بخشی از مقاله
چکیده :
واژه ی » مردمی «بهترین واژگان برای بیان مفهوم فعالیت داوطلبانه ی شهروندی است . مسلّم است که فعالیت مردمی فعالیتی است به دلیل داوطلبانه بودن ، نمی تواند معلول اراده ی حکومت ها باشد . در این گونه از فعالیت ، مردم بدون انجام مراحل اداری و بدون چشم داشت مالی و بدون حاکمیت روحیه ی اداری و بروکراسی به نشر و ترویج مورد علاقه ی خود می پردازند . اصطلاح سازمان غیر دولتی، سازمان مردمنهاد یا انجیاو - به انگلیسی و به اختصار: - NGO به اَشکال و اَنحای مختلف در سراسر جهان استفاده میشود و با توجه به بافت کلامی که در آن مورد استفاده قرار گرفته، به انواع گوناگون سازمانها اشاره میکند.
سازمان غیر دولتی در کلی ترین معنایش ، به سازمانی اشاره میکند که مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمیشود، اما نقش بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فرد فرد مردم - اتمهای اجتماع - و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا میکند. اصولا فعالیت هایی را که خود به خود از نیاز فطری انسان ها سرچشمه میگیرد و در صدد برآورد این نیاز ها می باشد را می توان داوطلبانه نامید . سازمان مردمنهاد نقش مهمی در تحقق حقوق شهروندی دارند که باید با دقت بررسی شود. ویژگی ها و ابزارهای اصلی فعالیت های مردمی ترویج فرهنگ وحقوق شهروندی عبارتند از : عدم اجباری بودن فعالیت ها ، امنیت بخشی و رعایت اعتدال و میانه روی.
مقدمه:
فرهنگ شهروندی ، ریشه در تاریخ هزاران ساله ی بشر دارد .اقدامات پیامبران ، فعالیت فرهنگی انسانی وبه تعبیر اصطلاحی، »شهروندی« بوده است .در عصر کنونی با توجه به افزایش ارتباطات و تکنولوژی ،اهمیت و تاثیر فرهنگ شهروندی چندین برابر شده است . در ایران برای نخستین بار درسال 1383، واژه ی »حقوق شهروندی «، در بخشنامه ای از سوی آیت االله سید محمود هاشمی شاهرودی - رئیس وقت قوه قضاییه - بکار برده شد.2 دریک تعریف کلی » شهروندی موقعیتی است اجتماعی وانسانی که افراد جامعه بابرخورداری از حقوق وپذیرش تکالیف درقبال حکومت ،انتظارات متقابلی را از دولت برای احقاق حقوق خود ، به ویژه در بُعد خدمات دارند3« به عبارت دیگر »: حقوق شهروندی هدیه الهی و جزء حقوق ذاتی و فطری انسان هاست.
از صفات انسانی محسوب می شود، کسی نمی تواند هدیه کند، غیرقابل انتقال است، تقسیم ناپذیر است، عناصر آن لازم و ملزوم یکدیگر هستند، جهانی است؛ زیرا حق مسلم هر عضو خانواده بشری است و هر فرد در هر مکانی که باشد و از هر رنگ، نژاد، جنس، زبان و مذهبی که باشد استحقاق برخورداری از آن را دارد، حقوق شهروندی منبعث از تعالیم اسلام می باشد؛ این مفاهیم امروزه جهانی شده و ارزش معنوی پیدا کرده است.
4« برای نهادینه کردن فرهنگ وحقوق شهروندی نیاز دو فعالیت وجود دارد: نخست: فعالیت دولتی فرهنگ وحقوق شهروندی: اگر دولت ها واقعا به دنبال برقراری فرهنگ وحقوق شهروندی باشند بخشی از مساله حل شده است. به نظر می رسد که باتوجه به صدور بخشنامه »حقوق شهروندی « از سوی رئیس سابق قوه قضائیه ونیز تصویب قطعنامه پیشنهادی دولت جمهوری اسلامی ایران درباره ی حقوق شهروندی در مجمع عمومی سازمان ملل5 وهمچنین ارائه ی پیش نویس منشورحقوق شهروندی توسط دولت یازدهم و دوازدهم ، این عزم تاحدودی به وجود آمده است. دوم: فعالیت غیر دولتی فرهنگ شهروندی : که به دوقسم تقسیم می گردد: اول: فعالیت مردمی فرهنگ شهروندی :مردم نیز باید خواستار فرهنگ وحقوق شهروندی باشند.
