بخشی از مقاله
چکیده
حقوق شهروندی از مهمترین مولفه های حقوق فردی و معرف های برابری حقوقی، سهم بسزایی در احساس عدالت اجتماعی و توسعه سیاسی دارد. مهمترین معیار اعطای حقوق شهروندی اصل وفاداری به حکومتی است که تضمین حقوق انسانی و حقوق شهروندی را وظیفه اصلی خود بداند. هدف از این تحقیق ،تحقق حقوق شهروندی نظری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ایجاد ثبات در گفتمان ها و نهادینه شدن اصول قانون اساسی از جمله حقوق شهروندی می باشد.
این موضوع از این لحاظ اهمیت دارد ،که با نفی خلط و تشکیک مساعی هایی همچون یک جانبه گرایی ها و تقدم وتأخرها در گزاره های اندیشه ها ، که ایجاد بی ثباتی شده ، تبیین کننده یک الگوی ثابتی برای جامعه باشد. و از طریق افکار عمومی همگرایی در همه سطوح با هم اندیشی اندیشه وران ، در آرای گفتمان سیاسی –مذهبی بر مدار حقوق شهروندی و همبستگی عمومی و نهادی ، در حوزه اندیشه سیایی ایجاد نمایند و دیگر آنکه اراده حاکمیت را در این بستر، تجمیع و سامان مند سازند که بتوانند ، تکامل و توسعه ای در رژیم حقوقی ، تمهید و تدارک ببیند و نهایتاً تبیین کننده یک ساختارثابتی برایاٌلگوپذیری جوامع تحول خواه تفهیم نمایند .
همچنانکه توسعه و امنیتبخصوص اقتدار و اٌسوه شدن واٌلگو پذیری سایر جوامع در گرو ثبات اندیشه ها است . و برای تبیین این موضوع ، با روش عقلانی تجریدی - تجربی - توصیفی- تحلیلی - با استفاده از منابع کتابخانای و الکترونیکی مورد بررسی قرارگرفته است .
واژگان کلیدی: حقوق شهروندی، قانون اساسی. عقلانیت. تشکیک. جریان شناسی.
مقدمه
ملت ایران پس از جریان تکامل انقلابی خود و زدوده شدن ازغبارها و زنگارها ی طاغوتی، به مواضع فکری و جهان بینی اصیل اسلامی خود بازگشت؛ و اکنون برآن است که با موازین اسلامی، جامعه نمونه خود راجهت اٌسوه شدن بنا کند . بر چنین اندیشه ای ، مبنای رسالت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران این است که، زمینه های اعتقادی نهضت را عینیت بخشد و شرایطی را ترسیم نماید ، که در آن انسان با ارزشهای والا و زمینه جهان شمول الگوی ایرانی اسلامی تحقق یابد، با توجه به ماهیت این نهضت بزرگ، که قانون اساسی تضمین گر نفی هر گونه استبداد فکری ، اجتماعی و اقتصادی می باشد ؛ و قانون گذاری کهمٌبین ضوابط مدیریتی اجتماعی است، برمدار قرآن و سنت جریان می یابد.
بنا براین ، تدوین و تبیین ونظارت دقیق و جدی به حقوق شهروندی از ناحیه اسلام شناسان عادل و پرهیزگار و متعهد امری محتوم و ضروری است. که بدین سان گفتمانهای سیاست علوی گونه در ایجاد نهادها و بنیادهای سیاسی که خود پایه تشکیل جامعه براساس تلقی مکتب اسلام صالحان ، عهده دار حکومت و اداره مملکت میباشند.2 چون هدف از حکومت رشد دادن انسان در حرکت به سوی نظام الهی است 3که زمینه بروز و شکوفایی استعدادها به منظور تجلی ابعاد خود شناختی انسان فراهم می آورد.
هرچند این روش شناختیجز در گرو مشارکت فعَال و گسترده تمامی عناصر اجتماع در روند تحول جامعه نمی تواند باشد که همان تحقق حکومت مستضعفین در این زمینه خواهد بود ؛ و اصول مهم حکومت حضور و حقوق شهروندی است ومهم ترین رکن قانونی اساسی جامعه به شمار می آید ، زیرا در این بخش است که رابطه افراد با دولت مشخص می گردد. ؛ اما تعیین و مولویت و آمریت حقوق شهروندی بنابه آیات105،104و110سوره کهف ، تلاش انساندر ارائه و انجام اٌمور زندگی سعادت خواهی و تعالی بخشی بجز استعانت و توفیق الهی هر چند پیامبر اسلام بدون اخذ وحی، - - فحبطت - - بیهوده و قاصر است.
