بخشی از مقاله
چکیده
هدف این نوشتار تبیین نقش مدارس در پیشگیری از آسیبهای اینترنتی نوجوانان می باشد که به روش مروری-تحلیلی تدوین گردیده است . یافته ها بیانگر این واقعیت است که اینترنت همانند دیگر وسایل ارتباطی می تواند مفید یا مضر باشد. نوع استفاده از این امکان گسترده و شگفت، سودمندی یا زیان مندی آن را رقم می زند. امروزه نوجوانان زیادی به اینترنت دسترسی دارند یا حداقل روش های استفاده از آن را به خوبی می دانند.تصور کنید نوجوانی با یک دنیا کنجکاوی بر سفره سرشار از تنوع و اطلاعات حاضر شود.
در این شرایط طبیعی است که عطش کنجکاوی، وی را به هر سویی خواهد کشاند و تنها وجود پاره ای از قوانین و شرایط محیطی و فردی است که می تواند او را از آسیب ها و جنبه های منفی اینترنت محفوظ دارد. برخی کارشناسان معتقدند، 80 درصد پرسه زدن اینترنتی نوجوانان در دنیا و از جمله در ایران، در سایت های ضد اخلاقی و گاه جنسی است.
دوست یابی های اینترنتی از طریق چت، خودکشی اینترنتی، سرقت اینترنتی، افزایش فاصله میان دنیای واقعی و تخیلی و مجازی، پرسه زدن در سایت های به شدت غیر اخلاقی و ضد ارزشی و دینی، مقوله ای است که هویت یابی و هویت جویی نسل جوان و نوجوان در ابعاد جنسی، فکری، اخلاقی و دینی را تحت تأثیر قرار می دهد. در نتیجه مدرسه با بکار گیری شیوه های مختلف می تواند پدر ومادرها را در قالب انجمن اولیا و مربیان جمع کند و برای مقابله با آسیب های اجتماعی فرزندانشان آگاه سازی داشته باشد. و نیز با برنامه ریزی و طراحی برنامه های متنوع زمینه تفریحات سالم و درگیری های فکری مفید را برای نوجوانان در اوقات فراغت فراهم نماید.
-1 مقدمه
پیشرفت خیره کننده فن آوری، تأثیرات محسوس و نامحسوس زیادی را بر زندگی نوجوانان گذاشته است. دسترسی آنها به انواع گوناگون رسانه ها به هیچ وجه قابل مقایسه با گذشته نیست. بنا بر تحقیقی در غرب، نوجوانان تقریباً سی و هشت ساعت در هفته، غرق در رسانه ها هستند؛ به رادیو گوش می دهند، تلویزیون تماشا می کنند، از سی دی استفاده می کنند، به بازی های ویدیویی مشغول می شوند یا پای رایانه می نشینند. والدین تا زمانی که فرزندانشان از عهده رانندگی بر نمی آیند. اتومبیل در اختیارشان قرار نمی دهند؛ زیرا از بروز حوادث خطرناک می ترسند، به همین نسبت والدین نباید با تأمین امکانات اینترنت، موبایل و کامپیوتر، فرزندان را به حال خود رها کنند و آنها را با دنیایی از تصاویر و اطلاعات درست و نادرست تنها بگذارند.
ناآشنایی کافی کودکان و نوجوانان با مهارت های اجتماعی ریشه اغلب آسیب پذیری های اجتماعی آن هاست؛ از این رو بررسی نقش آموزش مهارت های اجتماعی در کاهش آسیب های اجتماعی در مدارس می تو اند بسیار کمک کننده باشد. ضمن آن که مدرسه یکی از امن ترین محیط های اجتماعی است. از سوی دیگر مردم و خانواده ها نیز در زمان حضور فرزندانشان در مدرسه، با این محیط در ارتباط هستند.
بنابراین دانش آموزان در سنی قرار دارند که اگر اطلاعات کافی به آن ها داده شود، به ندرت در سنین بالاتر درگیر آسیب های گوناگون از جمله آسیب های ناشی از مواد مخدر می شوند. باید آموزش وپرورش را بهترین فرصت برای آموزش و ارائه اطلاعات به دانش آموزان ذکر کرد . وزارت آموزش و پرورش می تواند به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم برای افزایش سواد اجتماعی دانش آموزان گام بردارد.
در سیاست های کلی آموزش وپرورش که توسط رهبری ابلاغ شده چند بند وجود دارد که به طور مشخص به بحث پیش گیری از آسیب های اجتماعی و مهارت های زندگی پرداخته، بنابراین آموزش وپرورش باید برای پرورش نسل خلاق و کارآمد و موثر از این سیاست ها وبرنامه های کلی استفاده کرده و در جهت تربیت افراد مسئولیت پذیر و آگاه گام بردارد.
آموزش وپرورش باید در کلاس های خود را برای توسعه برنامه های مبتنی بر افزایش مهارت های اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی بگشاید. [4]معمولاً کودکان و نوجوانان برای از دست ندادن امکانات استفاده از اینترنت و پرسه زدن در فضای اینترنت، گاهی مجبور به نوعی پنهان کاری از والدین می شوند. از این رو باید ضمن اینکه خلوت کودکان و نوجوانان را به رسمیت می شناسیم، به جای رفتارهای خشن و قهرآمیز، بیاموزیم چه طور اعتماد فرزندان را جلب کنیم و جریان مسائل خصوصی آنها قرار گیریم.
درعصر جهانی شدن ، نظام آموزشی ما بحران های جدی را پیش رودارد لذا لازم است با بهره گیری صحیح واستفاده بهینه از فناوری های جدید ارتباطی ، نظیر اینترنت و ازطریق ایجاد جذابیت در مطالب و مواد آموزشی، توانایی تولید وبازتولید اطلاعات را کسب کند،و از این طریق، نه تنها درمواجهه بااین فرایند رانده نشود، بلکه درمتن وبطن تحولات جهانی نقش آفرینی کند.
