بخشی از مقاله
چکیده
تقویت مشارکت شهروند در ادارهی امور شهر، شکل دادن به جامعه، تثبیت حقوق-وظایف شهروندی در بسیاری از کشورها در قالب نهادهای مردمی مدنی انجام می گیرد. اگر بتوان اصول آرمانی مدیریت را در تشویق مشارکت مردم در ادارهی امور شهر و روستا، آگاهی از نیازهای شهروندان، اولویت دادن به گسترش فضاهای فرهنگی و اجتماعی، آموزش فرهنگ شهروندی و ... را در نظر گرفت، نشان می دهد که مدیریت اجتماعی بدون مشارکت مردم چندان میسر نی ست. بر این اساس، یکی از عرصه های نقش آفرینیِ مشارکت مردمی، کارآفرینی است. کارآفرینی یک فرآیند تکامل انسانی است و بسیاری از افراد در صورت خواستن، می توانند کارآفرینی کنند. رابرت لمب معتقد است کارآفرینی یک نوع تصمیم گیری اجتماعی است که توسط نوآوران اقتصادی انجام می شود. نوآوران اقتصادی نابینایان را نیز دربرمی گیرد. لذا طبق مباحث فوق، هدف این مقاله بررسی نقش تشکل های مدنی در کارآفرینی نابینایان به روش توصیفی-تحلیلی است. نتایج نشان می دهد که بین تشکل های مدنی و کارآفرینی نابینایان رابطه وجود دارد. بنابراین برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این امر حائز اهمیت است.
مقدمه
سازمان های مردم نهاد1 به عنوان صورت جدیدی از سازمان ها در جهت خدمت گزاری برای گروه های خاص پدید آمده اند و به عنوان سازمان های غیر رسمی در هر نظام اجتماعی با هدف جلب مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود در تلاش هستند تا از طریق توانمند سازی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی نقش مؤثری ایفا کنند. سازمان های غیر رسمی جایگاه ویژه ای در ارتقای سطح آگاهی عمومی و توسعه نیروی انسانی دارند. - براری و همکاران، :1391 - 159 جک پلانو2 و ری التون 3 بر این باورند که سازمان غیر دولتی برای فراهم ساختن زمینهی همکاری میان گروه های ملی درباره مسائل بین المللی به ویژه در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، انسان دوستانه و ... در تلاش است. تشکل های مدنی می تواند بخشی از مشکلات افراد جامعه را برطرف نموده و در برخی امور همراه دستگاه های دولتی، موجب تسهیل در روند امور و صرفه جویی در هزینه و امکانات گردد. سازمان های غیر دولتی با توجه به ظرفیت های داوطلبانه بودن و غیر انتفاعی بودن فعالیت ها آنان می توانند نقش مؤثری در افزایش حس حاکمیت بر سرنوشت خود، بین آحاد جامعه داشته باشند. - کاملی و رضایی، - 65 :1387 یکی از حوزه های اثرگذاری تشکل های مدنی، چرخه ی تولید و بخش کارآفرینی در جامعه است. کارآفرینی عامل رشد و توسعه ی سازمان ها و جوامع می باشد؛ و از آن به عنوان نماد تلاش و موفقیت در امور تجاری یاد می شود. کارآفرینان پیشگامان موفقیت های تجاری در جامعه هستند. آنان از نظر مدیریت، نوآوری، کارایی، ایجاد شغل، رقابت، بهره وری و تشکیل شرکت های جدید سهم مهمی در رشد اقتصادی دارند. - میرابی و کرد لوی، - 154 : 1389 ایجاد روحیهی کارآفرینی در اشخاص و سازمان ها، توجه به راهبردهای مختلف و مطالعهی زندگی کارآفرینان برجسته در پرورش و توسعه کارآفرینی نقش عمده ای دارد. - دانهام4، - 838 : 1989 بر این اساس مهم ترین و کم یاب ترین سرمایه یک جامعه »کارآفرینان« و »مدیران کارآفرین« آن هستند. کارآفرینی یک فرآیند تکامل انسانی است و بسیاری از افراد در صورت خواستن، می توانند کارآفرینی کنند. - تفضلی، - 29 :1372 یکی از اقشار کارآفرین نابینایان هستند که قادرند با استفاده از امکانات موجود، به تحصیل بپردازند و نقش های کارآمدی در جامعه بر عهده گیرند - www.hawzah.net - به نوعی که آنان در ردیف مدیران موفق و کارآفرینان نمونه قرار گیرند.
