بخشی از مقاله
چکیده
بکارگیري الگوهاي توسعه موجب کاربرد وسیع نهاده هاي کشاورزي به ویژه افزایش کاربرد سموم و انواع کودهاي شیمیایی گشته است که علاوه بر از بین بردن گونه هاي مختلف گیاهی و جانوري و برهم خوردن تعادل اکولوژیکی سبب افزایش بیماري هاي مهلک و لاعلاج گردیده است. لذا به منظور کنترل آفات بایستی از سموم شیمیایی به طور حداقل استفاده نمود و بیشتر به سمت استفاده از مبارزه بیولوژیک پیش رفت.
در همین راستا کارگاه منطقه اي کنترل بیولوژیک آفات گیاهی خاور نزدیک، در بابلسر، بهترین روش پذیرش همگانی مدیریت تلفیقی آفات را مشارکت کلیه روستاییان در یک فضاي آموزشی بدون دیوار به نام مدرسه مزرعه کشاورز معرفی نمود. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مدرسه مزرعه کشاورز در پذیرش مبارزه بیولوژیک توسط شالیکاران شهرستان بابل می باشد. اطلاعات از 433 شالیکار 81 - شالیکار شرکت کننده در مدرسه مزرعه کشاورز و 352 نفر از شالیکارنی که در مدرسه مزرعه کشاورز مشارکت نداشتند - با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و بر اساس نمونه گیري تصادفی ساده گردآوري شد.
نتایج نشان می دهد که بین میانگین رتبه اي دو گروه از شالیکاران - شالیکاران مشارکت کننده در مدرسه مزرعه کشاورز و شالیکارانی که در این دوره مشارکت نداشتند - اختلاف معنی داري با اطمینان %99 به لحاظ پذیرش مبارزه بیولوژیک وجود دارد، بدین معنی که شالیکارانی که در دوره هاي مدرسه مزرعه کشاورز حضور داشتند بیشتر از مبارزه بیولوژیک در جهت مبارزه با آفت کرم ساقه خوار استفاده می کنند.
مقدمه
رشد روزافزون جمعیت، موجب نیاز غذایی شدید شده است و این خود، توسعه در سطح و عمق اراضی براي تولید بیشتر را می طلبد. بکارگیري الگوهاي توسعه موجب کاربرد وسیع نهاده هاي کشاورزي به ویژه افزایش کاربرد سموم و انواع کودهاي شیمیایی گشته است که علاوه بر آلوده سازي رودخانه ها و دره ها باعث فرسایش ژنتیکی و نابودي گونه هاي زیادي از جانوران و حتی گیاهان گشته، سبب عدم تعادل اکولوژیکی در محیط انسان شده و موجبات گسترش بیماري هاي مهلک و لاعلاج را نیز فراهم ساخته است - اسکو، . - 1381 نا آگاهی، کم اطلاعی و یا کم توجهی مصرف کنندگان از جمله عواملی است که موجب استفاده بی رویه از کودها و سموم شیمیایی می شود زیرا بر اثر این نا آگاهی کشاورزان با مشاهده هر آفتی بدون توجه به چرخه زیستی آفت و انتخاب زمان و آفتکش مناسب، دست به سلاح سمپاشی برده و نا آگاهانه اثرات خطرناکی را از خود برجاي می گذارند.
برنجکاران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیستند و با دلایلی نظیر در دسترس بودن آفتکشها و تاثیرات سریع و ملموس این شیوه ها با مشاهده آفت اقدام به سمپاسی می نمایند - همان منبع - . از آنجایی که توسعه منابع انسانی و انتقال فناوري و در راستاي آن تغییر روشهاي سنتی تولید به روشهاي جدید و مبتنی بر اصول علمی، یکی از مهمترین عوامل دستیابی به توسعه کشاورزي است که این مهم با همکاري محققان، مروجان و کشاورزان حاصل میگردد - کلانتري و همکاران، . - 1384
یکی از مناسبترین روشهاي که در آن همکاري بین محققان، مروجان و کشاورزان تسهیل می گردد و باعث تولید و انتقال فناوري می شود، رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز1 می باشد، کما اینکه در سال 1377 سازمان خوار و بار کشاورزي2 و دفتر تسهیلات فراگیر مدیریت تلفیقی آفات این سازمان، طی جمعبندي کارگاه منطقه اي کنترل بیولوژیک آفات گیاهی خاور نزدیک، در بابلسر، بهترین روش پذیرش همگانی مدیریت تلفیقی آفات - تکنولوژي - را مشارکت کلیه روستاییان در یک فضاي آموزشی بدون دیوار به نام مدرسه مزرعه کشاورز معرفی نمود - اسکو و همکاران، . - 1386 رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز روش شناسی مشارکتی جهت توسعه و گسترش فناوري هاست که به کشاورزان فرصت می دهد تا از طریق فعالیت هاي عملی در سطح مزرعه آموزش یابند.
اولین حرکت مدرسه مزرعه کشاورز در سال 1989 در مزارع برنج اندونزي - دین پناه و همکاران، 2010؛ براوون و همکاران، - 2006 تحت حمایت سازمان بین المللی خوار و بار براي برنامه مدیریت تلفیقی آفات معرفی شد - دین پناه و همکاران، . - 2010 مدرسه مزرعه کشاورز یک رهیافت مشارکتی است که از روشهاي آموزش غیررسمی بزرگسالان مبنی بر فنون یادگیري به طور عملی و روشهاي آموزش مشارکتی استفاده می شود.
رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز به واسطه کشاورزان هدف با پیام هاي ترویجی از قبل تعیین شده در راه ایجاد و بهبود ظرفیت کشاورزان براي تجزیه و تحلیل عملیات و نظام مزرعه شان و براي توسعه و آزمایش راه حلهاي مناسب که متناسب با نیازهاي اولویت بندي شده ، تلفیق دانش علمی و محلی شان است، حرکت می کند. مدرسه مزرعه کشاورز بر یادگیري از طریق عمل تاکید می کند. فرآیند یادگیري مکانی در مزرعه و به طور معمول در نهایت براي چرخه کامل رشدي یا تولید طراحی شده است. این کشاورزان با مشارکت کامل در اجرایی ساختن همه مولفه هاي تکنولوژي از داشت تا برداشت توانمندند.