که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با هدف استیفاء حقوق شهروندی نشأت گرفته از روش شناختی حوزه اسلامی است و بهمنظور تدوین برنامه و خطمشی دولت ، موضوع اصل 134 قانون اساسی تنظیم شده و شامل مجموعهای از حقوق شهروندی است که در منابع نظام حقوقی اسلامی- ایران، شناساییشدهاند. و موارد مختلف این منشور باید در همگرایی و هم اندیشی برای هماهنگی و سازگاری با یکدیگر و در چارچوب نظام حقوقی موجود جهت ثبات و نهادینه شدن تفسیر و اجرا شود.
بدین سان در این تحقیق بنا به در نظر گرفتن چالش های پیش روی نهادینه نشدن اصول های قانون اساسی همچون حقوق شهر وندی بر آنیم که برای اجرای کامل قانون اساسی با در نظر گرفتن فرضیه تشکیک در هم اندیشی و گفتمان ها که2ان الارض یرثها عبادی الصالحون - انبیا،آیه - 105 3والی االله المصیر - فاطر، - 18 4تخلقوا با خلاق االله - بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج - 129 :58منجر به نهادینه نشدن هم گرایی درتحقق حقوق شهروندی شده است به طور موردی و اجمالی مورد بررسی قراردهیم زیرا وقتی حقوق شهروندی به یک نوع گفتمان تبدیل شد؛ میتوانیم انتظار داشته باشیم که حقوق شهروندی در رفتار شهروندان نهادینه و نمود پیدا کرده و مبنای نظم و ثبات اجتماعی شده است تا زمینه همبستگی و وفاق ملی اجتماعی را فراهم آورد.
بدین سان روش شناختی و روش تحقیق در این پژوهش ، نظری از نظر ماهیت ،تحلیلی و توصیفی به استناد عقلانیت ، تجریدی و تجربی صاحب نظران استناد شده است. که ابتدا با تبیین مفاهیم و متون نظری و سپس در مورد حقوق شهروندی اسلامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با پنج اصل موردی و دیگرکرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خداوند ، و در نهایت با گفتمان هایی در مورد قانون اساسی وانواع تشکیک و اعتدال گونه و افراط و تفریط گرایان هم اندیشی گفتمان ها و خلط در روش شناختی - تجریدی ،عقلانیت و تجربی - موردبررسی و در نهایت با جمع بندی و نتایج بدست آمده از چالشهای پیش روی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با روش گردآوری اطلاعات بصورت مطالعات کتابخانه ای و سایت الکترونیکی مقاله را به پایان می رسانیم.
تبیین مفاهیم و چهارچوب نظری
باتوجه به اینکه حکومت جمهوری اسلامی ایران یک حکومت دینی است و قانون اساسی این کشور نیزمُتّأثر و بازتاب اندیشه دینی بنیان گذاران این نظام است، نوع نگاه قانون اساسی جمهوری اسلامی به این مقوله ، دال بر حقوق شهروندی با روش شناختی و رویکرد دینی و اسلامی با اندیشه سیاسی گفتمان علوی گونه ، عاری از افرا ط و تفریط می باشد .
بدین سان، بنا به بررسی های به عمل آمده ، هرچند تحقیقات متعددی در خصوص حقوق شهر وندی چه درکشور ایران و چه خارج از کشور تحت عنوان حق الناس ، حق رعیت ... در زمینه های مختلف - آزادی ،حقوق مدنی ،قضایی ، عدالت ، سبک زندگی و... - از دیدگاه صاحب نظران و ایدوئولک پردازانی همچون امام خمینی - ر،ه - صورت گرفته، ومشابه ویا این صورت هم که با گفتمان های علوی گونه با دغدغه خاطر نهادینه نشدن حقوق شهروندی و در نظر گرفتن فرضیه تشکیک مساعی در تقدم و تأخر در شاخصه های حقوق شهروندی و تفکیک افراط گونه جریانهای سیاسی و سایر اصول قانون اساسی انجام شده است .
اما بنا به ضرورت این جامعه که با تعدد و تکثر بخشنامه و مصوبات محافل و تشکیک مساعی دولت مردان در اجرای جامع قانون اساسی بویژه حقوق شهروندی که به تشدد در روش شناختی اندیشه های نظری گراییده است به یک همگرایی اندیشه ای از جمله در حقوق شهروندی ،لازم به ایجاد یک افکار عمومی از طریق تبیین و تاکید و تأیید وتعدٌد گفتار همه جانبه و مستمر، در همه سطوح جامعه می باشد. زیرا ارائه نظر در ابداع و ترمیم پدیده های علوم انسانی لازم به سوق دادن افکار عمومی می باشد . هر چند در پدیده های سایر علوم هم ، ایجاد افکار همه جانبه مطلوب است.
