بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی تاثیر مدیریت فناوری اطلاعات بر هوش تجاری با نقش واسطه ای چابکی سازمان در بیمارستان شهیدچمران شیراز می باشد . روش تحقیق حاضر توصیفی پیمایشی است. برای این منظور با استفاده از پرسشنامه به انجام بررسی میدانی در بیمارستان شهید چمران شیراز پرداخته شد. جامعه اماری شامل کلیه کارکنان و مدیران بیمارستان شهید چمران شیراز به تعداد 250 نفر که با استفاده از فرمول کوکران 150نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گرداوری داده ها از پرسشنامه استاندارد هوش تجاری پوپویک - 2012 - ، فناوری اطلاعات انتکانوپاس - 2006 - و پرسشنامه استاندارد چابکی سازمان شریفی و ژانگ - - 2004 استفاده شد. برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص های آمار توصیفی و از روش های آماراستنباطی از جمله آزمون کولموگروف اسمیرنف برای مشخص شدن نرمال بودن داده ها و از مدل سازی معادلات ساختاری برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج نشان داد که مدیریت فناوری اطلاعات بر چابکی سازمان و هوش تجاری و ابعاد آن تاثیرمثبت و معناداری دارد و همچنین نقش واسطه ای چابکی سازمان تایید گردید.
کلمات کلیدی: مدیریت فناوری اطلاعات، هوش تجاری، چابکی سازمان
-1مقدمه
امروزه استفاده از فناوری اطلاعات یک حوزه وسیع در مدیریت اطلاعات سلامت می باشد. فناوری اطلاعات به دو طریق مستقیم و غیرمستقیم بر وضعیت سلامت جوامع تأثیر می گذارد. به طور مستقیم با بهبود کیفیت خدمات سلامت ارائه شده به افراد و نیز پیشگیری از بیماری ها و به طور غیرمستقیم با تأثیر بر مواردی همچون افزایش دسترسی به اطلاعات و منابع روزآمد علوم پزشکی برای متخصصان ارائه کننده خدمات سلامت، به ویژه افرادی که در مناطق دورافتاده خدمت می نمایند. بنابر عقیده صاحب نظران حوزه سلامت و مراقبت بهداشتی، استفاده از فناوری اطلاعات می تواند سلامت بیماران را از طریق پیشگیری از خطاها و اشتباهات پزشکی، ارزیابی خطاها و نظام مراقبت افزایش بخشد - تمجید و رضایی،. - 24 :1388 تصور مراقبت بهداشتی بدون فناوری اطلاعات و ارتباطات سخت است.
فناوری اطلاعات در مراقبت بهداشتی در حدود 4دهه وجود داشته است و کاربرد گسترده ای کسب نموده است. از این رو گرایش در استفاده از فناوری اطلاعات در حوزه بالینی بیشتر شده است و انتظار می رود این فناوری اجازه دهد تا خدمات بالینی با کمترین هزینه ارائه شوند - امارسنگهام وهمکارانُ،. - 110 : 2009 به هر حال اجرای بعضی از سیستم های اطلاعات بالینی در مراقبت بهداشتی با شکست مواجه شده است و منتهی به از دست دادن سرمایه در سیستم بهداشتی و کاهش اعتماد به فناوری اطلاعات از سوی کارکنان شده است. همچنین جالب توجه است که فناوری اطلاعات می تواند مورد پذیرش بعضی از کارکنان قرار گیرد اما بوسیله گروه کاری دیگری بی فایده تلقی شود - کاهویی و بابا محمدی،. - 263 : 1392
مسئله دیگری که در حیطه علوم پزشکی همواره وجود داشته و همچنان بدون جواب مانده، اینست که اطلاعات در این حیطه هرگز به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته است؛ در حالی که کاربردهای مختلف فناوری اطلاعات، توان بهبود وضعیت بهداشتی درمانی و حل مسائل موجود را دارند. اما آنچه اهمیت دارد میزان آشنایی کاربران علوم پزشکی با فناوری اطلاعات و توانایی رفع نیاز اطلاعاتی توسط آن است - مناچمیِ،. - 52 :2008 با توجه به گسترش روزافزون علم پزشکی، نیاز ویژه ای به استفاده از دستاوردهای جدید علمی و تحقیقاتی و ارتباط با مراکز تخصصی از طریق اینترنت و فناوری های اطلاعاتی - ارتباطی برای کارکنان این حرفه احساس می شود. علاوه بر این، تأکید سیستم های بهداشتی درمانی بر برآیند مراقبت و همچنین مراقبت بر اساس وقایع موجود در جامعه، نیاز کادر علوم پزشکی به دریافت اطلاعات مفید و روزآمد از طریق اینترنت و فناوری اطلاعات را محسوس تر کرده است.