با توسعه ی سازمان های مردم نهاد - به انگلیسی و به اختصار: - NGO6 این عزم تاحدودی درمردم ایران به وجود آمده است. اگرهرچه دولت برحقوق شهروندی اصرار بورزد ولی عموم مردم، ندانند که فرهنگ وحقوق شهروندی چیست ونیز خود ملت دست اندر کار فعالیت های داوطلبانه فرهنگ شهروندی نباشد؛ این احتمال تقویت می شود که این مساله ی مهم درآینده مورد غفلت واقع شود. توجه به این نکته بسیار حایز اهمیت است که بخشی از پیشرفت و ثمر دهی حوزه ی فرهنگ شهروندی به فعالیت های داوطلبانه و مردم نهادی تعلق دارد که نیاز های فرهنگی خود را عمیقاً با قرار داشتن در بطن جامعه درک کرده و احتیاجات مربوط به این حوزه را با تمام وجود لمس میکنند و دقیقا به نیاز خویش و اطرافیان ،اعم از خانواده،اقوام، دوستان و... واقف هستند.
دوم : فعالیت سازمان های غیردولتی دررویجت فرهنگِ حقوق شهروندی: به عنوان مثال سازمان یونسکو و فرهنگسراهای شهرداری ها نقش مفیدی در بحث فرهنگ شهروندی ایفا می کنند. باید اذعان داشت که خود مردم هر جامعه و فعالان عمومی حوزه فرهنگِ حقوق شهروندی با تشخیص دقیق نیاز های فرهنگی ویژه جامعه مربوط با خود، نخستین و شاید بهترین پیش تازان و متولیّان این عرصه می باشند.
در این راستا پژوهشگران و اندیشمندان یک جامعه باید با پیشنهاد روش های عاقلانه و صحیح ، واقع گرایانه و عمل پذیر در جهت تحقق اهداف فعالیت های فرهنگ وحقوق شهروندی مردم آن جامعه ، نقشه ی مناسبی منتج به هدف ،برای پیمودنِ هموار و سهلِ این مسیر زیبا ارائه دهند و با آسیب شناسی های دقیق آنچه را که اهداف مقدس این فعالیت ها را دچار کژی و روش های برگزیده شده را دچار سستی می نماید،متذکر شوند. این پژوهش با محوریت قرار دادن موضوع " حقوق شهروندی و سازمان مردمنهاد" جایگاه این مساله را در مردم و نقش آنها دررسیدن به مقصد بررسی کرده است.
تعریف فعالیت مردمی در حوزه ی فرهنگ ِ حقوق شهروندی :
واژه ی » مردمی «بهترین واژگان برای بیان مفهوم فعالیت داوطلبانه ی شهروندی است . مسلّم است که فعالیت مردمی فعالیتی است به دلیل داوطلبانه بودن ، نمی تواند معلول اراده ی حکومت ها باشد . در این گونه از فعالیت ، مردم بدون انجام مراحل اداری و بدون چشم داشت مالی و بدون حاکمیت روحیه ی اداری و بروکراسی به نشر و ترویج مورد علاقه ی خود می پردازند . اصطلاح سازمان غیر دولتی، سازمان مردمنهاد یا انجیاو - به انگلیسی و به اختصار: - NGO7 به اَشکال و اَنحای مختلف در سراسر جهان استفاده میشود و با توجه به بافت کلامی که در آن مورد استفاده قرار گرفته، به انواع گوناگون سازمانها اشاره میکند. سازمان غیر دولتی در کلی ترین معنایش ، به سازمانی اشاره میکند که مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمیشود، اما نقش بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فرد فرد مردم - اتمهای اجتماع - و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا میکند.
