بخشی از مقاله
تبیین نقش فناوری اطلاعات در چابکی سازمان ها
چکیده
در عصر حاضر، فناوری اطلاعات در سرتا سر جهان در حال ایجاد انقلابی نوین است که اهمیت آن از انقلاب صنعتی کمتر نیست. این انقلاب ظرفیت های تازه وچمشگیری در محدوده دانش بشری ایجاد نموده است. امروزه در هر سازمانی بحث به کار گیری فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی مطرح و از سودمندی یا ضرورت استفاده از رایانه سخن در میان است. فناوری اطلاعات در سازمان ها بر شاخص های تاثیر می گذارد که همگی از شروط اولیه موفقیت برای سازمان ها به شمار می روند. یکی از حوزه هایی که می تواند تاثیرات فراوانی از این فناوری بپذیرد، چابکی سازمان است. چابکی عبارت است از مجمو عه ای از توانمندی ها و شایستگی ها که باعث بقا و پیشرفت سازمان در محیط کسب و کار (که ویژگی اساسی آن وجود تغییرات دائمی وعدم اطمینان است) می شود. در این مقاله با مرور بر ادبیات چابکی و تعیین رابطه کاربرد فناوری اطلاعات و تاثیر آن بر قابلیت های چابکی چگونگی دستیابی سازمانها به چابکی از طریق کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان مورد بررسی قرار می گیرد.
واژگان کلیدی :فناوری اطلاعات، چابکی، قابلیت های چابکی
مقدمه و بیان مسئله
فناوری اطلاعات یک استراتژی، اندیشه، فکر و ابزار در حوزه ی انسان همراه با نوآوری است. با شناخت فرصت ها و امکاناتی که از طریق فناوری اطلاعات ایجاد شده آن را به یک استراتژی شبیه کرده تا یک فرمول و نسخه ی عملی، بر اساس این رویکرد، فناوری اطلاعات راهبرد جدیدی است برای دسترسی متفاوت به آنچه یک سازمان تعریف می کند. عده ای فناوری اطلاعات را یک فکر اندیشه برای انجام بهینه و موثر کار ها می دانند، تفکری که برای برقراری و توسعه ی ارتباطات و اجرای بهینه اهداف و عملیات از ترکیب بهینه ی ابزارهای سخت افزاری و نرم افزاری استفاده می
کند(تنها، .(1389
بی شک امروزه و با توجه به مطرح شدن مسایلی چون سازمانهای الکترونیکی که مفاهیم الکترونیکی متعددی در
همه امور مانند شهر الکترونیکی، دولت الکترونیکی، شهروند الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، سلامت الکترونیکی را
ایجاد کردهاند، وابستگی سازمانها، کارکنان و مراجعه کنندگان به ابزار فناوری اطلاعات افزایش چشمگیری یافته است.
چنانچه به هر دلیل از این ابزار استفاده نشود یا در روند استفاده از این فناوری خللی ایجاد شود، انواع و اقسام تعاملات سازمانی
دستخوش نقصان خواهند شد(فتحیان و شیخ، (1390 کسب وکار سازمانها است.
