بخشی از مقاله
چکیده: دولت الکترونیک استفاده سهل و آسان از فناوری اطلاعات به منظور توزیع خدمات دولتی به صورت مستقیم به شهروندان بدون هیچ گونه محدودیت زمانی و مکانی است. دولت الکترونیک میتواند ظرفیتهای بالایی برای ایجاد ارتباطات الکترونیک بین دولت و شهروندان، دولت با بخش خصوصی و اجزای مختلف درون دولت ایجاد کند. هر حکومتی با توجه به شرایط خاص خود میتواند در هنگام تدوین استراتژی دولت الکترونیک مورد نظر خود، قلمرو نفوذ و گسترش این پدیده را تعریف کند. اما آنچه که مسلم است نفوذ و اثرگذاری آن چنان زیاد است که میتواند فضای کسب و کار را تحت تأثیر قرار دهد . این پژوهش به بررسی تأثیر دولت الکترونیک بر بهبود فضای کسب و کار میپردازد. نتایج این پژوهش نشان داد که دولت الکترونیک و ابعاد سه گانه آن شامل سرمایه انسانی، زیرساخت ارتباطی و خدمات آنلاین اثر مثبت و معناداری بر بهبود فضای کسب و کار دارند.
1 -مقدمه:
امروزه رشد فزاینده فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، این فرصت را پیش روی دولتها قرار داده است تا با تغییرات بنیادین در بدنه خود راه را برای ارایه هرچه بهتر خدمات به شهروندان فراهم سازند. درک اهمیت کاربرد فناوری اطلاعات در بخش دولتی و نقشی که فناوری اطلاعات میتواند در اصلاحات بخش عمومی ایفا نماید سیاستگزاران جوامع مختلف را بر آن داشته تا بسترهای نهادی و اجرایی کاربرد فناوری اطلاعات در بخش دولتی را فراهم سازند. فناوری اطلاعات و ارتباطات به مانند ابزاری قدرتمند، موجب نظارت، شفافسازی بهتر و ارتقاء ارتباط با مردم، سازمانها و گروهها، اطلاعات و دانش میشود. یکی از گامهای اولیه به سمت چابکی تکنولوژیکی، هدایت شهروندان از کانالهای دارای هزینه زیاد به سوی کانالهای کم هزینه - نظیر اینترنت یا سیستم های تلفنی - است، که میتواند توسط دولت الکترونیک محقق شود. امروزه توسعه ارایه خدمات آنلاین، توسعه زیرساخت های ارتباطی و فنی و نیروی انسانی دانشی به عنوان سه عنصر کلیدی توسعه دولت الکترونیک در جامعه مد نظر سیاست گزاران می باشد.
از طرفی دیگر بهبود فضای کسب و کار یکی از اجزای توسعه هر کشوری میباشد، که میتواند متأثر از بکارگیری فناوری اطلاعات شود. بهبود فضای کسب و کار، ایجاد فضایی برای فعالیت بهتر و موثرتر بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط است. سهولت در شروع کسب و کار، اخذ مجوز، استخدام نیروی کار، ثبت مالکیت، اخذ اعتبار، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی، اجرای قراردادها و انحلال فعالیت میتواند موجب سهولت فضای کسب و کار شود. به نظر میرسد که این متغیرها میتوانند با ابزارها و تسهیل شوندگانی که در فضای استفاده دولت الکترونیک در اختیار قرار میگیرند تحت تأثیر قرار گیرند. در این پژوهش اثر سطح توسعه دولت الکترونیک در جوامع بر بهبود فضای کسب و کار در سطح ملی مورد بررسی قرار گرفته است.
2 -دولت الکترونیک:
کاربردهای فناوری اطلاعات به طور فزاینده در حال رشد است. به تناسب این رشد، فناوری اطلاعات انتظارات افراد را در مورد خدمات، محصولات، نحوه و کیفیت ارایه را بطور روزافزون تغییر داده است و دولتها خود را در مقابل این انتظارات و نیازها مسئول می دانند. همچنین گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات این امید را در دل دولتمردان به وجود آورده که دولتها را می توانند متحول شوند و میتوان مشارکت بیشتر مردم و فعالان اقتصادی را در امور سیاسی و اقتصادی و سایر شئونات جامعه فراهم کرد. دولت الکترونیکی حاصل تغییرات فنی، به خصوص فناوری اطلاعات از یک طرف، و انطباق سازمانی با تغییرات عصر اطلاعات و دیجیتال از طرف دیگر است. دولت الکترونیک به عنوان استفاده از مفهوم فنآوری اطلاعات در دولت برای ارایه خدمات عمومی، بهبود اثربخشی مدیریتی، و ترویج ارزش ها و مکانیسم های دموکراتیک است. فناوری اطلاعات قابلیت تبدیل ساختارهای دولت و به بهبود کیفیت خدمات دولتی را به طور بلاقوه دارا میباشد. فنآوری اطلاعات به دو فرصت اصلی را برای دولت ایجاد میکند: -1 افزایش کارایی عملیات از طریق کاهش هزینه و افزایش بهرهوری -2 افزایش کیفیت خدمات دولتی . - Gil-*DUF D 3DUGR' 2005 - امروزه دولت الکترونیک فقط یک گزینه نیست بلکه نیاز مبرم کشور در هدفگذاری برایمطلوبیت حکمرانی است. موفقیت توسعه الکترونیک مرهون نقش آفرینی فعال افراد جامعه و اقدامات و سیاست های دولت است؛ و فناوری نقش حمایتی اما مهم ایفا میکند. - Gupta & .Jana, 2003 -