چرا که امروزه شاهد دستاوردهای مختلف هنری، فرهنگی، علمی و ... از سوی جامعهی نابینایان هستیم. ازاین رو، مشارکت افراد در جهت پیشبرد اهداف جامعه تنها مشروط به یک قشر یا طبقه ی خاص نیست بلکه هر فردی به ویژه نابینایان می توانند با حضور در تشکل های مدنی و حمایت شدن، در راستای کارآفرینی جامعه نقش سازنده ای داشته باشند. همچنانکه موریس اکسلراد1 معتقد است مشارکت داوطلبانه برای آن دسته از گروه هایی است که ورود به آن بر پایهی انتخاب افراد می باشد - وحیدا و نیازی، . - 14 :1383 مهم ترین ویژگی فعالیت های مشارکتی داوطلبانه بودن آن ها است. - مردوخی، - 72 :1373 انجمن های داوطلبانه مهم ترین عرصه ی شکل گیری و سامان دهی فعالیت های مشارکتی در جامعه برای اقشار مختلف از جمله نابینایان محسوب می شوند. این تشکل ها، نوعی بسترسازی مناسب برای مشارکت اجتماعی را فراهم می آورند. در واقع، از یک طرف با جلب همکاری افراد، زمینه ی اتصال هرچه بیشتر آن ها به جامعه را فراهم آورده و مشارکت فرد در امور اجتماعی را افزایش می دهند. از طرف دیگر با بسط شبکه های اجتماعی و تقویت همبستگی اجتماعی به گسترش مشارکت فعالانه و داوطلبانه افراد کمک می کنند. - چلبی، - 290 : 1375بر این مبنا، هدف اساسی این تحقیق بررسی نقش تشکل های مدنی در کارآفرینی نابینایان است.
مباحث نظری
در این بخش، ابتدا تشکل های مدنی تشریح گردیده است. پس از آن به کارآفرینی نابینایان پرداخته شده و در بخش پایانی رابطهی دو مقوله تشکل مدنی و کارآفرینی نابینایان ارائه می شود.
-1 تشکل های مدنی2
در این بخش به تعریف، تاریخچه و رویکردهای نظری تشکل های مدنی، پرداخته می شود. تشکل های مدنی جدیدترین شکل نهادهای مردمی هستند که در پاسخ به نیازهای اجتماعی به وجود می آیند و با سازماندهی می توانند به یک نهاد انعطاف پذیر، پویا و ماندگار تبدیل شوند. این نهادها از گروه های داوطلب مردمی تشکیل می شود که غیر دولتی بوده و افرادی که آن را تأسیس می کنند با فعالیت در آن کسب درآمد نمی کنند و سود نمی برند. هدف این سازمان ها رفع نیاز کل یا گروه هایی از جامعه است. - یاراحمدی خراسانی، - 1390 این نهادها تجلی سازمان یافته مشارکت هستند و جزء مؤسسه هایی به شمار می روندکه مستقیماً از بودجهی دولتی استفاده نمی کنند و اعضای آن ها در مقابل فعالیتی که انجام می دهند، مسئولیت واگذار شدهی دولتی ندارند. - زاهدی مازندرانی، - 1394 داوطلب شدن از طریق نهادهای جامعه مدنی، منجر به افزایش نگرش های مثبت، توسعهی اخلاقیات و مسئولیت پذیری در جامعه می شود. بر ان اساس بسیاری از کشورها به صورت فعالانه فعالیت های داوطالبانه را ترغیب می کنند. - بالوئی جامخانه، - 111 : 1390 به علاوه، نحوهیتعامل با تشکل های غیردولتی در جوامع عمدتاً تحت تأثیر استقرار مردم سالاری و تحولات حاصل در مدیریت دولتی آن ها و ... است. استقرار مردم سالاری در جوامع، منجر به توسعهی حیطهی عمومی، رشد و گسترش نهادهای مدنی و تشکل های غیردولتی می شود. - مرتضوی و مالکی، - 14 :1390