از سوی دیگر امروزه فناوری اطلاعات یک عامل تسهیل کننده اصلی در فعالیتهای
تقریبا بیش از نیمی از سرمایه های سازمانهای امروزی مبتنی بر فناوری اطلاعات است. از این رو به کارگیری فناوری
اطلاعات، یک مزیت سازمانی است و به منظور کسب موفقیت، سازمانها لازم است به گونه موثر در استفاده از فرصتها
و تهدیدهای مربوط به آن، مدیریت شوند(فراهی و تنها، .(1389
استفاده از فناوری اطلاعات برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در بین خریداران و عرضه کنندگان در حال خلق
یک زنجیره عرضه مجازی است، که براساس اطلاعات استوار است تا ابداع. بازاریابی به لحاظ سنتی نمی تواند عامل کلیدی در حصول نتیجه در یک محیط رقابتی باشد. در مقابله با محیط تجاری فعلی که تقاضای غیر قابل پیش بینی در آن است روند معمول ایجاب می کند که اهمیت سرعت عرضه را درک و ملاحظه نمود (کریستوفر،..(2000
اهمیت فناوری و سیستم های اطلاعات برای حمایت از عملکردهای کنونی و آینده سازمان ها شناخته شده است. تغییرات در محیط تجاری حاصل از رقابت شدید و تنوع نیازهای مشتری، سازمان ها را به سوی پذیرش مفهوم چابکی سوق می دهد. برای یک سازمان، چابکی یعنی توانایی رشد و موفقیت در محیط با تغییرات مستمر و غیر قابل پیش بینی و تولید محصول و خدمت خاص هر مشتری می باشد.
فناوری اطلاعات از برنامه های به هنگام و ایجاد ارتباطات اطلاعاتی وکاهش هزینه ها در سازمان پشتیبانی
می کند. فناوری اطلاعات علاوه بر نفوذ مثبت بر کارکرد سازمان، بر پتانسیل کارکرد شرکت اثر گذار بوده و مکانیزمی
را برای ذخیره، دسترسی و تقسیم کارآمد اطلاعات ارائه می دهد. کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان باعث بهره برداری سازمان از انعطاف پذیری زنجیره ارزش سازمان در نتیجه چابکی و در آخر افزایش مزیت رقابتی سازمان می گردد. چابکی یک سازمان تابعی از یکپارچگی فناوری اطلاعات آن سازمان می باشد (سافورد و همکاران،.(2008
کاربرد فناوری اطلاعات در چابکی، بهبود عملیات تجاری است. فناوری اطلاعات توانمند ساز و تسهیل کننده چابکی می باشد. اساس و بنیان سازمان چابک در یکپارچگی سیستم اطلاعاتی، تکنولوژی، افراد، فرایندهای تجاری و تجهیزات در سازمان هارمونیک برای پاسخگویی سریع به اتفاقات و تغییرات محیط است. چابکی از سازمان می خواهد تا با ادغام فناوری و کارکنان با زیر بنای ارتباطی عجله و شتاب کند تا به نیازهای متغییر مشتریان در محیط بازاری که دارای تغییرات مدام و پیش بینی نشده است واکنش نشان دهد(کورنونادو وهمکاران ،.(2002
از اینرو سازمان چابک به عنوان پارادایم قرن بیست و یک طرفداران بسیاری دارد و به یک استراتژی موفقیت آمیز در بازارهای رقابتی با تغییرات سریع نیازهای مشتریان، شده است و به طور کلی میتواند باعث کاهش هزینه، افزایش سهم بازار، ارضای نیاز مشتریان، آماده سازی برای معرفی محصول جدید و افزایش رقابت سازمان گردد (مهریار و همکاران، .(1386
با توضیحات گفته شده می توان پی بردکه چابکی تاثیر قابل انکاری در موفقیت سازمان ها در بازارهای متغیر کنونی ایفا می کند. از طرفی می دانیم که موفقیت سازمان تا حد بسیار زیادی به استفاده بهینه از فناوری اطلاعات بستگی دارد. از این رو این تحقیق بدنبال ارزیابی نقش فناوری اطلاعات بر چابکی سازمان می باشد تا با تعیین سطح چابکی سازمان با توجه به این تاثیر، سازمان ها را به شناخت راه حل های برای بیشینه کردن سود سرمایه گذاری هایشان و بهره برداری بیشتر از فناوری اطلاعات جهت رسیدن به چابکی و بهبود مزیت رقابتی قادر سازد.