برای تعریف واژه دولت الکترونیک مثالهای فروانی وجود دارد که همه آنهای از نظر ظاهر مشابه هستند ولی مفاهیم متفاوتی را در بر دارند. برای مثال دولت آمریکا آن را شیوهای برای اداره دولت میداند که به کمک فناوریهای جدید تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی فراهم شده، کیفیت خدمات بهبود یافته و بدین وسیله مشارکت مردم را موجب میگردد. نیوزیلند آن را ابزاری برای ارتباط خودکار دولت با دولت و دولت با مردم میداند که افراد را قادر میسازد که در هر مکان و هر زمان اطلاعات مورد نظر خود را کسب و ارتباط دوسویه برقرار نمایند. مالزی نیز آن را دولتی مبتنی بر دورنمایی از تعریف مجدد دولت میداند که به صورت بدون کاغذ بوده و بخش-های دولت، مردم و تجارت را به هم متصل میکند . دولتهای دیگر نیز تعار یف متفاو تی از این واژه ارایه نمودهاند، اما همگی آن را به عنوان یک استراتژی کلیدی جهت دستیابی به موفقیت از آن یاد کردهاند - آهنگر پور و حسینی فرد، . - 1389 ترینکل - 2001 - معتقد است که دولت الکترونیک یا همان خدمات آنلاین، برای دولت و شهروندان مفید است. این در حالی است که دولت متوجه کاهش هزینه و بهبود بهرهوری میشود، و شهروندان خدمات را سریعتر و راحتتر دریافت میکنند . - Trinkle, 2001 - وست - 2004 - معنقد است دولت الکترونیک عبارتاست از اریه خدمات دولت به صورت شبانه روزی به شهروندان از طریق اینترنت و سایر وسایل دیجیتالی اتحادیه اروپا دولت الکترونیک را بدین صورت تعریف کرده است؛ استفاده از تکنولوژیهای اطلاعات و ارتباطات در ادارات دولتی همراه با تغییرات سازمانی و مهارتهای جدید به منظور بهبود خدمات دولتی و فرآیندهای دموکراتیک و برای تقویت پشتیبانی از خط و مشیهای دولتی.
. - Akesson & Edvardsson, .2008 -
رضایی و داوری - 1383 - دولت الکترونیک، شیوهای برای دولتها به منظور استفاده از فناوریهای جدید است که به افراد تسهیلات لازم بر ای دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی، اصلاح کیفیت آنها و ارایه فرصتهای گسترده برای مشارکت در فرایندهای مردم سالار میدهد - رضایی و علی،.. - 1383 گرونلند - 2002 - دولت الکترونیک را به عنوان فرآیندهای تجدید ساختار جهت نیل به کارایی بهتر، خدمات بهتر و مشارکت دموکراتیک تعریف میکند. . - Gronland, 2002 -
-1-2 مولفه های دولت الکترونیک
گزارش ارزیابی شاخصهای توسعه دولت الکترونیک در سطح ملی به صورت دوسالانه توسط سازمان ملل متحد منتشر میشود. در این گزارش دولت الکترونیک را با سه شاخص کلی سنجش میشود. - گزارش پایش دولت الکترونیک، - 2010
1 - شاخص سرمایه انسانی
2 - شاخص زیر ساخت ارتباطی
3 - شاخص سطح خدمات آنلاین
-1-1-2 شاخص سرمایه انسانی:
بی تردید سطح آموزش و پرورش سواد اطلاعاتی، مهارت و توانمندی افراد جامعه اعم از افراد دریافت کنندگان خدمات الکترونیک و نیروی کار دولتی که ارایه خدمات را پشتیبانی می کنند به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های توسعه دولت الکترونیک در جوامع مطرح میباشد. در بررسیهای انجام شده در سال 2014، دو مؤلفه جدید به شاخص سرمایه انسانی، یعنی - 1 - سالهای مورد انتظار تحصیلی و - 2 - متوسط دوره تحصیل اضافه شده است.
-2-1-2 شاخص زیر ساخت ارتباطی:
تحقیقات نشان می دهد که به ازای افزایش 10 نقطه در پهنای باند نفوذ، نرخ رشد اقتصادی به طور متوسط 1,38 درصد درکشورهای کم تا متوسط درآمدی افزایش می یابد. ده سال پیش، کشورهای در حال توسعه برای هر 100 نفر تنها هشت تلفن های همراه وجود داشت، در در حالی که امروزه این عدد تقریبا 90 است. برای دهها میلیون نفر از افرادی که قبلا به حاشیه رانده شده و یا جدا شده و قادر به مشارکت کامل در جامعه و تعامل با دیگران نبودهاند، فرصت مشارکت ایجاد شده است. در این زمینه، نفوذ پهنای باند تلفن همراه در زیرساخت های مخابراتی به طور کلی در یک کشور مهم است.
