بخشی از مقاله
چکیده
بهبود فضای کسب وکار به معنای بهبود و رونق فضای تولیدی و در نتیجه محرک رشد اقتصادی است. به طوریکه اصلاح و بهبود فضای کسب و کار، زمینه مشارکت بخش خصوصی، افزایش سطح اشتغال و تولید را فراهم میسازد. با توجه به اهمیت شاخص کسب و کار، هدف این پژوهش، بررسی تعیین اولویت بهبود شاخص کسب و کار در کشورهای منتخب منا - 2017-2012 - است. برای این منظور از روش دادههای ترکیبی استفاده شد. دادهها و اطلاعات مود نیاز از گزارشهای کسب وکار بانک جهانی استخراج شدند. نتایج نشان دادند، رتبه نخست، شاخص تجارت فرامرزی بوده است. این موضوع نشان میدهد که شاخص تجارت فرامرزی مهمترین عامل در بهبود فضای کسب و کار موجود تشخیص داده شده است.
همچنین رتبه بعدی مربوط به ثبت داراییها بوده است. رتبه سوم و رتبه چهارم به ترتیب مربوط به شاخص اخذ اعتبار و شاخص اجرای قراردادها بوده است. شاخصهای شروع کسب و کار، پرداخت مالیات و حمایت از سرمایهگذار در رتبههای بعدی قرار رفته است. از آنجا که هر چه ضریب متغیر کمتر باشد نشاندهنده لزوم توجه بیشتر به آن متغیر است، بنابراین کشورهای منطقه منا به منظور بهبود فضای کسب و کار باید توجه بیش-تری به شاخصهای حمایت از سرمایهگذار، پرداخت مالیات و شروع کسب و کار داشته باشند.
واژگان کلیدیشاخص فضای کسب و کار، دادههای ترکیبی.
-1 مقدمه
فضای کسب و کار از جمله شاخصهای تعیینکننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با توجه به این شاخص میتوان به بررسی شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت. منظور از محیط کسب و کار، مجموعه عواملی مانند کیفیت دستگاههای حاکمیت، ثبات قوانین و مقررات، کیفیت زیرساختها و... است که تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاههای اقتصادی است - میدری و قوجانی،. - 1387 از آنجا که بهبود محیط کسب و کار میتواند از طریق فراهم کردن شرایط رقابتپذیری و بسترسازی مناسب برای ورود موثر بخش خصوصی، تولید و سطح اشتغال را افزایش دهد، نقش تعیینکنندهای در رشد و توسعه اقتصادی کشور ایفا میکند.
بر اساس مطالعات بانک جهانی در بیشتر کشورها برای راه اندازی یک کسب و کار هر چند کوچک باید ابتدا بر اساس نیاز بازار در مورد نوع محصول تولیدی تصمیمگیری و سپس برای تامین سرمایه اولیه اقدام شود. همچنین برای شروع فعالیت لازم است کسب و کار در دفاتر رسمی ثبت شده و پس از آن نیروی کار استخدام شود. پس از آن که یک کارآفرین کسب و کار جدید را به ثبت رسانید، به منظور عملیاتی نمودن فعالیت، باید اقدام به اخذ استانداردها و کسب مجوز عرضه محصول به بازار نماید. بنگاه پس از ورود به بازار، موظف به پرداخت مالیات میشود. ممکن است بنگاه، صادرات نیز داشته باشد. در تمامیمراحل یادشده حتی در انحلال یک بنگاه نیز، نیاز به مراجعه به نهاد قانونی دارد. در هر مرحله بر اساس قوانین و مقررات موجود، بنگاه متحمل هزینههای گوناگون و صرف زمان میشود.
به نظر میرسد هرچه این مراحل مشکلتر و پیچیدهتر و پرهزینهتر باشد، انگیزه افراد برای انجام و گسترش فعالیتها کمتر میشود.محیط فضای کسب و کار در کشورها هر چه شفافتر و رقابتیتری باشد منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشورها و اتخاذ سیاستهای مطلوب شده و روند بهبودی شاخصهای اقتصادی را در پی خواهد داشت. اصلاح فضای کسب و کار و بهبود شاخصهای مزبور در عرصه جهانی، گامیمثبت و اساسی در جهت تقویت مشارکت بخش خصوصی و افزایش سطح اشتغال و تولید در کشور محسوب میشود. همچنین این شاخص، از دید سرمایهگذاران خارجی از جملهی مهمترین نماگرها برای ورود به کشور میزبان و شرط لازم برای افزایش و تسهیل جریان ورود فناوری به کشور است - بختیاری و شایسته . - 1391
در فضای نامناسب کسب و کار، بخش خصوصی به سمت اقتصاد زیرزمینی غیر مولد و غیر رسمی سوق پیدا کرده، رشوه و فساد افزایش مییابد و در نهایت تبانی در قرادادها، مزایدهها و مناقصهها و خریدهای دولتی زیاد میشود. از این رو کشورهایی که به اهمیت این مساله پی بردند تلاشهای زیادی را برای بهبود و گسترش فضای کسب وکار و شاخصهای مرتبط با آن در اقتصاد ملی به کار بردند - مکیان و همکاران . - 1392با توجه به اهمیت شاخص کسب و کار در این مطالعه به بررسی تعیین اولویت بهبود شاخص کسب کار در منتخب کشورهای منا پرداخته میشود. برای این منظور مقاله حاضر در پنج بخش سازماندهی میشود . در ادامه و در بخش دوم، ادبیات موضوع به لحاظ مبانی نظری و شواهد تجربی بررسی میشوند. در بخش سوم روش پژوهش، معرفی میشود. بخش چهارم به یافتهها و بخش پنجم به نتایج و پیشنهادهای پژوهش، اختصاص خواهد یافت.
