بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین نمره راهبردهای شناختی و حل مساله دانش اموزان دختر مقطع متوسطه دوم بود. روش تحقیق از نوع همبستگی و جامعه اماری آن کلیه دانش اموزان دختر مقطع دوم متوسطه شهر اهواز بوده که از بین انها به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 54 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه راهبردهای یادگیری و حل مساله هپنر بوده به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای امار توصیفی، ازمون همبستگی پیرسون با کمک نرم افزار SPSS15 استفاده گردید. یافته ها بیانگر این بود که بین نمره راهبردهای شناختی با مهارت حل مساله دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم را بطه معنی داری وجود دارد. - - r=0.46: p<0.05
کلید واژه: راهبردهای شناختی، حل مساله
-1 مقدمه
هدف از آموزش کمک به ارتقاء سطح یادگیری در دانش آموزان است اما یاد گیری موضوع مشخص واحدی نیست بلکه تقریبا همه ی فعالیت هایی که ما در طول زندگی انجام میدهیم از تجارب یادگیریمان سر چشمه می گیرد ما موضوعات مختلف درسی و غیره درسی مانند ریاضیات, ادبیات، علوم دینی، هنر و طرز معاشرت را یاد می گیریم تهیه فهرستی از ان چه که انسان در طول زندگی یاد می گیرد بسیار مفصل و شاید غیر ممکن است. اما به طور کلی در مورد راهبردهای مختلف یادگیری به دو نوع شناختی و فرا شناختی تاکید شده است در سالهای اخیر شاهد پیشرفت عظیم روانشناسی پرورشی به سوی کشف این راهبردها یعنی راههای یاد گرفتن و مطالعه کردن بوده ایم. در سالهای اخیر در مورد نقش راهبردهای شناختی تحقیقات گوناگونی صورت گرفته است و سعی شده که در مورد اهمیت و تاثیر این راهبرد اطلاعات لازم به معلمان ارائه شود تا نحوه یادگیری به صورت مطلوب تری امکان پذیر گردد.
از انجا که این فرایند ها به دانش و شناخت مربوط می شوند و به انهای فرایند های شناختی حافظه میگوییم این فرایند ها در سه دسته ای تکرار - مرور - ، گسترش - بسط - و سازماندهی می شوند. به مجموعه این فرایند های راهبردهای شناختی می گویند - سیف، . - 1396 واتر من، پی تر 1982 - به نقل لرنا - 1992 بیان میکند که افراد موفق کسانی هستند که خوب برنامه ریزی میکنند، اهداف ویژه را تشخیص میدهند، معرفی می نمایند و راهبردها را طرح ریزی می کنند - عطار خامنه و سیف،1388 ص - 61 هدف اساسی هر نظام آموزشی این است که مهارتهای لازم را به افراد ارائه کند تا بتوانند به عنوان عضوی مفید نقش موثری در جامعه ایفاکنند. از ضرورتهای نظام آموزشی موفقیت آمیز گسترش مهارتهای لازم در دانش آموزان است که تا حدودی بین اهمیت فراگیری و نحوه کار برد مهارتها و راهبردها در یادگیری مباحث یادگیری درسی است. تحقیقات موید آن است که آموختن چگونگی استفاده از راهبردهای یادگیری اهمیت بسیار دارد این راهبردها کسب دانش و مهارتها و همچنین سازماندهی دانش فرد را تسهیل می کند.
