بخشی از مقاله
چکیده
انقلابی بودن و ماندن مبتنی بر پنج شاخصه: »پایبندی به مبانی و ارزشهای اساسی اسلام و انقلاب، هدفگیری آرمانهای انقلاب و همت بلند برای رسیدن به آنها، پایبندی به استقلال کشور، حساسیت در برابر دشمن و نقشه دشمن و عدم تبعیت از آن و تقوای دینی و سیاسی« است که همه آنها مبتنی بر نظام فکری و معرفتیِ برگرفته و برخاسته از قرآن کریم است.
تجلی این شاخصهها و خصال در هر فردی او را در جرگه انقلابیون وارد کرده و به تناسب پایبندی به این ویژگیها انقلابیون درجه بندی میشوند. بررسی زندگی شهید سید حسن مدرس، تجلی این صفات را در حیات فردی و سیاسی وی روشن نموده و در کنار این امر، تجلی آیات قرآن کریم را؛ که پایه معرفتی این شاخصهها و اصول است، در زندگی وی نشان میدهد.
در این نوشتار با روش کتابخانهای و اسنادی آیات و دادههای مرتبط با این شاخصهها گردآوری و به صورت تفسیری و تحلیلی به تبیین آنها پرداخته شده است. سپس این موارد به روش تحقیق تطبیقی-تحلیلی بر زندگی شهید مدرس تطبیق داده شده و این نتیجه به دست آمده که شهید مدرس انقلابی بود و انقلابی زیست و انقلابی رفت.
مقدمه
انقلاب، که در لغت به معنای »دگرگون شدن، زیر و رو شدن و قیام گروهی برای واژگون کردن یک حکومت است
واژه: »انقلاب - «، از منظر سیاسی، بهیک حرکت مردمی در جهت تغییر سریع و بنیانی در ارزشها و باورهای مسلط، نهادهای سیاسی، ساختارهای اجتماعی، رهبری، روشها و فعالیتهای حکومتی یک جامعه گفته میشود
بنابراین، تغییر در ذات انقلاب نهفته و از این رو، انقلابی کسی است که مدام در تب و تاب بوده و لحظهای رکون و ایستایی به خود راه نداده و در صدد تغییر هر آن چیزی است که مانع رشد جامعه است. از این رو، انقلابیِ مسلمان به کسی اطلاق میشود که مدام در تلاش است منویات اسلام را در جامعه پیاده نموده و از رکون و دل خوش کردن به تغییرات جزئی امتناع ورزد.
رهبر معظم انقلابمد ظلّه العالی در تبیین فرد انقلابی به پنج شاخصه اشاره کردهاند که معیار انقلابی بودن و ماندن است. این شاخصهها عبارتند از: »پایبندی به مبانی و ارزشهای اساسی اسلام و انقلاب، هدفگیری آرمانهای انقلاب و همت بلند برای رسیدن به آنها، پایبندی به استقلال کشور، حساسیت در برابر دشمن و نقشه دشمن و عدم تبعیت از آن و تقوای دینی و سیاسی
از این رو، کسی انقلابی بوده و خواهد ماند که این شاخصهها را در حیات فردی، سیاسی و اجتماعی خود پیاده نماید.
از طرفی، در طول تاریخ ایران و در راه آزادی و استقلال آن، انسانهای بزرگی تلاش نمودهاند که یکی از تأثیرگذارترین آنها، آیت االله شهید سید حسن مدرس بوده است. در اهمیت و بزرگی این مرد همین بس که امام خمینی ، به پاس تلاش خالصانهاش، در شهریور 1363 به تولیت آستان قدس رضوی دستور دادند تا آرامگاه وی را آن طور که شایسته ایشان است، بازسازی نمایند و این چنین نوشتند: »در عصر شکوفایی انقلاب اسلامی، بزرگداشت مجاهدی عظیم الشأن و متعهدی برومند و عالم بزرگواری که در دوران سیاه اختناق رضا خانی میزیست لازم میباشد
همچنین، در سال بعد، وقتی که بانک مرکزی میخواست اولین اسکناس را چاپ کند، دستور دادند عکس شهید مدرس به عنوان »اولین مرد مجاهد در رژیم منحوس پهلوی« بر روی آن چاپ شود.
امام در تبیین چرایی این توجه، به بیان ویژگیهای شخصیتی این مجاهد پرداخته و فرمودند: »زیرا در زمانی که قلمها شکسته و زبانها بسته و گلوها فشرده بود، او از اظهار حق و ابطال باطل دریغ نمیکرد.« وی در ادامه متذکر میشود: »در واقع شهید بزرگ ما، مرحوم مدرس، که القاب برای او کوتاه و کوچک است، ستاره درخشانی بود بر تارک کشوری که از ظلم و جور رضا شاهی تاریک مینمود. و تا کسی آن زمان را درک نکرده باشد. ارزش این شخصیت عالیمقام را نمیتواند درک کند.
این تحقیق به دنبال آن است که با تبیین قرآنی شاخصههای انقلابی بودن و ماندن و تطبیق آن بر شهید مدرس، تجلی این شاخصهها را در وی نشان دهد.
طرح مسأله
در این پژوهش به بررسی مسألهای سه ضلعی پرداخته خواهد شد. ضلع اول تحقیق، بررسی و تبیین شاخصههای انقلابی بودن و ماندن است که در بیانات رهبر معظم انقلاب آمده است. این شاخصهها به عنوان معیارها و سنجههایی هستند که بر اساس آنها میتوان به بررسی صدق ادعای مدعیان انقلابی بودن پرداخت. ضلع دیگر پژوهش، تبیین و تحلیل قرآنی شاخصههای انقلابیگری است. اهمیت این امر از آن روست که قرآن به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، مبنا و معیار اصلی همه حرکات و جهتدهیهاست. این تبیین، خاستگاه قرآنی بودن معیارهای انقلابیگری را مشخص میکند.
ضلع سوم تحقیق، مطالعه موردی شخصیت انقلابی شهید مدرس، به عنوان مجتهدی طراز اول است که در شرایط سخت و طاقت فرسای مشروطیت و دوره پس از آن، خصوصاً عصر رضاخانی که ایران یکی از خفقانترین دورانها را پشت سر میگذارد، از اصول و مواضع دینی خود کوتاه نیامده و تا پای جان در برابر کجرویها ایستاد و این نبود، مگر به خاطر وجود معیارهای انقلابیگری، آن هم در زمانی که هنوز این معیارها تبیین نشده بودند. تلفیق این سه ضلع، پژوهش حاضر را شکل میدهد که از جهت تبیین شاخصهها به عنوان یک تبیین کلی و عام به حساب می-آید و با بررسی موردی شهید مدرس موضوعی جزئی قلمداد میشود. تطبیق شاخصههای انقلابی بودن در وجود شهید مدرس از جمله نوآوریهایی است که این تحقیق عهدهدار ارائه آن میباشد.