روش شناسی
روش این نوشتار مروری از نوع تحلیلی می باشد که از تحلیل مسائل مربوط به تاثیر مخرب آسیب های اجتماعی و مهمتر از همه آنها ، آسیب های اینترنتی در کتابها، مجلات و منابع در دسترس محقق پرداخته است.
نتایج یافته ها
آسیب های اجتماعی که به تعبیر بعضی از اندیشمندان حاصل و معلول مستقیم انقلاب صنعتی هستند، در اکثر جوامع وجود دارند و تاثیرات خود را می گذارند. اما آن چه جوامع مختلف را در این مورد از هم متفاوت می سازد، نوع نگرش این جوامع به علل به وجود آورنده آسیب ها و راهکارهای اصلاح وبهبود آن است. در مورد نگرش، آن چه مهم است این که این آسیب ها چرا به وجود آمده اند؟ آیا وجود آسیب ها در جوامع امری لازم وضروری است یا می توان جامعه ای بدون آسیب داشت؟
پاسخ به این پرسش ها مستلزم شناخت نظریه های مختلف جامعه شناسی و روان شناسی است که هرکدام سعی درتبیین مسائل ،آسیب ها وبحران های اجتماعی از نظر گاه های مختلف دارند.این دید گاه ها متاثر از باورهای سیاسی و اقتصادی هر جامعه است.
از نظر روانشناسان، دوره نوجوانی از سن 12 تا 18 سالگی میباشد. البته در اذهان عمومی سنین 12 تا 15 سالگی دوره راهنمایی تحصیل مطرح است. براساس تحقیقات موجود میانگین سن بلوغ برای دختران 12/5 تا 14/5 سالگی و برای پسران 14 تا 15 سالگی میباشد. البته عواملی از قبیل وراثت، خانواده، وضعیت جسمانی، آب و هوا، تغذیه، فرهنگها، حتی بهره هوشی در زودرسی بلوغ موثر هستند. مهمترین وظیفه مربیان در تعلیم و تربیت، شناخت خصایص و ویژگیهای نوجوانان در دوران مذکور میباشد
اینترنت با همه خوبی ها و فوایدش، از کاستی ها و آسیب هایی نیز برخوردار است که همگان به ویژه دولت مردان، سیاست گذاران و اولیا و مربیان و والدین باید بدان واقف باشند. البته سخن گفتن از آسیب های اینترنت به معنای نفی این پدیده و نگاه منفی بدان نیست؛ بلکه واقعیت این است که اینترنت دارای کارکردهای مثبت و منفی می باشد که پاره ای از کارکردهای مثبت را در مقاله پیشین بیان کردیم و اکنون به بیان برخی از آسیب های آن می پردازیم. آسیب شناسی اینترنت، همچنان که از عنوان آن پیداست، عنوانی کلی و وسیع است، چندان که می توان آن را از رویکردها و ابعاد مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار داد؛ برای مثال، در بُعد فنی آسیب هایی
نظیر امنیت شبکه ای و نرم افزاری در برابر ویروس ها و نفوذگرها - هکرها - ، برنامه نویسی های گوناگون و گاهی غیر استاندارد، همچنین در ابعاد مختلف دیگری چون ابعاد سیاسی و بررسی مسائلی مانند تاءثیر اینترنت بر مرزهای ملی، دموکراسی و آزادی، در بُعد اقتصادی مباحثی از قبیل: اینترنت و بازارهای الکترونیکی و تاثیر آن در جهانی شدن و اقتصاد جهانی و ابعاد گوناگون دیگر را می توان مطرح کرد. اما در این نوشتار فقط به آسیب های روان شناختی اشاره خواهیم کرد.
رشد روزافزون اینترنت فواید و اهمیت غیر قابل انکاری دارد، چندان که در دوران حاضر، نقش محوری اینترنت چنان اساسی است که بدون آن امکان برنامه ریزی، توسعه و بهره وری در زمینه هایی چون: فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی در جهان آینده امکان پذیر نخواهد بود. با وجود این، نباید از پیامدهای ناگوار و مخرب آن به ویژه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی غافل ماند
نوجوانانی که با والدین یا بزرگ سالان نزدیک، ارتباطی مستمر و بازدارند و این افراد نحوه استفاده مثبت از اینترنت را به آنها آموزش می دهند، استفاده مفیدتری از آن می کنند. برعکس، دخترانی که از شبکه اینترنت استفاده منفی می کنند، افرادی هستند که خانواده بر کارشان نظارتی ندارد و آنها ساعت های متمادی به شبکه وصل می شوند.
آن چه در مورد آسیب های اجتماعی در ایران می توان گفت این است که به وضعیت خاص سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه، آسیب های اجتماعی علاوه بر این که مسئله ای اجتماعی شمرده می شوند، بار ارزشی نیز دارند. یعنی یک آسیب که در یک جامعه ی با سیاست لیبرال، فقط یک جرم محسوب می شود، در ایران علاوه بر جرم بودن، گناه به شمار می رود. این نگرش خاص به مسئله ی اجتماعی باعث می شود که مجرم یا منحرف بیشتر از آن که جامعه و روابط حاکم بر آن را عامل انحراف خود بداند، خودش را گناه کار می بیند و این می تواند یکی دیگر از آسیب های فردی و اجتماعی باشد.
آسیب های اینترنت را می توان در چند زمینه مورد بررس قرار داد:
-1آسیب های فکری
-2آسیب های اجتماعی- فرهنگی
-3آسیب های اخلاقی
-4آسیب های جسمانی
