بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این مقاله، شناسایی جایگاه و مزایای شبکه سازی در افزایش قابلیت نوآوری است تا از این رهیافت علاوه بر ارتقا مطالعات مربوط به حوزه های شبکه و نوآوری، جایگاه و تاثیر متغیرهای مختلف شبکه ها و تاثیر آنها بر قابلیت نوآوری مشخص شود. از اینرو، در تحقیق حاضر به شناسایی تأثیر ابعاد شبکه ها بر قابلیت نوآوری در سازمان های موجود در سازمان های مردم نهاد پرداختهشده است. در این راستا مطالعات و پزوهش های انجام شده در این حوزه بررسی و مفاهیم اساسی، تعریف و مورد تبیین قرار گرفت. در همین راستا نظریه های گوناگون پیرامون شبکه سازی و نوآوری، حوزه های کاربردی و مورد استفاده شبکه سازی و نوآوری، مزایای استفاده از شبکه و شبکه سازی در افزایش نوآوری نیز مورد بررسی و تبیین قرار گرفت.
در پایان، متناسب با مطالعات انجام شده و مدل استخراجی، راهکارهای عملی پیشنهاد شد. در ارائه چارچوب مفهومی برای تحلیل رابطه شبکه های سازی و قابلیت نوآوری به متغیرها و ابعاد گوناگون شبکه ها و حوزه های نوآوری پرداخته شد و سرانجام دو مولفه ی اندازه شبکه و ساختار مربوط به شبکه ها و قابلیت نوآوری در حوزه نوآوری مورد تاکید قرار گرفت. با نگاه به عوامل تاثیرگذار بر ارتباط میان شبکه تخصصی و نوآوری متوجه می شویم که عوامل گوناگونی بر این ارتباط اثرگذار هستند که در این چارچوب مفهومی و با توجه به رویکرد سازمان های مردم نهاد عامل اعتماد به عنوان متغیر تعدیل گر قرار گرفت.
واژه های کلیدی:شبکه، شبکه سازی، اعتماد، قابلیت نوآوری، سازمان مردم نهاد
.1 مقدمه
امروزه ویژگی کلیدی محیط کسبوکار، تغییرات سریع و ساختارشکن است. بنگاههای صنعتی و خدماتی با محیط رقابتی در تعامل هستند که پیچیدگی، پویایی و غیرقابل پیشبینی بودن از ویژگیهای اصلی آن است - آکور و بیتیتسی، . - 2003 به واسطه تغییرات سریع تکنولوژی و تشدید فزاینده رقابت، بستر اقتصادی محیط کسب و کار دچار تحولات عمدهای شده است. کوتاهی دوره عمر محصولات جدید، وجود محصولات با پلتفرم مشابه ولی با قابلیت ها و کارکردهای متفاوت و متنوع، عرضه نسل های جدید محصولات و خدمات پیشرفته به طور مداوم و بی وقفه و . . . نشان از این تغییرات سریع و ساختار شکن است. پورتر - - 2001 در مواجه با این تغییرات مداوم و گسترده بیان می دارد که شرکت ها و بنگاهها باید به طور همزمان قادر به ایجاد و تجاری سازی جریانی از محصولات جدید و فرآیندهایی که حوزه تکنولوژی را گسترش می دهد، باشند.
تمامی ویژگیهای فوق نشان می دهد پاسخ سریع، مناسب و همزمان به این تحولات و ایجاد نوآوری مناسب و متناسب نه تنها ضرورتی غیر قابل اجتناب که خود عاملی حیاتی در بقا، رشد و توسعه سازمان ها، صنایع و کسب و کارها قلمداد می شود. مطالعات انجام یافته در صنایع گوناگون، ارتباط موثر بین نوآوری و عملکرد شرکت را شناسایی کرده اند.این مفهوم با استفاده از برخی روش های موثر همچون ایجاد و استفاده از شبکه سازی اعم از شبکه های انسانی، شبکه های اجتماعی, شبکه های بین سازمانی، شبکه نخبگان و . . . رشد و توسعه چشمگیری داشته است و تمامی این موارد نقش واهمیت شبکه های انسانی،کارآفرینانه، نخبگانی و تخصصی بر روی نوآوری را روشن می نماید، به همین خاطر است که پیتر دراکر نوآوری را ابزاری ویژه در دست کارآفرینان می داند.
به زعم کالیو و همکاران - - 2010 نوآوری به صورت فزاینده ای در شبکه ها روی می دهد. البته شبکه هایی که نقش آفرینانی با زمینه های مختلف را تشکیل داده باشند - کالیو و همکاران، . - 2010شبکه های غیر رسمی به شیوه ای خلاقانه دانش را به اشتراک می گذارند، بنابراین در نوآوری های صورت گرفته در سازمان اهمیت دارند - بیورک و مگنسون، . - 2009به زعم اهوجا - - 2000، رفتار شبکه سازی به صورت قابل توجهی موجب ترقی خروجی نوآوری و توانائی رقابت شرکت ها در دامنه ی وسیعی از صنایع می شود. شبکه سازی می تواند موجب خروجی های نوآوری مثبت شود. یک شبکه می تواند مزایای بسیاری را برای شرکت ها همراه بیاورد.
