بخشی از مقاله
چکیده
درجامعه ی ایران مادر بودن نقشی بسیار بااهمیت و بی بدیل برای یک زن است . همچنین دین اسلام که کامل ترین دین میبا شد نیز جایگاه ویژه ای برای مادر قایل شده اما از طرفی مادر به عنوان یک ان سان و یک موجود اجتماعی نیازمند ا ست که نقشهای دیگری همچون تحصیل علم و اشتغال و ... را بپذیرد و متقابلا هم یک جامعه نمی تواند از مشارکت نیمی از استعدادهای خویش در رشد و پیشرفت جامعه بی نیاز باشد. پاسخ به چرایی و انگیزه مادران برای داشتن شغل تا حد زیادی روابط و تناق ضات میان نقش مادری و ا شتغال را حل می کند. امروزه مادران با انگیزه های متفاوتی به ا شتغال روی می آورند.
در این میان اهداف مادران از ا شتغال، تا حدی نوع و چگونگی انجام آن را رقم خواهد زد. دا شتن شغل برای رفع نیاز اجتماع در عرصه های پزشکی، آموزش و ....، برای شکوفا سازی استعدادها ، برای رقابت میان زنان و کسب جایگاه اجتماعی، برای فرار از مسئولیت های مادری و خانه داری، شغل برای کسب درآمد به عنوان سرپرست خانواده و... این پژوهش به روشتوصیفی تحلیلی انجام شده است. نتایجی که از بررسی نظرات اندیشمندان مسلمان به دست آمد حاکی از آن است که مادرانی که انگیزه و هدف م سوولانه ای برای ا شتغال دارند و در شغلهای متنا سب با شان خود فعالیت می کنند بهتر می توانند میان نقش مادری و اشتغال، تعادل و انعطاف برقرار کنند و از موفقیت و کیفیت زندگی بالایی برخوردارند. واژه های کلیدی: مادری، اشتغال، هماهنگی، ضرورت
مقدمه
اشتغال از جمله مفاهیم بنیادین و کلیدی است که در هر فرهنگی معنای متفاوت پیدا می کنند امروزه در جامعه ما نیز ا شتغال اغلب به معنای رایج در غرب کار می رود یعنی کاردرآمد زا. در این فرهنگ شاغل به ک سی میگویند که در ازای کار دستمزد دریافت می کنند اما شغل در فرهنگ اسلامی بر مفهوم کار تاکید دارد. اشتغال مادران، نقش پراهمیت و بی بدیل آنان برای فرزندان سکه دو رویی است که اظهار نظر راجع به مثبت یا منفی بودن آن قطعی و م سلم نی ست. به عبارتی دیگر یک امر ن سبی ا ست و با توجه به شرایط بانوان متفاوت ا ست. در جایی الزامی و در جای دیگر آسیب زا است.
ممکن است شغلی برای فردی وسیله رشد و کمال باشد ولی همان شغل برای فردی دیگر وسیله متزلزل شدن خانواده باشد. به همین دلیل اسلام در مورد وجوب یا حرمت اصل اشتغال بانوان حرفی به میان نیاورده لکن یک سری شاخصها و معیارها به د ست داده تا بانوان با در نظر گرفتن آن معیارها و مطابق با علاقه و استعداد و شرایط خود، شغل مناسب را برگزینند. اگرچه در میان مردان هدف اشتغال اغلب برآوردن نیازهای مادی خود و خانواده فرد است. اما هدف اشتغال در میان زنان از تنوع بالایی برخوردار است که به آن پرداخته می شود.
ضرورت اشتغال در مادران
به طور کلی می توان گفت ضرورت حضور بانوان در اجتماع به دو دلیل احساس می شود: .1نیاز جامعه به مادران .2نیاز مادران به شکوفاسازی استعدادها در عرصه ی اجتماع اسلام با کارکردن زن موافق است. نه فقط موافق است بلکه کار را تا آنجا که مزاحم با شغل اساسی و مهمترین شغل او یعنی تربیت فرزند و حفظ خانواده نباشد، شاید لازم هم میداند - خامنه ای، - 1375 ابن سینا در کتاب - - تدابیرالمنازل - - به م ساله ا شتغال پرداخته و گفته ا ست: زن اگر بیکار با شد، از نظر اخلاقی به بیراهه کشیده می شود، احساس پوچی و بیهودگی میکند و خود را با کارهای لغو بیهوده مشغول می سازد.