مبانی نظری پژوهش:
سرعت شاید مهمترین ثروت در هزاره سوم و عصر جدید موسوم به عصر اطلاعات باشد. برای کاستن زمان پاسخگویی و بهبود انعطاف پذیری بایدشکل کاملاً جدیدی از سازمان ها بهوجود آیند. در بازار رقابتی، نیاز مبرمی به توسعه و بهبود انعطاف پذیری و نیز پاسخگویی سازمان وجود دارد. امروزه بسیاری از سازمان ها و شرکتها با رقابت فزاینده پایدار و نامطمئنی روبه رو هستند که به واسطه نوآوری های تکنولوژیکی، تغییر محیط های بازاری و نیازهای درحال تغییر مشتریان، شدت یافته است. این وضعیت بحرانی موجب اصلاحات عمدهای در چشمانداز استراتژیک سازمان، اولویتهای کسب وکار و بازبینی مدلهای سنتی و حتی مدلهای نسبتاً معاصر شده است. بهعبارتی دیگر رویکردها و راه حل های گذشته دیگر قابلیت و توانایی خود برای
رویارویی با چالش های سازمانی و محیط بیرونی را از دست داده اند و بهتر است با رویکردها و دیدگاه های جدیدی جایگزین شوند. از اینرو، یکی از راههای پاسخگویی به این عوامل تغییر و تحول سازمانی چابکی است. چابکی، در واقع، به عنوان پارادایم جدیدی برای مهندسی سازمان ها و بنگاههای رقابتی می باشد (شهایی، .(1387
واژه چابک در فرهنگ لغت، به معنای حرکت سریع، چالاک، فعال می باشد و چابکی توانایی حرکت به صورت سریع و آسان، توانایی تفکر سریع با یک روش هوشمندانه است. مفهوم چابکی ناشی از انعطاف پذیری در اقتصاد بود که در ابتدا توسط گروهی از محققان در سال 1991در مؤسسه یاکوکا در دانشگاه لی های به منظور توصیف روشهای که باید به عنوان جنبه های حیاتی فرآیند تولید در نظر گرفته میشدند، بیان گردید. تحقیقات نشان داد که سازمان ها باید به طور مداوم خود را با تغییرات محیط کسب و کار تطبیق دهند و نیاز به فاکتورهای از قبیل سرعت، انعطافپذیری، پاسخگویی، برای سازمان ها الزامی می باشد(گلدمن و همکاران،.(1995
تعریف های زیادی برای چابکی ارائه شده است اما هیچ یک، مخالف با یکدیگر نبوده، یکدیگر را نقض نمیکنند عموماً. این تعریفها، ایده سرعت و تغییر در محیط کسب وکار را نشان می دهند. با توجه به جدید بودن بحث چابکی، تعریف جامعی که مورد تائید همگان باشد، وجود ندارد. به باور شریفی و ژانگ (1999)چابکی به معنای توانایی هرسازمانی برای حسگری، ادراک و پیش بینی تغییرات موجود در محیط کاری است. چنین سازمانی باید بتواند تغییرات محیطی را تشخیص داده، به آنها به عنوان عوامل رشد و شکوفایی بنگرد. در جایی دیگر چابکی را توانایی فائق آمدن بر چالشهای غیرمنتظره برای رویارویی با تهدیدهای بیسابقه محیط کاری و کسب مزیت و سود از تغییرات به عنوان فرصتهای رشد و پیشرفت تعریف میکنند. برایان ماسکل ( (2001چابکی را توانایی رونق و شکوفایی در محیط دارای تغییر مداوم و غیرقابل پیش بینی تعریف می کند(بیک محمدلو، .(1389
به اعتقاد کید( 1994(به منظور عملیاتی ساختن پارادایم چابکی، میتوان آن را تلفیقی از مؤسسات بیشمار دانست که هر یک، چندین مهارت یا شایستگی کلیدی را برای فعالیتهای مشترک دارند و می توانند سازمان را به کمک یکدیگر برای واکنش سریع به نیازمندی های متغیر مشتریان، آماده سازندکاملاً. مشهود است که منظور اصلی کید در اینجا، همان سازمان مجازی