شرکت ها می توانند با استفاده از شبکه، میزان دستیابی به اهداف را افزایش دهند و میزان ریسک موجود را به اشراک گذاشته و هزینه ها را کاهش دهند. نوآوری همچنین به همگرایی منابع بسیار دانش و مهارت نیاز دارد و معمولا این امر به شکل ایجاد یک شبکه میسر می شود - لافورت، . - 2011شبکه سازی موجب ترویج و توسعه نوآوری در داخل شرکت ها، موسسات و سازمان های گوناگون اعم از خصوصی و عمومی، اقتصادی یا غیر انتفاعی و همچنین سازمان های مردم نهاد می شوند. به عنوان مثال در سطح نهادی، سیستم های نوآوری نقش مهمی را در انتشار نوآوری ها و از طریق شکل گیری فعالیت های شبکه سازی، ایفا می کند.در سطح سازمانی، درگیر شدن مدیران و کارکنان سطوح پایین با شبکه های حرفه ای و صنعتی موجب انتشار نوآوری می شود.
درگیری بیشتر افراد در این مورد احتمال پذیرش نوآوری های جدیدتر را در شرکت هایی که آنها در آن فعالیت می کنند بالاتر می برد. در سازمان های غیرانتفاعی و مردم نهاد نیز که اساس آن بر روی ارتباطات گسترده و عمیق سازمان با عموم مردم و سازمان ها می باشد، شبکه سازی و استفاده از کارکردهای آن می تواند به افزایش تعداد مشارکت کنندگان، ارتباط بیشتر بین آنها و هم افزایی افرد و اعضای شبکه جهت تعاملات منجر به ایجاد نوآوری و خلاقیت در سطح سازمان کمک شایانی نماید.به همین دلیل بوده است که در این پژوهش نیز به ارتباط میان شبکه و نوآوری پرداخته شده است. در این پژوهش به متغیرها و ابعاد گوناگون شبکه ها و حوزه های نوآوری پرداخته می شود و با نگاه به عوامل تاثیرگذار بر ارتباط میان شبکه و نوآوری متوجه می شویم که عوامل گوناگونی بر این ارتباط اثرگذار هستند..
.2 پیشینه پژوهش
کلاکوویچ و همکاران - 2009 - برای شبکه ها در نوآوری نقش مهمی قائل هستند. آنها معتقدند که در شرایط رقابت های شدید جهانی و توسعه سریع فناوری، شبکه ها موجب می شوند تا شرکت ها به سوی تولید محصول جدید، توسعه فرآیندها بر اساس توانائی های کلیدی آنها سوق داده شوند و همچنین به دیگر منابع دسترسی پیدا کنند - مانند مهارت های ویژه، فناوری، توانائیهای مالی، محصولات، دارائیها، بازار و غیره. این امر موجب بهبود رقابتی آنها خواهد شد.رویکرد شبکه در نوآوری چنین استنباط می کنند که توسعه اقتصادی موجب افزایش تقسیم کار در بین افراد و سازمانها می گردد و این اولین اصل در مجاب شدن شرکت ها و سازمان ها در حرکت به سوی همکاری و تعامل است.
افزایش عدم اطمینان که خود ناشی از تغییرات فناوری و رقابت جهانی است بسیاری از شرکت ها را به سمت تمرکز بر شایستگی های کلیدی کمتر و وابستگی بیشتر بر تجارت و همکاری با دیگران سوق می دهد. سطح بالایی از همکاری و ارتباطات معمولا بر فعالیت نوآوری اثرمثبت می گذارد - فریل، . - 2003سیلوا و همکاران معتقدند که ترویج شبکه های نوآوری باز بر نوآوری شرکت ها اثر قابل توجهی دارد چراکه از یک سو موجب دسترسی شرکت ها به اطلاعات، دانش و مکانیزم های حمایتی می شوند و از سوی دیگر موجب ترویج همکاری بین شرکت ها و دیگر شرکای نوآوری آنها مانند دانشگاهها، واحدهای پژوهشی و دیگر انواع سازمان های عمومی خصوصی خواهند شد - سیلوا و همکاران، . - 2007نظریه غالب در شبکه نوآوری به شکل های بسیاری بیان می دارد که شرکت ها به ندرت می توانند به صورت مستقل دست به نوآوری بزنند و به عبارت دیگر هرگز نمی توانند در انزوا و خلا به نوآورری بپردازند.
