بخشی از مقاله
چکیده
امنیت هم به عنوان هدف و هم به عنوان وسیله برای تمامی انسانها و جوامع مختلف مطرح است و برخورداری فرد و جامعه از صفات ایمانی، سرچشمه و مبنای اصلی کلیه ابعاد امنیتی است و هرگونه ناامنی در ابعاد مختلف، ریشه در بی ایمانی و صفات متقابل ایمان؛ یعنی شرک، کفر، ظلم، غرور، تکبر، استکبارورزی و مواردی از این قبیل دارد. لذا توجه به نقش و جایگاه ایمان در ابعاد مختلف امنیتی، حائز اهمیت فراوانی است. از این رو مقاله مذکور که با هدف تببین و روشسازی این نقش و جایگاه صورت گرفته،. تحقیقی کاربردی است و برای گردآوری اطلاعات از شیوه کتابخانهای استفاده شده است.
نتایج بدست آمده بیانگر آن است که ایمان سرچشمه و مبنای اصلی کلیه ابعاد محسوب میشود و در این راستا از جایگاه ارزشمند و نقش اثرگذاری در حفظ، ارتقاء و استمرار بخشی به امنیت در کلیه ابعاد آن برخوردار است؛ چرا که بسترسازی حیات معنوی طیبه و حسنه برای تربیت و تهذیب افراد در حوزه رفتارهای فردی و اجتماعی و فاصلهگرفتن آنها از حیات سیئه و غیر ایمانی، اصلیترین سازوکار تأمین امنیت در روایات اسلامی است. در ضمن بین این ابعاد امنیتی، همپیوندی و توازن عمیقی برقرار است و هر گونه قوت یا ضعف و ناامنی در یکبُعد بر سایر ابعاد و حوزهها تأثیر میگذارد.
واژگان کلیدی: ایمان، امنیت، امنیت معنوی، امنیت فردی و اجتماعی، ابعاد امنیت
-1 مقدمه
امنیت هم به عنوان هدف و هم به عنوان وسیله برای انسانها و جوامع مطرح است. اصولا اقدامات و تلاشهای جوامع بشری برای رسیدن پیشرفت در سایه امنیت تحقق پیدا میکند. به تعبیر مقام معظم رهبری »امنیت یک زمینه برای همه موفقیتها و پیشرفتهاست.« در واقع امنیت از موضوعات بسیارمهمّی است که در قرآن و روایات، بسیار به آن اشاره شده است. در فقه و معارف اسلامی مسئله امنیت حوزه موضوعاتی؛ مانند ایمان، صفات مؤمنین، جهاد، امر بهمعروف و نهی از منکر، دفاع فردی و عمومی، جهاد، برقراری قسط و عدل، قضاوت، اجرای حدود الهی، امانت و امانتداری، برخورد با اشرار، محاربان، باغیان، یاغیان، مفسدان و جاسوسان، رفع فقر و محرومیت، عدم سلطه بیگانگان، نوع تعامل با کفار و مشرکین و مواردی از این قبیل مطرح شده است.
-2 بیان مسئله
بدون تردید هرگونه ناامنی در ابعاد مختلف، ریشه در بیایمانی و صفات متقابل ایمان؛ یعنی شرک، کفر، ظلم، غرور، تکبر، استکبارورزی و مواردی از این قبیل دارد و حال آنکه برخورداری فرد و جامعه از صفات ایمانی، سرچشمه و مبنای اصلی کلیه ابعاد امنیتی است. لذا توجه به نقش و جایگاه ایمان در ابعاد مختلف امنیتی، یک نیاز مبرم پژوهشی و تحقیقاتی است. لذا با در نظر رفتن موارد فوق و اهمیت و ضرورت ایمان و فواید و مزایای فراوان استفاده از آن مخصوصاً در جهت حفظ و استمرار امنیت، محقق موضوع تحقیق خود تحت عنوان »تبیین نقش و جایگاه ایمان در رابطه با امنیت و ابعاد مختلف آن« قرار داده است.
-3 مبانی نظری پژوهش
با توجه به اینکه محقق در این پژوهش به دنبال تبیین و روشنسازی نقش و جایگاه ایمان در رابطه با امنیت و ابعاد مختلف آن است، لذا در بحث مبانی نظری پژوهش به تعریف کلیدواژههای تحقیق پرداخته میشود.
