بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر مشخص کردن شاخصههای تأثیرگذار بر شخصیت انسان در قرآن میباشد. روش پژوهش بهصورت کیفی به شیوه کتابخانهای و بررسی اسناد و منابع اسلامی شامل قرآن، نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه و احادیث میباشد. شخصیت مفهومی پویا است که رشد و تکامل کل سیستم روانی فرد را توصیف میکند. مهمترین شاخصههای تأثیرگذار بر شخصیت در قرآن عبارتند از ایمان به توحید، تقوا، ذکر و عبادات، صبر، توکل، توبه و شکر.
مقدمه:
خداوند کریم برای هدایت مردم قرآن را نازل کرد. قرآن کتابی است برای تعلیم و تربیت در جنبه های گوناگون و ارشاد و راهنمایی انسان در ابعاد مختلف که در نهایت ضامن سعادت انسان در دنیا و آخرت می شود. آن جا که می فرماید:
.« این قرآن به راهی هدایت می کند که مستقیم ترین راههاست و به مؤمنانی که عمل صالح انجام می دهند بشارت می دهد که برای آنها پاداش بزرگی است. - سوره اسراء، آیه . - 9
و در جای دیگر بیان می کند که درمان دردهایی که در شما وجود دارد را می توانید در قرآن جویا شوید.
»ای مردم، اندرزی از سوی پروردگارتان برای شما آمده و درمان آنچه در سینه هاست و هدایت و رحمت برای مؤمنان.« - یونس، . - 57
» قرآن را نازل می کنیم که شفا و رحمت برای مؤمنان است و ستمگران را جز خسران - و زیان - نمی افزاید.« - اسراء، . - 82
« بگو: این برای کسانی که ایمان آورده اند هدایت و درمان است...« - فصلت، . - 44
«این قرآن و شریعت آسمانی - وسایل بینایی و مایه هدایت و رحمت است برای مردمی که به آن یقین دارند - «جائیه، . - 20
قرآن در محیطی نازل شد که مردم جاهل بودند و از نظر تمدن عقب افتاده به حساب می آمدند یا نزول قرآن و نشر فرهنگ اسلامی توسط پیامبر - ص - و با مشقات فراوان در نهایت پیامبر - ص - توانست بروی شخصیت مردم تأثیر گذار باشد. سئوال اصلی پژوهش این است که مهم ترین شاخصه های تأثیر گذار بر شخصیت انسان در قرآن کدامند؟
روش پژوهش
روش پژوهش کیفی به شیوه کتابخانه ای و بررسی اسناد بوده است از منابع اسلامی قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، احادیث استفاده گردیده است.
شاخصه های تأثیر گذار بر شخصیت انسان
قرآن روش خاص خود را دارد و با استفاده از مفاهیم زیر بنایی و کلیدی توانست بروی شخصیت انسان ها تأثیر بگذارد.
اهم موارد شامل: -1ایمان به توحید
ایمان به توحید نخستین گام برای ایجاد تغییرات بزرگ در شخصیت افراد بوده است، زیرا ایمان، نیروی عظیم و مفهومی در انسان بوجود می آورد که نوع برداشت وی را از مفهوم ذات خود، مردم، زندگی و کل هستی تغییر می دهد.
» کسانی که گفتند پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنها نازل می شوند که نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما بهشتی که به شما وعده داده شده است. ما ی اران و مددکاران شما در زندگی دنیا و در آخرت هستیم و برای شما هر چه بخواهید در بهشت فراهم است و هر چه طلب کنید به شما داده می شود. - فصلت،30و - 31 ایمان مقتضی عمل صالح است و ما را به انجام آن وا می دارد
ایمان توأم با عمل مفید است. لازم است انسان خود را تسلیم خداوند و تصمیم بر التزام به لوازم آن علم داشته باشد. متعلقات ایمان، توحید، نبوت و معاد می باشد و می توان گفت در قرآن کریم، ایمان بر سه اصل استوار است که اساسی ترین آن ها ایمان به خداست که اگر جامع و کامل باشد، ایمان به دو اصل دیگر را نیز تأمین می کند.
»هیچ رنج و مصیبتی به شما نرسد مگر به فرمان خدا - و به خیر بندگان - و هر که به خدا ایمان آرد
خدا دلش را - به مقام عالی رضا و تسلیم - هدایت کند و خدا بر همه امور عالم آگاه است.« - تفابن، . - 11
خداوند در قرآن کریم بین ایمان و احساس امنیت رابطه ای را بیان کرده است. زیرا مؤمن در عبادت و کارهایی که برای رضای خدا انجام می دهد، همواره به خداوند نظر دارد و به همین دلیل احساس می کند که خداوند همواره با اوست و به او کمک می کند. همین احساس ضامن استقرار حس امنیت و آرامش در نقش وی می باشد.
« آنها کسانی هستند که ایمان آورده اند و دلهایشان به یاد خدا مطمئن - و آرام - است، آگاه باشید با یاد خدا دلها آرامش می یابد.« - رعد، . - 28
-2تقوا
تقوای الهی همراه و پیرو ایمان است و به این معناست که انسان با دوری از ارتکاب گناهان و التزام به روش الهی در زندگی، که قرآن بر ایمان ترسیم فرموده و رسول خدا - ص - بیان کرده است، خود را از غضب خداوندی حفظ کند. بنابراین انجام اوامر و شرک نواهی الهی همان تقواست.