بژورک و مگنوسون - - 2009 دریافتند که برقراری روابط داخلی در شبکه هایی متشکل از ایده پردازان، با کیفیت ایده های نوآورانه ارتباط دارد. زالی و همکاران در سال 2012 با ارائه ی مقاله ای با عنوان " اثرگذاری شبکه کارآفرینان بر نوآوری در شرکت های فعال ایران و دانمارک" اثر شبکه های مدیران- مالکان را بر نوآوری شرکت بررسی کرده اند. آنها در این راستا به موضوع اندازه ی شبکه ها صرفا توجه داشته اند. آنها دریافته اند که اندازه کلی شبکه ها اثر مثبتی بر نواوری شرکت دارد و اثر شبکه های اجتماعی بر نوآوری به وسیله الگوی نقش به سمت منفی تعدیل می شود.شبکه ها نقشی حیاتی در ارتباط با نوآوری دارند نه تنها به سبب دسترسی به دانش و درونی ساختن نوآوری ها و انتشار نوآوری های فناورانه، بلکه به سبب اهمیتی که در یادگیری رویه های کاری نوآورانه دارد. این رویه توسط دیگر سازمان ها توسعه داده شده یا پذیرفته شده است. این نقش شبکه سازی به اندازه دو نقش قبلی اهمیت دارد. این اثرگذاری از 2 طریق میسر میشود:
-1 از طریق افزایش دسترسی به دانش، افزایش آگاهی و ایجاد سازگاری اولیه در مورد نوآوری.
-2 از طریق افزایش تعامل اجتماعی، ایجاد اعتماد، ایجاد روابط متقابل که منجر به انتقال دانش می شود - پیتاوی و همکاران، . - 2004
پیتاوی و همکاران - - 2004 عوامل زیر را در ارتباط بین نوآوری و شبکه موثر می دانند: گوناگونی شرکا، تامین کنندگان، مشتریان، بخش سوم، شرکای علمی، شرکای مالی در سرمایه گذاریهای ریسک پذیر، مکانیزم های نهادی. به طور خلاصه می توان نظرات فوق را اینچنین خلاصه کرد:
-اثربخشی شبکه سازی بین شرکت ها، تحت تاثیر نقش شبکه های فردی و غیررسمی است.
-میزان تنوع روابط شرکت ها اثر مثبتی بر نوآوری دارد.
-یکپارچه سازی تامین کنندگان، تامین کنندگان مشارکتی و توزیع کنندگان در پروژه های نوآوری می تواند اثر مثبتی بر بهره وریداشته باشد و احتمال موفقیت نوآوری را افزایش دهد.
-مشتریان کسب و کار با کمک رسانی به شرکت ها در شناسایی فرصت ها، نقش مهمی در فعالیت های نوآوری ایفا می کنند.
بخش سوم، شرکای علمی و مکانیزم های نهادی نقش مهمی را در ایجاد زیرساخت شبکه ایفا می کنند. آنها می توانند به
عنوان کارگزاران بی طرف در شبکه عمل نمایند و اعضای شبکه را قادر سازند تا خارج از چارچوب رفتار کنند.
-شبکه های سرمایه گذاری ریسک پذیر، در صورت اثربخشی خود، در زمان اجرای فعالیت های نواورانه شرکت، فرصت های برتری را برای دستیابی به موفقیت ایجاد می کند.
-آنچه که شرکت ها در روابط کسب می کنند به تجربه و توانایی مدیریت شبکه آنان بستگی دارد.
-پیکره بندی های بسیار مختلفی برای شبکه هاوجود دارد که بر اساس شکل نوآوری، صنعت و نیز هدف شبکه با یکدیگر تفاوت خواهند داشت. برخی از شبکه ها می توانند از نوآوری جلوگیری کنند و ضدرقابت باشند.
-شکست شبکه ها به دلایل مختلفی صورت می گیرد، مداخله دولت می تواند بر پایداری شبکه ها و به طور ویژه بر زیرساخت های شبکه اثر مثبت و نیز اثر منفی داشته باشد.
در حوزه های مربوط به تاثیر و اثر شبکه ها و شبکه سازی مربوط به سازمان های مردم نهاد با توجه به نزدیکی و وجود برخی از ارتباطات حوزه های کارآفرینی اجتماعی و سازمان های مردم نهاد، نقابی و همکاران در سال 1391در پژوهش خود اقدام به بررسی رابطه بین رفتار شبکه سازی و رفتار کارآفرینانه کرده اند. بررسی آنها نشان می دهد که بین رفتار شبکه سازی و رفتار کارآفرینانه رابطه معناداری وجود دارد و در این ابعاد ایجاد، استفاده و حفظ ارتباطات به ترتیب بیشترین اثرگذاری را بر رفتار کارآفرینانه داشته است. آنها دریافتند که مهارت های اجتماعی همچون رفتار شبکه سازی به اشخاص کمک می کند تا بتواند در شبکه شان به منابع، اطلاعات، مشروعیت، دسترسی بهتری پیدا کنند تا در بازار رقابتی، کارآفرینانه تر عمل نمایند. آنها همچنین بر اساس نتایج پژوهش خود پیشنهاد داده اند که کارآفرینان و مالکان کسب و کارها باید به دنبال افزایش مهارت ارتباطی، هوش هیجانی و مهارت شبکه سازی خود باشند.
