بخشی از مقاله
هدف از پژوهش حاضر، بررسی چیستی و چرایی حیات طیبه در اسلام می باشد. حیات طیبه، حیات حقیقی انسانی است که حیات دنیوی با همه گستردگی اش بستر آن، و حیات اخروی با جاودانگی اش تبلور این حیات حقیقی است و آدمی در این نوع از زندگی، مبدأ و غایت حقیقی جهان را بازمیشناسد و به آن باز میگردد. پژوهش حاضر به روش توصیفیBتحلیلی گردآوری شده که با واکای در ادبیات پژوهش پس از استخراج داده ها، بررسی و دسته بندی فیش های جمع آوری شده تبیین و تحلیل انتقادی محتوای صورت گرفت و همچنین نگاشته حاضر، درصدد تبیین و پاسخگویی به سه پرسش؛ مفهوم شناسی و چیستی حیات طیبه در اسلام؟، مولفه ها و ابعاد تشکیل دهنده حیات طیبه در اسلام کدامند؟، رهیافت های نائل شدن به حیات طیبه در اسلام چیست؟ می باشد. در سوال اول پژوهش، با بررسی و واکاوی در ادبیات پژوهش به مفهوم شناسی حیات طیبه در قرآن و کتب اسلامی پرداخته شد در زمینه سوال دوم، با استفاده از یک مدل مفهومی، سعی شد به طور مفصل هر یک از مولفه های شکل دهنده به حیات طیبه بسط و شرح داده شوند و در نهایت در سوال سوم پژوهش، با یک نگاه نقادانه به رهیافت رسیدن به حیات طیبه پرداخته شده است.
واژگان کلیدی؛ حیات، طیبه، اسلام
جستار گشایی
یکی از مسائل علوم طبیعی پدیده ی حیات است. حیات به معنی زندگی که در تقابل با مرگ است - لسان العرب، ج2، ص424، به نقل از محبوبه اکبری، . - 1391 از منظر قرآن کریم این جهان عبث و بیهوده خلق نشده است، بلکه به حق و به سوی هدفی معین در حال گذار است - آل عمران: 191؛ عنکبوت: . - 44 معارف قرآنی بر این نکته تاکید دارد که رحمت خداوند دو جنبه عام - رحمانی - و خاص - رحیمی - دارد. رحمت عام شامل هر دو گروه مومنان و کافران شده است در صورتی که رحمت خاص عطیه ای است که تنها به کسانی می دهد که دارای ایمان و عبودیت باشند به اعتقاد علامه حیات طیبه در دنیا و آخرت که کفار و مجرمین به خاطر کفر و جرمشان از آن بهره ای ندارند مصداقی از رحمت خاص پروردگار به مومنین و مومنات می باشد - طباطبایی، 1417، به نقل از نادری . - 1395 نظر علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در مورد حیات طیبه این می باشد که؛ حیات به معنای جان انداختن در چیز و افاضه حیات به آن است، پس از این جمله با صراحت لفظش دلالت دارد بر اینکه خدای تعالی مومنی که عمل صالح انجام می دهند به حیات جدیدی غیر از آن حیاتی که به دیگران نیز داده است زنده می کند. این حیات جدید و اختصاصی جدای از زندگی سابق نیست که همه در آن مشترکند در عین اینکه غیر آنست همان است تنها اختلاف به مراتب است نه به عدد؛ پس کسی که دارای آنچنان زندگی است دو جور زندگی ندارد بلکه زندگی او قوی تر و روشن تر و واجد آثار بیشتر است - طباطبایی، تفسیر المیزان، ج 12، . - 1375
واژه حیات طیبه از ترکیب های کلیدی است که یکبار در قرآن در سوره نحل، آیه 98 ذکر شده است. که تکامل در گرو این است که انسان به اخلاق الهی متخلق شود تا به صفات کمال، آراسته گردد و این می تواند بهترین نوع زندگی باشد که قرآن از آن به عنوان حیات طیبه یاد می شود. حیات طیبه در اصلاح عبارت است از حیات واقعی و جدید که خداوند به آن هایی که شایسته هستند عنایت می کند، و این حیات جدید و اختصاصی جدای از زندگی گذشته که همه در آن مشترک اند نمی باشد، در عین اینکه غیر آن است، همان می باشد. تنها اختلاف به مراتب است نه به عدد، پس کسی که دارای آن چنان زندگی است، دو نوع زندگی ندارد بلکه زندگی اش قوی تر، روش تر و واجد آثار بیشتر است - همان منبع - . و باز در روایتی که درباره حیات طیبه در نهج البلاغه از امیر مؤمنان - ع - آمده: »و سئل عن قوله تعالی فلنحیینه حیاه طیبه« فقال هی القناعه؛ از امام علی - ع - پرسیدند: منظور از جمله »فلنحیینه حیاه طیبه« چیست؟
فرمود: قناعت - نهج البلاغه، کلمه قصار . - 229 که ایمان و عمل صالح دو رکن اصلی دستیابی به حیات طیبه و پاک است. فطرت انسان که شامل آگاهی ها و گرایش های برتر پیش از تولد است، سرمایه همگانی است که در اختیار همگان قرار گرفته، و زمینه ای است که بر اساس آن می توان انتظار آمادگی خدا پرستی و انجام دادن کار خیر را داشت. علت اینکه انسان ها به رغم فطرت مشترک اولیه، متفاوت می شوند، ثانویه است و به تلاش انسان بستگی دارد - صادق زاده و هکاران، . - 1390 با توجه به اهمیت حیات طیبه و تاکید قرآن بر این مسئله و همچنین بیان واژه حیات طیبه به عنوان غایتی در سند بنیادین آموزش و پرورش از یک سو، و از دیگر سو، نقش و جایگاه آموزش و پرورش که بسان بستری برای رسیدن به توسعه جامعه محسوب می شود اهمیت پرداختن به این مسئله را دو چندان می سازد لذا پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی و تبیین پرسش های زیر می باشد؛
-1مفهوم شناسی و چیستی حیات طیبه در اسلام؟
-2مولفه ها و ابعاد تشکیل دهنده حیات طیبه در اسلام کدامند؟
-3رهیافت های نائل شدن به حیات طیبه در اسلام چیست؟
واکاوی ادبیات پژوهش
در سال 1384 حسن علی اکبری در پژوهشی تحت عنوان نسبت حیات طیبه و توسعه ی دینی به این نتیجه رسید که معنای حیات طیبه، حیات واقعی است، که این شکل از حیات متعارف و طبیعی انسانهاست. به دنبال خود علم و قدرتی جدید برای انسان ها به ارمغان خواهد آورد و آن ادراک و توان تازه زمینه شناخت صحیح و معرفت درست انسان را نسبت به حقایق عالم وجود فراهم خواهد ساخت و حق و باطل را به او می نماید و وی را