-2 ادبیات موضوع
-1-2 مبانی نظری
نقطه آغاز مباحث اقتصاد آزاد و بخش خصوصی را میتوان با انتشار کتاب ثروت ملل آدام اسمیت در دهه 1770 دانست. با وجود این و با ظهور نظریاتی که در آن ضرورت دخالت دولت در بازارها را امری اجتناب پذیر میدانستند، اختیارات دولتها به مرور زمان افزایش یافت. مهمترین پیامد این جریان، بروز نشانههایی از ناکارامدی دولت در فعالیتهای اقتصادی بود - صادقی و همکاران،. - 1391 این موضوع زمینه ایجاد نظریات اقتصادی که مبنای ترکیب بهینه دولت و بازار بودند را فراهم کرد. در اوایل دهه 1990، نظریه پردازان سیاست گذارن اقتصادی بر بهبود فضای کسب و کار تاکید کردند - میدری و قودجانی، . - 1387
به طور کلی، منظور از فضای کسب و کار، مجموعه عواملی است که بر شکل گیری، تداوم و عملکرد بنگاه اثر گذارند و تغییر آنها برای مدیران بنگاههای اقتصادی بسیار هزینه بر و یا غیرممکن است. در تعریفی دیگر، به مجموعه ای از سیاستها، شرایط حقوقی، نهادی و مقرراتی حاکم بر فعالیتهای کسب وکار، فضای کسب وکار میگویند - OECD، . - 2008 بحث فضای کسب و کار نخستین بار توسط دسوتو - 1889 - 1 مطرح شد. بر اساس نظریه دسوتو، موانع نظام اداری در کشورهای در حال توسعه، بخش خصوصی را به اقتصاد زیر زمینی و غیر رسمی سوق میدهد. تولیدکنندگان در مقابل رقبای خارجی شکست میخورند. در واقع نظام اداری دلیل بخش عمده ای از این مشکلات است.
با روانسازی نظام اداری میتوان دستکم بخشی از کسب و کارهای صاحبان بخش غیررسمی را افزایش داد و گامی در جهت کاهش فقر آنها برداشت. ورود آسان بنگاهها به بازار و خروج آسان از آن، انعطاف در استفادهی بیشینه از منابع، حقوق مالکیت شفاف زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی مناسب، به اعتماد و تشویق هرچه بیش تر سرمایه گذاران می انجامد.فضای کسب وکار در حال بهبود موجب افزایش فعالیتهای کارآفرینی و راندمان بنگاه میشود - آگبولی و اوکاگبات2،. - 2006در یک محیط نامساعد کسب و کار، شرکتهای کوچک و کارآفرینان بیش از شرکتهای بزرگ آسیب می بینند .در چنین شرایطی، بانکها تمایل دارند منابع مالی خود را در اختیار شرکتهای بزرگ و نه شرکتهای کوچک و یاکارآفرینان قرار دهند.
در حالی که شرکتهای بزرگ می توانند با اثرگذاری و ارتباط مستقیم با سیاست گذاران، پرداختهای غیرقانونی، هزینههای تبلیغاتی و سایر ابزارهای مؤثر بر افکار عمومی، محیط کسب وکار را تا حدودی برای خود هموار سازند، صاحبان شرکتهای کوچک منابع محدودی برای پرداختهای غیر قانونی دارند وبه طور معمول، فاقد روابط مؤثر با سیاستگذاران هستند - میدری و قودجانی،. - 1387
هزینههای محیط کسب و کار آثار مختلف و گوناگونی بر فعالیتهای اقتصادی به جای میگذارد. اثرنخست،افزایش هزینه بنگاهها در مرحله تولید است. در مرحله بعد افزایش هزینههای مربوط به مبادله آنها است که منجر به افزایش قیمتها میشود.
هزینههای مربوط به کسب وکار افزون بر تاثیر گذاری بر هزینههای تولید، مانع شد بنگاهها و سرمایهگذاری در بخش تولید میشود. همچنین، منجر به افزایش ریسک در سرمایه گذاری، حرکت اقتصاد از بخش رسمیبه غیر رسمی، فرار مالیاتی، کاهش رقابت و کار آفرینی، عدم تخصیص بهینه نهادههای تولید و اشتغال میشود - مهربانی و همکاران، . - 1395 از آنجا که تولید و انجام فعالیتهای اقتصادی از ارکان رشد اقتصادی است، بنابراین بررسی فضای کسب وکار بسیار با اهمیت بهنظر میرسد.یکی از مهمترین گزارشها در زمینه فضای کسب وکار گزارش بانک جهانی است. این گزارشها مبنای بررسی فضای کسب و کار در کشورهای مختلف شده است. بانک جهانی، به منظور بررسی سهولت کسب و کار3 ، کشورهای مختلف را به صورت مقایسهای