-تبیین: تبیین ناظر به شفافسازی مفاهیم و نظریههای اساسی است و درصدد تفهیم، تفسیر و تجزیه و تحلیل آرا و پدیدهها است و بدون تبیین، درک اندیشهها و رفتارهای اندیشمندانه ممکن نخواهد بود؛ بنابراین در هستی، چیستی، چرایی و چگونگی آرا و رفتارها و مهمتر از همه مبانی آنها اهمیت دارد.
-نقش: نقش به معنای از عهده بر آمدن، انجام دادن، فایده، وظیفه، کارکرد و عملکرد است - مندراس،. - 180:1369 نقش انتظاری است که مسئولان مبتنی بر قانون از صاحب نقش دارند. - رشید-زاده، - 77:1389
- ایمان: »ایمان یعنی اعتقاد به قلب و اقرار به زبان و عمل به ارکان.«1 ایمان و تلاش در راه خدا یعنی خود را در محضر خدا دانستن و مرتکب معصیت نشدن؛ چرا که او ریزبین، ظریفنگر، مجرد و خبیر است. - لقمان: - 16 مَا» عِندَ اللﱠهِ خَیْرٌ وَأَبْقَی« ؛ »آن چه نزد خداست، برای مؤمنین وارسته، خیر و پایداری است« - قصص: - 60 و بالاتر ازوَاللﱠهُ خَیْرٌاین» وَ أَبْقَی«؛ »خدا خیر است و پایدارتر.« - طه: - 73 این مقام حاصل نمیگردد مگر با ایمان واقعی و اینکه خدا را در همه امور ناظر بر اعمال خود بدانیم - امنیت: ریشه لغوی واژه امنیت از ثلاثی مجرد »امن« و با مشتقاتی مانند »استیمان«، »ایمان« و »ایمنی«است که به مفهوم اطمینان و آرامش در برابر خوف و فقدان خوف، دلهره و نگرانی تعریف شده است که شامل دو بعد ایجابی و سلبی میشود.
در واقع متناسب با دو گفتمان امنیتی، میتوان دو تعریف را از امنیت ارائه داد. در گفتمان سلبی، امنیت یعنی نبود تهدید و در گفتمان ایجابی امنیت یک نسبت است بین دو مؤلفه »خواسته« و »داشته«؛ که اگر این دو بهم نزدیک شوند رضایتمندی ایجاد میشود. امنیت در این نگرش عبارت است از وضعیتی که در آن بین خواستههای ملی با کارآمدی نظام سیاسی نسبت مطلوبی بوجود آورد که تولید رضایت در جامعه بنماید - آقامحمدی،. - 7:1385
-4 اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اینکه محور اصلی نوشتار حاضر مقوله ایمان و امنیت است جهت بیان اهمیت و ضرورت تحقیق ابتدا اشارهای به اهمیت و ضرورت »ایمان« صورت میگیرد و سپس اهمیت و ضرورت »امنیت« بیان میشود در خصوص اهمیت و ضرورت مقوله امنیت باید گفت که امنیت هم به عنوان هدف و هم به عنوان وسیله برای انسانها مطرح است. اصولاً اقدامات و تلاشهای جوامع بشری برای تحقق امنیت در راستای اهداف کلان معنی و مفهوم پیدا میکند - فرخی،. - 87:1386امام علی - ع - در بحث اهداف عالیه حکومت، یکی از دلایل پذیرش حکومت از سوی خویش را تأمین امنیت برای بندگان مظلوم و محروم و حمایت از آنها بر میشمارد.
همچنین در بیان اهمیت امنیت میفرماید: »رفاه زندگانی در امنیت است« - تمیمی آمدی، 1360، ج - 100 :4 و »هیچ نعمتی گواراتر از امنیت وجود ندارد« - همان: - 435 بهدرستی که آسایش رزمندگان و آرامش فکری تو و امنیت کشور در صلح تأمین میگردد.در روایات اسلامی، یکی از اصلیترین ویژگیهای عصر آرمانی پس از ظهور امام عصر - عجلاالله تعالی فرجه الشریف - برقراری امنیت است؛ بهگونهای که امام مهدی خود را مایه امنیت اهل گیتی مینامند: »و انی امان لاهل الارض کما ان النجوم امان لاهل السماء« - مجلسی، بیتا، ج - 380 :78 و بهدرستی که من مایه امان اهل زمین هستم؛ همچنان که ستارگان، مایه امنیت اهل آسمانها میباشند.
