرفی در میان محققان بر سر اینکه افراد چگونه فرصت ها را تشخیص میدهند، اختلاف نظر قابل توجهی به چشم میخورد - شاو و همکاران، . - 2005 بنابراین، دانشمندان با توسل به رشته های علوم اجتماعی مختلف، از جمله: اقتصاد، روانشناسی و جامعه شناسی در صدد ایجاد چارچوب های نظری مشخص برای توضیح ماهیت و روند تشخیص فرصت بوده اند.