با توجه به اینکه اطلاع رسانی به این افراد از جمله وظایف کتابخانه های مراکز آموزشی - درمانی است، لذا مسئولین امر باید در ارتقای میزان دسترسی و اطلاع رسانی بهینه به این دسته از متخصصان بکوشند - تمجید و رضایی،. - 24 :1388بنابراین تسلط بر فناوری های جدیدی مانند هوش تجاری در کسب و کارها یک الزام وضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی می شود - گلستانی،. - 42 :1386 هوش تجاری یا هوش کسب و کار که قالب عمده تری را مانند استفادههای تجاری و غیر تجاری - نظامی و غیرانتفاعی - در بر دارد، عبارت است از بُعد وسیعی از کاربردها و تکنولوژی برای جمع آوری داده و دانش جهت زایش پرس و جو در راستای آنالیز بنگاه برای اتخاذ تصمیمات تجاری دقیق و هوشمند - آیسیک وهمکارانّ،. - 14 :2013
از طرفی دیگر، بازارهای جهانی به سبب محیط متلاطم با شرایط عدم اطمینان فزاینده پیش رو، شاهد توجه روزافزون سازمانها به مشتریمداری و تامین رضایت مشتری بودهاند، مطالعه صنایع در طول زمان حاکی از آن است که این محیط رقابتی موجب افول سازمانهایی گشته است که با نادیده گرفتن و یا تاخیر در همگامی با تغییرات ناچار به خروج از صحنه رقابت شدند. آگاهی به همین امر، موجب شده تا سازمانهای امروزی با اتکا به ابتکار، مهارت، دانش سازمانی و دسترسی افراد به اطلاعات، به سمت چابکسازی، خصوصیسازی، کوچکسازی و استفاده از سازمانهای مجازی و برون سازمانی، ایجاد حساسیت و آگاهی نسبت به پیرامون با بهکارگیری نیروهای تخصصی و صاحب دانش و نیز استفاده از تیمهای پژوهش بازار، متمایل شوند - ابراهیمیان و ابراهیمیان،. - 13 :1390
سرمنشأی شکل گیری چابکی در سازمان ها به صنایع تولیدی مربوط است. این تغییرات از صنعت دستی به تولید انبوه، پس از آن به عصر کیفیت، و سپس به تولید ناب، و در عصر حاضر به تولید چابک درحال گذار بوده است - اگروال و همکارانْ،2007؛ به نقل از رمضانی و همکاران،. - 2 :1392 با توجه به اثرات مثبت حاصل از به کارگیری تولید چابک، این مفهوم در سطحی گسترده تر با عنوان چابکی کسب و کار مطرح شد، به گونه ای که مفهوم چابکی کسب و کار امروزه به میزان فراوانی در صنایع تولیدی و خدماتی کاربرد دارد - گولد و سورینگَ، . - 33 :2010 چابکی عبارت است از توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات بازار، به عنوان جزء کلیدی در موفقیت و بقای بنگاه ها در بازار - وینود وهمکارانُ،. - 144 : 2011
بیمارستان ها نیز جزء سازمان هایی هستند که به واسطه حساسیت و اهمیت در امر درمان، بایستی چابک باشند تا بتوانند در محیط پویای امروزی به حیات خود ادامه دهند و در برابر نیاز و تقاضای بیماران پاسخگو باشند. چابکی یک بیمارستان نشان دهنده پاسخگویی بیمارستان در هنگام مواجهه با تغییرات داخلی و خارجی است و اگر بیمارستان ها به صورت چابک طراحی شوند، توانایی رقابت با سایر بیمارستان ها و ارایه خدمات مناسب به بیماران را دارند. برای این که بیمارستان ها بتوانند خود را با تغییراتی مانند پیشرفت تکنولوژی و تجهیزات و ایجاد روش ها و درمان های به روز همگام کنند، لازم است مدیریت، سیاست های مدیریتی خود را در این جهت طراحی و اجرا نماید. همچنین بیمارستان ها برای موفقیت - نه بقا - باید یاد گیرنده باشند تا بتوانند سریعتر، ارزان تر و اثربخش تر به تقاضاهای ارایه شده به بیمارستان پاسخ دهند - یارمحمدیان و همکاران،. - 1113 :1390
مورون و سویرز10بر فناوری اطلاعات بعنوان یک عامل تأثیرگذار بر موفقیت در چابکی تأکید کرده اند. فناوری اطلاعات از برنامه های بهنگام و ایجاد ارتباطات اطلاعاتی و کاهش هزینه ها در سازمان پشتیبانی می کند. فناوری اطلاعات علاوه بر نفوذ مثبت بر کارکرد سازمان، بر پتانسیل کارکرد شرکت اثرگذار بوده و مکانیزمی را برای ذخیره، دسترسی و تقسیم کارآمد اطلاعات ارائه می دهد. کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان باعث بهره برداری سازمان از انعطاف پذیری زنجیره ارزش سازمان در نتیجه چابکی و در آخر افزایش مزیت رقابتی سازمان می گردد. چابکی یک سازمان تابعی از یکپارچگی فناوری اطلاعات آن سازمان می باشد - سافورد و همکارانٌٌ،2008؛ به نقل از خسروی پور و امیرنژاد،. - 49 :1393 در این تحقیق، محقق به دنبال پیدا کردن جواب برای این سؤال است که آیا مدیریت فناوری اطلاعات بر هوش تجاری درتاثیر معناداری دارد یا خیر؟ و آیا چابکی سازمان در رابطه بین آن ها به عنوان نقش واسطه ای عمل می کند.
-2ادبیات تحقیق
-1-2هوش تجاریٌٍ
می توان هوش تجاری را از منظرهای مختلف تعریف نمود، البته هر یک دارای ویژگی های به خصوصی است:
الف - منظر مدیریتی