اهداف اشتغال مادران و بانوان
ساروخانی - 1367، - 178 در پژوهشی با عنوان "اشتغال زن و خانواده در ایران" انگیزه ها و عامل های موثر بر اشتغال زنان را بررسی کرد و ضمن دستیابی به این نتیجه که پراکندگی و تنوع بسیاری در نظرها و انگیزه های زنان در زمینه ی اشتغال وجود دارد، این تنوع در باورها را با تنوع ساخت های اجتماعی تبیین نمود. - صداقتی فرد، - 1389 در مطالعه موردی که ترکمن - - 1395 انجام داد،در یک جمع بندی اعلام کرد: اشتغال زنان تأثیر منفی بر کیفیت زندگی آنها نداشته است، زیرا اشتغال باعث خودشکوفایی، توانمندسازی، افزایش اعتماد بنفس و افزایش ارتباطات می شود، در مواردی که این کیفیت زندگی پایین بوده است، می توان گفت که به احتمال زیاد، به دلیل تعدد و فشار نقش و تضاد نقش ناشی از آن بوده گه در صورتی که ساعات کاری زنان تعدیل یابد و مشارکت همسران در خانه افزایش یابد، می توان از اثرهای سوء تعدد نقش جلوگیری کرد.
امروزه اهداف و انگیزه های متنوعی برای به عهده گرفتن مشاغل توسط مادران به وجود آمده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود، البته برخی اهداف با هم همپوشانی دارند یعنی ممکن است مادری هم اوقات فراغتش زیاد با شد هم نیاز مالی دا شته با شد، یا فردی در عین تخ صص و خبرگی از م سئولیت مادری و خانه داری بخواهد فرار کند، همچنین آ سیب ها و راهکارها و پی شنهاد هایی که برای هرمورد بیان می شود، می تواند برای موارد دیگر کاربرد داشته باشد.:
1. داشتن تخصص و کمک به پیشرفت جامعه: زن مسلمان مثل مرد مسلمان حق دارد آن چه را که اقتضای زمان است، آن خلأیی را که احساس می کند، آن وظیفه ای را که بر دوش خود حس می کند، انجام دهد. چنانچه دختری مثلا مایل است پزشک شود، یا فعالیت اقتصادی کند، یا رد رشته های علمی کار کند، یا رد دانشگاه تدریس کند، یا در کارهای سیا سی وارد شود، یا روزنامه نگار شود، برای او میدان ها باز ا ست. البته رهبر انقلاب یک الویت بندی دارند که باید مورد توجه بانوان و مادران علاقه مند به کار و خدمت به اجتماع قرار گیرد:
الف - خانم ها موظفند که انواع و اقسام رشته های تخصصی پزشکی، مثل قلب و داخلی و اعصاب و.. را دنبال کنند. این فریضه است. - خامنه ای، - 1390
ب - اگر زن ها با قرآن مأنوس ب شوند، ب سیاری از م شکلات جامعه حل خواهد شد، چون زن آ شنای با قرآن و مأنوس با قرآن و متفاهم با مفاهیم قرآن، خیلی می تواند در تربیت فرزند تأثیراتی داشته باشد.
ج - اگر خانم ها می خواهند وارد فعالیت های اجتماعی و سیاسی شوند، مانعی نیست. البته فعالیت علمی، خیلی خوب است و بر سایر فعالیت ها ترجیح دارد.
2.نیاز اقتصادی: امروزه با ترویج فرهنگ تجمل و مصرف گرایی نیاز اقتصادی به دو دسته تقسیم می شود:
الف - نیاز واقعی اقت صادی: مادر سرپر ست خانوار..بد سرپر ست.. یا از کار افتادگی هم سرو ... از مواردی ا ست که متاسفانه مادری علی رغم بی میلی به اشتغال مجبور است برای گذران امور زندگی به شغلهای متفاوتی که گاه با کرامت و شأن او منافات دارد بپردازد. این د سته از بانوان تا جایی که حق انتخاب برای انتخاب شغل دا شته با شند بهتر است به سمت شغلهایی که با عنوان کار در منزل - هنرهای دستی: بافتن تابلو فرش، خیاطی... - شناخته می شوند روی بیاورند تا فرزندان آنها خصوصا اگر کودک هستند از بودن کنار مادر لذت ببرند و مادر هم از خستگی رفت و آمد و دوری از خانواده رها باشد. شغلهایی همچون مربی مهدکودک، دارالقرآن، در مرحله بعد پیشنهاد می شود.باید به این نکته توجه نمود که شغلهایی که از نظر مکانی در اطراف خانه مادرهستند، اگرچه حقوق کمتری داشته باشند در اولویت قرار میگیرند چون برای مادر آسایش جسمی و روحی در پی دارد.
ب - نیاز کاذب یا سوء مدیریت: باید توجه داشت امروزه برخی نیازها زاییده ی فرهنگ مصرف گرایی غربی در ایران و بی توجهی به قاعده ی مهم اسلامی قناعت و برکت در زندگی است، گاهی مشکلات مالی ناشی از بی مهارتی دراستفاده از درآمد و منابع مالی است. متأسفانه گاهی برخی خانم ها فکر میکنند که مجبورند شغلی داشته باشند تا ارکان خانواده را حفظ کنند، اما با اندکی کاستن از نیازهای غیرضروری و در نظرگرفتن الگوی اسلامی مصرف می توانند کمک بزرگی به همسر خود کنند.