الکساندر، مورفی وگوان - 1998 - 1 در پژوهشی تحت عنوان راهبردهای مطالعه و یادگیری دانش اموزان دختر موفق در کشورسنگاپور نشان دادند دانش اموزانی که در پردازش اطلاعات از راهبرد یادگیری استفاده می کنند در حیطه های علمی و تحصیلی پیشرفت و موفقیت بالای را بدست می اورند. - خاکسار و سیف، . - 74:1387 زندگی را میتوان روند پیاپی مواجه شدن با مسائل و تلاش برای حل انها دانست حل مشکلات فرا روی انسان تاثیر سازنده ای در ایجاد اعتماد به نفس و کسب ارامش دارد و به انسان نیروی ویژه و انگیزه مناسب برای مواجهه سازنده با مشکلات هدیه می نماید - سالمیان،. - 3 :1394 ایجاد توانایی حل مساله یکی ازهدفهای غایی تعلیم وتربیت است دانش اموزان برای حل مساله پیچیده باید اطلاعات حاصل از منابع ودیدگاههای مختلف راباهم تلفیق کرده ودیدگاههای متفاوت را بررسی کرده، فرضیه های مختلف را باهم تلفیق کرده وفرضیه جدید بسازد به ازمایش بگذاردو به راه حل های بدیع و تازه برسد ان راه حل را مورد ارزشیابی قرار دهند - شعبانی،. - 1386 روانشناسان شناختی معتقدند که ادمی گیرنده نا فعال محرک نیست بلکه ذهن او به صورت فعالی به پردازش اطلاعات دریافتی دست می زند و ان را به شکل ها و مقولات تازه ای تبدیل میکند.
سیف معتقد است شناخت به فرایند های ذهنی، ادراک، حافظه و خبر پردازی اطلاق می شود که شخصی به کمک انها دانش می اندوزد و مساله حل میکند یا برای اینده نقشه می ریزد و همچنین می گوید حل مساله تشخیص و کاربرد دانش و مهارتهایی است که منجربه پاسخ درست فرد یادگیرنده به موقعیت، یا رسیدن وی به هدف مورد نظر می شود وی حل مساله را به عنوان فعالیت عالی ذهن و نوعی یادگیری می داند. حل مساله به عنوان یکی از یادگیری های سطح بالایی است و این تلاش ذهنی بار وارده بر حافظه را نیز تحت تاثیر قرار میدهد بنابراین برای دست یابی به اهداف سطح بالا و حل مساله نیازمند یک طراحی منظم هستیم - فردانش، 1392 به نقل از سالمیان، - 5 :1394 در زمینه موضوعی پژوهش حاضر تحقیقاتی در گذشته انجام شده که می توان به تحقیق جلیل آبکنار و همکارانش - 1391 -
در مقاله ای با عنوان اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی در بهبود مهارتهای حل مسئله ریاضی در دانش اموزان دختر کم توان ذهنی پایه سوم شهر تهران دریافتند که آموزش راهبردهای شناختی بر مهارت حل مساله ریاضی اثربخش بوده است. و همچنین فلاح - - 1386در تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که یکی از دلایل ناتوانی دانش اموزان در درس ریاضی فقدان طرحی برای اموزش مهارت های حل مساله انهاست یا به عبارتی دیگر معلمان به دانش اموزان یاد نداده اند چگونه مساله حل کنند.
گویا ورفیع پور - 1383 - مدعی اند که دانش اموزان توانایی یا مهارت حل مساله را ندارند بیشتر دانش اموزان از حل مساله گریزانند ودلیل عمده ان عدم اموزش صحیح در دوره های ابتدایی وراهنمایی - متوسطه اول - است. - طاهر زاده وهمکاران، - 51:1390در مطالعه دیگری مانتاگو - 1992 - 2 درباره تاثیر آموزش راهبردهای شناختی برعملکرد حل مسئله ریاضی در دانش اموزان مبتلا به حساب نارسای دریافت که دانش اموزان که از راهبردهای شناختی بهره مند شده بودند عملکرد بهتری از خود نشان دادند.واسمیت - 2001 - 1 پس از بازنگری پژوهش های انجام شده درباره اثربخشی راهبردهای شناختی نشان داد که استفاده از راهبردهای شناختی یادگیری را افزایش میدهد وهمچنین اوعنوان کرده است که فراگیران ماهر میدانندکه چه زمانی از راهبردهای شناختی استفاده کنند.
